Η μαστογραφία αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού. Ωστόσο, για πολλές γυναίκες η πρώτη αυτή εμπειρία δεν είναι εύκολη υπόθεση. Από τον φόβο του πόνου και της δυσφορίας κατά τη διαδικασία έως το κόστος και τη δυσκολία πρόσβασης σε δομές υγείας, αρκετές γυναίκες καθυστερούν ή παραλείπουν να υποβληθούν στον αρχικό έλεγχο. Μια νέα, εκτεταμένη έρευνα ωστόσο έρχεται να δείξει ότι αυτή η παράλειψη μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις.

Τα ευρήματα της μελέτης

Η μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου στο επιστημονικό περιοδικό BMJ κατέληξε σε ανησυχητικά συμπεράσματα: οι γυναίκες που δεν πραγματοποίησαν την πρώτη τους μαστογραφία είχαν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού σε προχωρημένο στάδιο, ενώ ο κίνδυνος θανάτου από τη νόσο ήταν αυξημένος κατά 40%.

Η μελέτη παρακολούθησε περισσότερες από 430.000 Σουηδέζες γυναίκες για σχεδόν τρεις δεκαετίες (1991–2020). Οι ερευνητές συνέκριναν την υγεία των γυναικών που συμμετείχαν τακτικά σε προληπτικούς ελέγχους με εκείνων που παρέλειψαν την πρώτη μαστογραφία. Στη διάρκεια της μελέτης καταγράφηκαν 16.059 περιπτώσεις καρκίνου του μαστού, επιτρέποντας στους επιστήμονες να υπολογίσουν με ακρίβεια τη σχέση μεταξύ πρόληψης και θνησιμότητας.

Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά:

  • 40% υψηλότερος κίνδυνος θανάτου από καρκίνο του μαστού.
  • 53% υψηλότερος κίνδυνος διάγνωσης καρκίνου σε στάδιο 3.
  • 260% υψηλότερος κίνδυνος διάγνωσης σε στάδιο 4.

Η μελέτη κατέληξε επίσης ότι όσες γυναίκες παρέλειψαν την πρώτη τους μαστογραφία είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να χάσουν και επόμενους προληπτικούς ελέγχους.

Το κρίσιμο ζήτημα της καθυστερημένης διάγνωσης

Παρότι τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου ήταν παρόμοια στις δύο ομάδες (το 7,8% των γυναικών που έκαναν μαστογραφία διαγνώστηκε με καρκίνο, έναντι 7,6% όσων καθυστέρησαν) η διαφορά εντοπίζεται στο στάδιο της νόσου κατά τη διάγνωση. Όπως εξήγησε η Δρ. Jean Bao, χειρουργική ογκολόγος μαστού και κλινική αναπληρώτρια καθηγήτρια χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή του Stanford, «Η καθυστέρηση ή η παράλειψη του πρώτου ελέγχου μπορεί να οδηγήσει σε διάγνωση σε πιο προχωρημένο στάδιο, όταν η θεραπεία είναι πιο δύσκολη και οι πιθανότητες επιβίωσης μειώνονται».

Η Δρ. Bao επισημαίνει ότι ο προληπτικός έλεγχος μέσω μαστογραφίας εντοπίζει τον καρκίνο σε μικρότερο μέγεθος και πρώιμο στάδιο, επιτρέποντας πιο αποτελεσματική θεραπεία και καλύτερη πρόγνωση.

Κοινωνικοί παράγοντες και ανισότητες

Η απουσία τακτικού ελέγχου δεν είναι απλώς ζήτημα προσωπικής επιλογής. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ, οι κοινωνικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο: γυναίκες με περιορισμένη πρόσβαση σε μεταφορικά μέσα, χαμηλό εισόδημα, ανασφάλεια τροφής ή στέγασης και υψηλό κόστος ιατρικής περίθαλψης έχουν μικρότερη πιθανότητα να κάνουν μαστογραφία. Αυτοί οι παράγοντες εξηγούν γιατί γυναίκες από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και κοινότητες έγχρωμων εμφανίζουν συχνά χειρότερες εκβάσεις στην πορεία της νόσου.

Οι οδηγίες για προληπτικό έλεγχο

Η Ομάδα Εργασίας Προληπτικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ (USPSTF) συνιστά οι γυναίκες ηλικίας 40 έως 74 ετών να υποβάλλονται σε μαστογραφία κάθε δύο χρόνια. Ωστόσο, περίπου μία στις τέσσερις Αμερικανίδες δεν ακολουθεί αυτές τις συστάσεις. Άλλοι επιστημονικοί φορείς, όπως το Αμερικανικό Κολλέγιο Ακτινολογίας και η Αμερικανική Εταιρεία Χειρουργών Μαστού, προτείνουν ακόμη πιο συχνό έλεγχο (κάθε χρόνο) ειδικά για γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό ή ύποπτες βιοψίες στο παρελθόν.

«Η μαστογραφία δεν είναι μια ευχάριστη εμπειρία, αλλά είναι σωτήρια», τόνισε η Δρ. Bao, επισημαίνοντας ότι η συνέπεια στους ελέγχους αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό τρόπο πρόληψης της θανατηφόρας εξέλιξης της νόσου.

Τι να περιμένετε στην πρώτη σας μαστογραφία

Η πρώτη μαστογραφία μπορεί να προκαλέσει άγχος, ειδικά για όσες γυναίκες δεν γνωρίζουν τι να περιμένουν. Η Δρ. Bao εξηγεί ότι κατά τη διάρκεια της εξέτασης, ο ιστός του μαστού συμπιέζεται για λίγα δευτερόλεπτα (περίπου 15 δευτερόλεπτα ανά λήψη) ώστε να εντοπιστούν τυχόν ανωμαλίες ή όγκοι. Αν και η διαδικασία μπορεί να προκαλέσει δυσφορία, ολοκληρώνεται συνήθως μέσα σε 15 λεπτά.

Η γιατρός προτείνει στις γυναίκες να επικοινωνούν με το προσωπικό σε περίπτωση έντονου πόνου, καθώς η συνεργασία μπορεί να μειώσει το άγχος και να κάνει τη διαδικασία πιο ανεκτή.

Ενημέρωση και υποστήριξη

Η συζήτηση γύρω από τη μαστογραφία παραμένει κρίσιμη. Η ενημέρωση από τους επαγγελματίες υγείας και η ανοιχτή επικοινωνία με το οικογενειακό ή κοινωνικό περιβάλλον μπορούν να βοηθήσουν περισσότερες γυναίκες να ξεπεράσουν τους φόβους τους.

«Η παράλειψη της πρώτης μαστογραφίας συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του μαστού», υπογραμμίζει η Δρ. Bao. «Αυτό όμως δείχνει και μια ευκαιρία για παρέμβαση. Εάν ένας γιατρός εντοπίσει ότι μια γυναίκα έχασε τον πρώτο της έλεγχο, πρέπει να αναλάβει δράση για να καλύψει αυτό το κενό».

Η έγκαιρη πρόληψη σώζει ζωές και η πρώτη μαστογραφία είναι το πρώτο και καθοριστικό βήμα.