Το πείραμα συγκατοίκησης με έναν πρόσφυγα

Παρά τις ατέρμονες συζητήσεις και αναλύσεις πάνω στην προσφυγική κρίση, το ζήτημα εξακολουθεί να παραμένει ένα από τα πλέον φλέγοντα στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διαπιστώνοντας ότι το πρόβλημα στέγασης των ανθρώπων που φτάνουν στη χώρα τους διογκώνεται μέρα με τη μέρα και μη βλέποντας φως στον ορίζοντα, ακτιβιστές από τη Γερμανία και την Αυστρία αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και να αναλάβουν τη φιλοξενία των προσφύγων που φτάνουν κυρίως από τη Συρία και το Αφγανιστάν στα σπίτια τους! Άλλωστε δεν ήταν λίγες οι φωνές εκείνες που ασκούσαν κριτική σε όσους διεκδικούσαν περισσότερο ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης για τους ανθρώπους αυτούς που κάνουν το ταξίδι για την ελπίδα στη Γηραιά Ήπειρο, υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, «προκαλώντας» τους να αναλάβουν οι ίδιοι την ευθύνη. Με επικεφαλής οργανώσεις όπως η Refugees Welcome, περισσότεροι από 1.000 Γερμανοί και Αυστριακοί προσφέρθηκαν να μοιραστούν τα σπίτια τους με πρόσφυγες, οι οποίοι διαφορετικά θα συνωστίζονταν σε υπερπλήρεις χώρους στέγασης αιτούντων άσυλο, έχοντας ελάχιστες πιθανότητες ενσωμάτωσης στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Πρόκειται κυρίως για διαμερίσματα με δύο ή περισσότερους συγκάτοικους, στα οποία υπάρχει ένα άδειο δωμάτιο το οποίο μπορεί να διατεθεί για τη στέγαση του πρόσφυγα.

Απάντηση στην έξαρση της ξενοφοβίας

Η πρωτοβουλία ξεκίνησε ως απάντηση στο γερμανικό αντι-ισλαμικό κίνημα, γνωστό ως Pegida, το οποίο κινητοποίησε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους στη διάρκεια του περασμένου έτους να κατέβουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην έξαρση των μεταναστευτικών ροών και την «ισλαμοποίηση» της Ευρώπης. Αντιδρώντας στην αυξανόμενη ξενοφοβία, τον Νοέμβριο του 2014, η Mareike Geiling αποφάσισε να προσφέρει το δωμάτιό της στο Βερολίνο σε έναν πρόσφυγα, ενώ εκείνη έλειπε για σπουδές στο Κάιρο. «Ασχολούμαι με το προσφυγικό ζήτημα εδώ και λίγο καιρό. Δίδασκα γερμανικά σε παράτυπους μετανάστες και αισθανόμουν οργή για τον τρόπο που τους συμπεριφέρονταν», εξηγεί η 28χρονη. «Όταν λοιπόν έφυγα για σπουδές στο εξωτερικό, ο συγκάτοικός μου και εγώ αποφασίσαμε να καλέσουμε τον Bakary από το Μάλι να μείνει στο δωμάτιό μου». Επειδή όμως ο Bakary ζει παράνομα στη Γερμανία και δεν δικαιούνται να λαμβάνει κάποια βοήθεια από το κράτος, η Geiling και ο συγκάτοικός της Jonas Kakoschke, ζήτησαν από φίλους και συγγενείς να τους βοηθήσουν στην κάλυψη του ενοικίου, κάτι το οποίο και έγινε. Ο Bakary έφτασε στην Ιταλία με πλοίο και στη συνέχεια κατάφερε να φτάσει στη Γερμανία όπου έζησε στους δρόμους, άστεγος, για αρκετούς μήνες. Δεν γνώριζε πώς να κινηθεί και πού να απευθυνθεί για να κάνει αίτηση ασύλου. «Πολλοί πρόσφυγες δυσκολεύονται να προσεγγίσουν τους Γερμανούς. Η πόλη, η γλώσσα, η γραφειοκρατία… όλα είναι νέα και εξωγήινα», δηλώνει η Geiling. O Bakary ζει σήμερα μόνος σε ένα μικρό διαμέρισμα που βρήκε τον Μάιο μέσω των φίλων της Geiling. Το πείραμα της παροχής στέγασης στον Bakary ήταν μόνο η αρχή. Λίγες εβδομάδες αφότου τον προσκάλεσαν να μείνει μαζί τους, η Geiling και ο Kakoschke αποφάσισαν να εφαρμόσουν την ιδέα τους σε μεγαλύτερη κλίμακα. Πλέον διαθέτουν μια ιστοσελίδα που συνδέει πρόσφυγες με ανθρώπους που προτίθενται να μοιραστούν τα σπίτια τους.

Η διαδικασία συμμετοχής

Για να μπορέσει να συμμετάσχει κάποιος στην πρωτοβουλία της Refugees Welcome, θα πρέπει αρχικά να συμπληρώσει τη σχετική αίτηση που περιλαμβάνεται στην ιστοσελίδα της οργάνωσης, δίνοντας στοιχεία όπως ο αριθμός των ατόμων που ζουν στο διαμέρισμα, τις γλώσσες που μιλά το άτομο που κάνει την αίτηση, την πόλη, το περιβάλλον γύρω του κ.ά. Στη συνέχεια, μια εξωτερική οργάνωση που ασχολείται με θέματα προσφύγων στην πόλη όπου κατοικεί το πρόσωπο που έκανε την αίτηση θα αναζητήσει τον κατάλληλο συγκάτοικο. Τα δύο μέρη θα έρθουν σε επικοινωνία μέσω της Refugees Welcome, ώστε να γνωριστούν. Εφόσον υπάρχει συμφωνία μεταξύ τους, ο πρόσφυγας μετακομίζει στο σπίτι έπειτα από ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Η οργάνωση δίνει επίσης συμβουλές για τη χρηματοδότηση του ενοικίου για το πρόσωπο που θα φιλοξενηθεί. Προτείνει κυρίως «μικροδωρεές» από φίλους και γνωστούς: μερικοί άνθρωποι δίνουν μικρά ποσά σε μηνιαία βάση, αλλά και τη μέθοδο του crowdfunding. Παράλληλα, ορισμένα ομόσπονδα κρατίδια στη Γερμανία, όπως το Βερολίνο, παρέχουν στήριξη για πρόσφυγες που φεύγουν από χώρους στέγασης προσφύγων και βοηθούν στη χρηματοδότηση της νέας κατοικίας.

Μετά τη Γερμανία, η Αυστρία

Το πρότζεκτ έχει ήδη επεκταθεί στην Αυστρία, όπου ο σύρος πρόσφυγας Ayham Ayoub μετακόμισε πρόσφατα στο διαμέρισμα της 27χρονης φοιτήτριας Silja Strasser στη Βιέννη. «Άκουσα για τη Refugees Welcome μέσω ενός φίλου και μου άρεσε η ιδέα διότι ήθελα να γνωρίσω περισσότερους ανθρώπους στη Βιέννη», αναφέρει ο 27χρονος Ayham, ο οποίος ζούσε αρχικά σε καταυλισμό προσφύγων στο Σάλτσμπουργκ και στη συνέχεια σε ένα διαμέρισμα με αρκετούς ακόμη σύρους στη Βιέννη. Από τότε που κατάφερε να ξεφύγει από τον πόλεμο στη Συρία, πάνω από έναν χρόνο πριν δηλαδή, είναι η πρώτη φορά που ο Ayham έχει το δικό του δωμάτιο. Ο ίδιος αισθάνεται ευγνώμων που του δίνεται η δυνατότητα να γνωρίσει τον πολιτισμό της χώρας αλλά και την κουζίνα της. Για τη Strasser, η συμμετοχή στη Refugees Welcome ήταν μια προσπάθεια άσκησης πίεσης για πολιτική αλλαγή στο ζήτημα. «Ήθελα να αντιδράσω απέναντι στον συστηματικό αποκλεισμό των αιτούντων άσυλο και, καθώς δεν βλέπω καμία βελτίωση από τη σκοπιά της πολιτικής, ήταν προφανές για εμένα ότι η κοινωνία των πολιτών έπρεπε να λάβει τα μέτρα της».

Μικρή, μέχρι στιγμής, η αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος

Μέχρι στιγμής, περίπου 1.000 ιδιοκτήτες και ενοικιαστές έχουν εγγράψει το διαμέρισμά τους στη Refugees Welcome. Περίπου 1.100 πρόσφυγες έχουν αιτηθεί στέγη και ακόμη 500 άτομα έχουν προσφερθεί να δωρίσουν χρήματα για να βοηθήσουν στην κάλυψη των εξόδων των προσφύγων. Ωστόσο, μόλις κάτι παραπάνω από 90 πρόσφυγες έχουν καταφέρει να εγκατασταθούν σε διαμερίσματα, ένα γεγονός που αποτελεί πρόκληση για τους υπεύθυνους της εκστρατείας. «Πάντα ελέγχουμε προσεκτικά ότι οι άνθρωποι ταιριάζουν μεταξύ τους», σημειώνουν, αναφέροντας επίσης πως αρκετοί από αυτούς που εκδηλώνουν διάθεση να συμμετάσχουν στο πρότζεκτ, αποσύρουν την προσφορά τους ύστερα από λίγο καιρό, γεγονός που περιπλέκει τη διαδικασία. «Πιστεύουν ότι η ιδέα είναι εξαιρετική, αλλά όταν τους βρίσκουμε το κατάλληλο πρόσωπο, φοβούνται, δεν ξέρουν τι να περιμένουν και ανησυχούν ότι θα πρέπει να τους προσέχουν διαρκώς». Και η ίδια η Geiling παραδέχεται ότι προβληματίστηκε λίγο πριν δεχτεί τον Bakary στο σπίτι της. Σύμφωνα με την ίδια, όμως, θεώρησε ότι ήταν χρέος της να ξεπεράσει τους ενδοιασμούς της και να κάνει πράξη την πεποίθησή της ότι άνθρωποι που προέρχονται από εντελώς διαφορετικούς πολιτισμούς και έχουν άκρως αντίθετες εμπειρίες μπορούν να συνυπάρξουν.

Δίνοντας το παράδειγμα

Για τον πολιτικό επιστήμονα και ειδικό σε ζητήματα μετανάστευσης του πανεπιστημίου του Μίνστερ, Uwe Hunger, το κίνημα μπορεί να είναι μικρής κλίμακας, δείχνει όμως την αφετηρία μιας νέας προσέγγισης στο θέμα της πολιτικής αντιμετώπισης των προσφύγων στη Γερμανία και την Αυστρία. «Υπάρχει ένα μεγάλο κίνημα που θέλει να δώσει το παράδειγμα και πιστεύω ότι οι δεσμεύσεις των πολιτών που βλέπουμε να γίνονται πράξη μπορούν να προσφέρουν μια νέα προοπτική για τις κυβερνήσεις», δηλώνει και προσθέτει: «Ίσως μια συνεργασία δημοσίου-ιδιωτών να αποτελεί τον σωστό τρόπο να προχωρήσουμε». Για πολλούς, μία τέτοια στρατηγική είναι απαραίτητη, όπως καταδεικνύει και η περίπτωση του 24χρονου σύρου πρόσφυγα Hamed Shurbaji, ο οποίος ψάχνει για διαμέρισμα επί έξι μήνες. «Έχω ξοδέψει εκατοντάδες ώρες και έχω επικοινωνήσει με περισσότερους από 70 ιδιοκτήτες, αλλά αρνούνται να μιλήσουν μαζί μου γιατί δεν έχω δουλειά και παίρνω χρήματα από το κράτος», σημειώνει ο Shurbaji, ο οποίος εγκατέλειψε πέρυσι τη χώρα του και μέσω Σικελίας έφτασε στη Γερμανία. Ο Shurbaji έχει κάνει αίτηση στη Refugees Welcome και ελπίζει να βρεθεί σύντομα ένα «ταίρι» για εκείνον. «Είμαι πραγματικά εξαντλημένος. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να ζεις σε άλλο μέρος κάθε λίγους μήνες». Δείτε όλα τα θέματα του Weekend