Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καταδίκασε σήμερα την Ελλάδα για παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ (απαγόρευση βασανιστηρίων και απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης). Πρόκειται για την υπόθεση Zontul κατά Ελλάδας.

Η υπόθεση αφορά έναν παράνομο μετανάστη, ο οποίος κατήγγειλε ότι ένας υπάλληλος του Λιμενικού τον βίασε με ένα γκλομπ κι ότι οι Αρχές δεν του επέτρεψαν να εξεταστεί από τον γιατρό που βρισκόταν στις εγκαταστάσεις. Επιπλέον, ο προσφεύγων ανέφερε ότι οι όροι κράτησης για τους αιτούντες άσυλο δεν ήταν ικανοποιητικοί και ότι οι Αρχές είχαν αποφύγει να διεξάγουν μια πλήρη, δίκαια και αμερόληπτη έρευνα, καθώς κι ότι οι υπεύθυνοι δεν είχαν τιμωρηθεί επαρκώς, αφού το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο δεν είχε θεωρήσει τον βιασμό με το γκλομπ ως διακεκριμένη περίπτωση βασανιστηρίου.

Ο μετανάστης είχε επιβιβαστεί σε ένα πλοίο από την Κωνσταντινούπολη μαζί με άλλους 164. Το πλοίο κατελήφθη από το Λιμενικό Σώμα και οδηγήθηκε στο λιμάνι των Χανιών. Ο προσφεύγων ανέφερε ότι δύο λιμενικοί τον υποχρέωσαν να ξεντυθεί όσο ήταν στο μπάνιο κι ότι ένας από αυτούς τον απείλησε και τελικά τον βίασε με ένα γκλομπ.

Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το συμβάν, οι κρατούμενοι προχώρησαν σε απεργία πείνας. Κάποιοι από τους λιμενικούς στη συνέχεια τους χτύπησαν, τους κατέβρεξαν με νερό κι ένα άλλο χημικό. Ο προϊστάμενος της λιμενικής υπηρεσίας – που δεν ήταν παρών στα περιστατικά – διέταξε έρευνα.

Ο προσφεύγων ζήτησε να υποδείξει τον υπάλληλο που τον βίασε, αλλά το αίτημά του να εξεταστεί από τον γιατρό της υπηρεσίας απορρίφθηκε. Ωστόσο, ο γιατρός εξέτασε τους κρατούμενους που ισχυρίστηκαν ότι χτυπήθηκαν και κατέγραψε ότι 16 από αυτούς είχαν σωματικές βλάβες. Πέντε από αυτούς οδηγήθηκαν στο νοσοκομείο.

Στις 15 Οκτώβρη 2004, το Ναυτοδικείο επέβαλε ποινές φυλάκισης – ορισμένες με αναστολή – σε πέντε λιμενικούς. Ο λιμενικός που κατηγορήθηκε από τον προσφεύγοντα καταδικάστηκε αρχικά σε 30 μήνες φυλάκιση για προσβολή σεξουαλικής αξιοπρέπειας. Στην εκδίκαση της έφεσης, το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο μείωσε την ποινή του υπαλλήλου σε 6 μήνες φυλάκιση, η οποία τράπησε σε πρόστιμο 792 ευρώ.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε ότι μια τόσο σοβαρή πράξη διείσδυσης στο σώμα του θύματος αποτελεί βασανιστήριο, όπως έχει εξάλλου κριθεί κι από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Πρώην Γιουγκοσλαβία, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Ρουάντα και το Παναμερικάνικο Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι δεν διεξήχθη επαρκής και αποτελεσματική έρευνα, αφού είχε απορριφθεί το αίτημα του προσφεύγοντος να εξεταστεί από γιατρό μετά τον βιασμό του, καθώς και ότι το περιστατικό είχε καταγραφεί ανακριβώς ως ράπισμα και άσκηση ψυχολογικής βίας. Έτσι, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι με αυτά τα στοιχεία η έρευνα δεν ανταποκρίνεται στα πρότυπα που επιβάλλονται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η ποινή που επιβλήθηκε στον λιμενικό ήταν ανεπαρκής, δεδομένου ότι είχε παραβιαστεί ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Μια τόσο ελαφρά ποινή δεν μπορεί να εκληφθεί εξάλλου ως δίκαια από το θύμα. Η ποινή θεωρήθηκε ξεκάθαρα δυσανάλογη σε σχέση με την σοβαρότητα της συμπεριφοράς. Γι’ αυτό κρίθηκε ότι το Ελληνικό σύστημα ποινικής δικαιοσύνης, όπως έδρασε σε αυτή την υπόθεση, δεν λειτουργεί επαρκώς αποτρεπτικά ώστε να παράσχει προστασία έναντι των βασανιστηρίων, ούτε του παρείχε επαρκή αποκατάσταση.

Επιπλέον, οι Ελληνικές αρχές δεν ενημέρωσαν τον προσφεύγοντα κατά τρόπον ώστε να του επιτραπεί να ασκήσει τα δικαιώματά του ως πολιτικώς ενάγων και να ζητήσει αποζημίωση. Έτσι, οι Ελληνικές αρχές παρέβησαν την υποχρέωσή τους για παροχή ενημέρωσης. Ο προσφεύγων ενημερώθηκε μόνο εκ των υστέρων, όταν είχε ήδη γίνει η δίκη και είχε εκδοθεί η απόφαση. Έτσι, δεν του δόθηκε η δυνατότητα να ασκήσει όλα τα δικαιώματα που προβλέπονται για τον πολιτικώς ενάγοντα από τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Γι’ αυτούς τους λόγους, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι παραβιάστηκε το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ από την Ελλάδα, λόγω των πράξεων που τελέσθηκαν εις βάρος του κ. Zontul, καθώς και επειδή δεν του δόθηκε η δυνατότητα να πάρει μέρος στη δίκη ως πολιτικώς ενάγων. Η Ελλάδα καταδικάστηκε να καταβάλει 50.000 ευρώ για ηθική βλάβη στον προσφεύγοντα, καθώς και 3.500 ευρώ για δικαστικά έξοδα.