Ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα αξιοποίησης ακίνητης περιουσίας για κοινωνικούς σκοπούς μπαίνει σε τροχιά υλοποίησης, με την κατάθεση νέου σχεδίου νόμου από το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας που τίθεται λίαν συντόμως προς διαβούλευση.
Ειδικότερα, ακίνητα του Δημοσίου, τα οποία για δεκαετίες παρέμεναν αναξιοποίητα ή εγκλωβισμένα σε νομικές ασάφειες, πρόκειται να περάσουν αυτοδίκαια στο εν λόγω υπουργείο, χωρίς ανταλλάγματα και χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες, προκειμένου να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη προγραμμάτων κοινωνικής στέγασης.
Η μεταβίβαση των ακινήτων θα γίνεται πλέον με μια απλοποιημένη διαδικασία, δίχως την ανάγκη σύνταξης συμβολαιογραφικών πράξεων, και με ατελή μεταγραφή στα υποθηκοφυλακεία ή το Κτηματολόγιο. Η συγκεκριμένη ρύθμιση λύνει ένα πολυετές θεσμικό αδιέξοδο που κρατούσε «παγωμένα» ακίνητα τα οποία είχαν προοριστεί για κοινωνική χρήση – ανάμεσά τους παλαιές παιδικές κατασκηνώσεις, ακίνητα που δωρίστηκαν στο Δημόσιο για φιλανθρωπικούς σκοπούς, εκτάσεις λαϊκής κατοικίας, ακόμη και κτίρια πρώην οργανισμών όπως το Πατριωτικό Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας και Αντίληψης, η Ελληνική Ομοσπονδία Ποδηλασίας ή το Κέντρο Βρεφών «Η Μητέρα».
Πλέον, όλη αυτή η περιουσία μεταφέρεται στη νεοσυσταθείσα Γενική Διεύθυνση Στεγαστικής και Δημογραφικής Πολιτικής, η οποία θα έχει την ευθύνη σχεδιασμού και εφαρμογής προγραμμάτων ενίσχυσης της στεγαστικής επάρκειας για χιλιάδες πολίτες. Στόχος είναι η αξιοποίηση του δημόσιου αποθέματος, σε συνδυασμό με τη δημιουργία συνεργειών με τον ιδιωτικό τομέα μέσω του θεσμού της κοινωνικής αντιπαροχής.
Το σχέδιο νόμου αναμένεται να εισαχθεί για ψήφιση αμέσως μετά την επανέναρξη της Βουλής τον επόμενο μήνα, σηματοδοτώντας μια θεσμική τομή που, σύμφωνα με εκτιμήσεις, μπορεί να προσφέρει δεκάδες χιλιάδες νέες κατοικίες σε βάθος χρόνου. Ήδη προγραμματίζεται διαγωνισμός για την αξιοποίηση των πρώτων 1.000 ακινήτων που διαχειρίζεται η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), με τη φιλοδοξία να προκύψουν έως και 10.000 νέες κατοικίες. Συνολικά, από τα περίπου 6.500 ακίνητα της ΕΤΑΔ, μπορεί να παραχθεί ένα δυναμικό 25.000 με 30.000 κατοικιών, κυρίως για νέα ζευγάρια και οικογένειες.
Η κοινωνική αντιπαροχή προβλέπει συμμετοχή ιδιωτών κατασκευαστών με αντάλλαγμα την παραχώρηση ποσοστού των κατασκευασμένων κατοικιών για εμπορική εκμετάλλευση (έως 70%), υπό την προϋπόθεση ότι το υπόλοιπο 30% θα διατίθεται υποχρεωτικά ως κοινωνική κατοικία. Οι κατοικίες αυτές θα διανέμονται βάσει εισοδηματικών και κοινωνικών κριτηρίων, ενώ οι δικαιούχοι θα έχουν δυνατότητες όπως:
- χαμηλό ενοίκιο με κοινωνικά κριτήρια,
- άμεση αγορά με επιδότηση ή χρηματοδοτική διευκόλυνση,
- μακροχρόνια μίσθωση με δυνατότητα εξαγοράς (rent to own).
Στο πλαίσιο του σχεδίου, το υπουργείο Οικονομικών εξετάζει επίσης τρόπους για να εντάξει στην αγορά περίπου 25.000 ακίνητα που ανήκουν σε εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (servicers), αλλά παραμένουν ανενεργά λόγω πολεοδομικών και άλλων εμποδίων. Ήδη έχουν ξεκινήσει συζητήσεις μεταξύ τραπεζών, servicers και της κυβέρνησης για την άρση των εμποδίων και την ενεργοποίηση αυτών των περιουσιακών στοιχείων.
Τα πρώτα διαθέσιμα οικόπεδα για κοινωνική αντιπαροχή έχουν ήδη εντοπιστεί: συνολικά πρόκειται για 98 οικόπεδα, έκτασης 627 στρεμμάτων, εντός σχεδίου πόλης, με το ένα τρίτο από αυτά να βρίσκεται στην Αττική. Επιπλέον, υπάρχουν και 10 οικόπεδα (75 στρέμματα) με υφιστάμενες οικοδομικές άδειες που θεωρούνται ώριμα για άμεση ανάπτυξη. Ενδεικτικά, άμεσα αξιοποιήσιμες εκτάσεις έχουν εντοπιστεί, όπως ανέφερε προ ημερών και η Real News, στην Κηφισιά (11 στρ.), την Παιανία (20 στρ.), τη Λάρισα (40 στρ.), την Ξάνθη (28 στρ.) και τον Βόλο (74 στρ.).
Ένα ακόμα βασικό στοιχείο του νέου πλαισίου είναι η δημιουργία ενός κεντρικού φορέα διαχείρισης κοινωνικής κατοικίας, ο οποίος θα έχει την ευθύνη για τη διαχείριση, συντήρηση και εκμετάλλευση των κατοικιών, αλλά και για τη διαφανή και δίκαιη επιλογή των δικαιούχων. Σύμφωνα με τους γνωρίζοντες, το νέο νομοθετικό πλαίσιο επιχειρεί να θεραπεύσει χρόνια κενά, εισάγοντας για πρώτη φορά ελάχιστο ποσοστό κοινωνικής χρήσης (30%) για κάθε έργο, δυνατότητα ανάθεσης πλήρους διαχείρισης στους αναδόχους (συντήρηση, μίσθωση, εισπράξεις), και λεπτομερείς όρους για την επιλογή των δικαιούχων και τις συνθήκες εξαγοράς των κατοικιών.
