Στο «μικροσκόπιο» του Παρατηρητηρίου Αυτοτέλειας των ΟΤΑ μπαίνουν οι προϋπολογισμοί των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μετά την υπογραφή της σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) των υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών.
Σε περιπτώσεις απόκλισης από τους στόχους των προϋπολογισμών, η ΚΥΑ προβλέπει, μεταξύ άλλων, την υποχρεωτική υπαγωγή των ΟΤΑ σε πρόγραμμα εξυγίανσης, με εφαρμογή εκ μέρους τους διορθωτικών μέτρων, όπως περιορισμό δαπανών μισθοδοσίας, επενδύσεων και λειτουργίας.
Επίσης, οι δήμοι είναι υποχρεωμένοι να καταθέτουν πενταετή και ετήσιο προγραμματισμό, ο οποίος θα ελέγχεται σε μηνιαία βάση, ενώ η απόκλιση από τους στόχους του προϋπολογισμού επί δύο συνεχόμενα τρίμηνα, συνεπάγεται αυτόματη υπαγωγή του δήμου σε πρόγραμμα εξυγίανσης.
Όπως επισημαίνεται στην ΚΥΑ, το πρόγραμμα εκτέλεσης του προϋπολογισμού των ΟΤΑ πρέπει να διασφαλίζει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και να συμβάλει στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων που έχουν τεθεί για την τοπική αυτοδιοίκηση, τόσο σε σχέση με τη διαφορά εσόδων και δαπανών, όσο και προς τη μεταβολή των απλήρωτων υποχρεώσεων σε σχέση με το προηγούμενο οικονομικό έτος.
