Στο σημείο που τα νερά του ποταμού Αώου συναντούν τους πρόποδες του όρους Νεμέρτσικα, πολύ κοντά στη συμβολή με το Σαραντάπορο, στην Κόνιτσα, δίπλα σχεδόν στα ελληνοαλβανικά σύνορα, βρίσκεται η ιστορική μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μολυβδοσκέπαστης. Μια μονή που μοιάζει σαν «ξεχασμένη» στη μέση του πουθενά, με την πλούσια φύση της περιοχής να λειτουργεί σαν μια ζεστή αγκαλιά.
Η Μονή της Παναγίας Μολυβδοσκέπαστης, σύμφωνα με την παράδοση, οφείλει την ονομασία της στις χαρακτηριστικές μολύβδινες πλάκες, στη θέση των πιο συνηθισμένων πέτρινων πλακών ή κεραμιδιών, που σκέπαζαν το καθολικό της κατά τα παλαιότερα χρόνια και ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Πωγωνάτο μεταξύ 671-672 μ.Χ. όταν εκείνος επέστρεφε από την εκστρατεία του στη Σικελία.
Η πρώτη ανακαίνισή της πραγματοποιήθηκε από τον Αυτοκράτορα Ανδρόνικο Παλαιολόγο, ενώ μετέπειτα οι κάτοικοι της Πωγωνιανής ανέλαβαν και την αγιογράφηση του καθολικού της το 1522. Κατά των 14ο αιώνα λειτούργησε ως σχολή χειρογράφων, με πολλούς συγγραφείς και λόγιους της εποχής να αποφοιτούν από εδώ, ενώ τον Ιούλιο του 1943 οι Ναζί βομβάρδισαν τη μονή καταστρέφοντας το καθολικό, τα κελιά και την τραπεζαρία της μονής. Πρόκειται για ένα βυζαντινό, αντρικό μοναστήρι από τα παλαιότερα και ομορφότερα όλης της Ηπείρου.
Μονή Μολυβδοσκέπαστης: Το μοναστήρι φρουριακού τύπου σήμερα
Η μονή διατηρεί μέχρι σήμερα τον φρουριακό της τύπο, ενώ διαθέτει, πια, ανακαινισμένα κελιά, έναν όμορφο κήπο και δύο καμπαναριά. Στο καθολικό της διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση αγιογραφίες που χρονολογούνται από τον 13ο- 18ο αιώνα, ενώ συναντώνται και δύο τοιχογραφίες που απεικονίζουν τους πρώτους ευεργέτες της Κωνσταντίνο Πωγωνάτο και τον Ανδρόνικο Παλαιολόγο. Τέλος, εντύπωση προκαλεί και το ξυλόγλυπτο τέμπλο της μονής, το οποίο έχει τοποθετηθεί πάνω στα υπολείμματα παλαιότερου μαρμάρινου τέμπλου.
