Η βιταμίνη Β12 δεν είναι η πρώτη που σκεφτόμαστε όταν μιλάμε για θέματα υγείας. Όμως το σώμα σας βασίζεται σε αυτήν για πολλές κρίσιμες λειτουργίες. Συμβάλλει στη σωστή λειτουργία των νεύρων, στη δημιουργία υγιών ερυθρών αιμοσφαιρίων και είναι απαραίτητη για τη σύνθεση του DNA.

Όταν τα επίπεδα Β12 πέσουν χαμηλά, αυτές οι διαδικασίες αρχίζουν να μπλοκάρουν. Τα συμπτώματα εμφανίζονται αργά, συχνά μέσα σε μήνες ή και χρόνια, και για αυτό εύκολα περνούν απαρατήρητα.

Όμως αν δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί να επιδεινωθούν και να προκαλέσουν μόνιμες βλάβες. Για αυτό η έγκαιρη ανίχνευση είναι τόσο σημαντική. Διαιτολόγοι στο Eating Well εξηγούν έξι ύπουλα σημάδια που δείχνουν ότι ίσως έχετε έλλειψη…

1. Έντονη κόπωση και αδυναμία

Αν νιώθετε μια ασυνήθιστη εξάντληση, αυτό μπορεί να είναι από τα πρώτα σημάδια χαμηλής Β12. Όταν η βιταμίνη λείπει, το σώμα δεν μπορεί να παράγει αρκετά υγιή ερυθρά αιμοσφαίρια για να μεταφέρουν οξυγόνο. Οι ιστοί και τα όργανά σας δεν παίρνουν ό,τι χρειάζονται και αυτό σας αφήνει χωρίς ενέργεια, ακόμη και μετά από ξεκούραστο ύπνο. Πολλοί το περιγράφουν σαν να λειτουργεί το σώμα τους με μισή μπαταρία. Ακόμη και απλές καθημερινές δραστηριότητες φαίνονται πιο βαριές και δύσκολες.

2. Ωχρότητα δέρματος και ματιών

Η έλλειψη Β12 μπορεί να αλλάξει το χρώμα του δέρματος. Η χαμηλή παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων κάνει την επιδερμίδα να δείχνει πιο ωχρή και θαμπή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το δέρμα ή το λευκό των ματιών μπορεί να αποκτήσει ελαφρά κιτρινωπή απόχρωση, ένδειξη ήπιου ίκτερου. Αυτό συμβαίνει επειδή τα ερυθρά αιμοσφαίρια γίνονται πιο εύθραυστα και όταν διασπώνται απελευθερώνουν χολερυθρίνη, μια χρωστική που κιτρινίζει το δέρμα.

3. Μούδιασμα σε χέρια ή πόδια

Το μούδιασμα ή το μυρμήγκιασμα στα άκρα δεν είναι πάντα θέμα στάσης ή κυκλοφορίας. Μπορεί να δείχνει έλλειψη Β12. Η βιταμίνη είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της μυελίνης, του προστατευτικού καλύμματος των νεύρων. Χωρίς επαρκή ποσότητα, τα νευρικά σήματα διαταράσσονται και εμφανίζεται αυτό το χαρακτηριστικό αίσθημα καψίματος ή μουδιάσματος. Αν μείνει χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να προχωρήσει σε προβλήματα ισορροπίας, δυσκολία στο περπάτημα ή ακόμη και μόνιμη νευρική βλάβη.

4. Ζάλη και γρήγορη αναπνοή

Αν νιώθετε ότι το δωμάτιο περιστρέφεται και η αναπνοή σας γίνεται πιο κοφτή, αυτά μπορεί να είναι σημάδια χαμηλής Β12. Όταν το αίμα δεν μεταφέρει αρκετό οξυγόνο στην καρδιά και στους πνεύμονες, το σώμα προσπαθεί να αντισταθμίσει αυξάνοντας τον ρυθμό της αναπνοής και των παλμών. Αυτό μπορεί να σας κάνει να νιώθετε ζαλάδες, κυρίως όταν σηκώνεστε γρήγορα ή καταβάλλετε προσπάθεια.

5. Αλλαγές στη μνήμη ή στη διάθεση

Ξαφνικές δυσκολίες στη μνήμη ή έντονες μεταπτώσεις στη διάθεση μπορεί να συνδέονται με χαμηλή Β12. Η βιταμίνη βοηθά στην παραγωγή νευροδιαβιβαστών που επηρεάζουν τη σκέψη και τα συναισθήματα. Όταν υπάρχει έλλειψη στον οργανισμό, μπορεί να εμφανιστεί μια εγκεφαλική θολούρα, να υπάρχουν προβλήματα μνήμης, άγχος ή ακόμη και κατάθλιψη. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να παρουσιαστούν σύγχυση ή και συμπτώματα που θυμίζουν άνοια.

6. Ερεθισμένη, κόκκινη γλώσσα

Ένα λιγότερο γνωστό σύμπτωμα της έλλειψης Β12 είναι η κόκκινη, λεία γλώσσα, που συνοδεύεται και από ενοχλήσεις – πόνο. Η βιταμίνη ρυθμίζει τα κύτταρα που ανανεώνονται γρήγορα στη γλώσσα και στο στόμα. Όταν τα επίπεδα πέφτουν, οι θηλές της γλώσσας μπορεί να εξαφανιστούν, προκαλώντας πόνο, λεία υφή και αλλοιωμένη γεύση. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα η γλώσσα φαίνεται γυαλιστερή.

Πώς να αυξήσετε τη Β12

Αν τα συμπτώματα και οι εξετάσεις δείχνουν χαμηλή Β12, υπάρχουν αποτελεσματικοί τρόποι να την ανεβάσετε. Οι περισσότεροι ενήλικες χρειάζονται 2.4 mcg την ημέρα, με ελαφρώς αυξημένες ανάγκες στην εγκυμοσύνη και στον θηλασμό.

Η Β12 βρίσκεται φυσικά σε ζωικά προϊόντα όπως άπαχο κρέας, ψάρι, θαλασσινά, γαλακτοκομικά και κρόκο αυγού. Για όσους ακολουθούν χορτοφαγική ή vegan διατροφή, οι επιλογές είναι πιο περιορισμένες, όμως υπάρχουν πολλά τρόφιμα «εμπλουτισμένα» με Β12, όπως φυτικά ροφήματα, διατροφική μαγιά, υποκατάστατα κρέατος και δημητριακά, τα οποία μπορούν να καλύψουν το κενό.

Η απορρόφηση της Β12 απαιτεί μια ουσία που λέγεται ενδογενής παράγοντας. Με την ηλικία, το στομάχι παράγει λιγότερο οξύ και αυτό δυσκολεύει την αποδέσμευση και απορρόφηση της βιταμίνης από τις τροφές. Η έλλειψη είναι επίσης πιο συχνή σε άτομα με κακοήθη αναιμία, όπου το σώμα επιτίθεται στα κύτταρα που παράγουν τον ενδογενή παράγοντα.

Σε αυτές τις περιπτώσεις τα συμπληρώματα Β12 είναι συχνά απαραίτητα, καθώς απορροφώνται πιο εύκολα από την τροφή, επειδή δεν χρειάζονται οξύ ή ένζυμα. Προτείνονται για άτομα άνω των 50, για όσους παίρνουν φάρμακα που μειώνουν το οξύ του στομάχου, για άτομα που λαμβάνουν μετφορμίνη και για όσους ακολουθούν κυρίως φυτική διατροφή.

Πριν τα ξεκινήσετε όμως είναι σημαντικό να μιλήσετε με γιατρό. Η ημερήσια δόση 25 έως 100 mcg βοηθά στη διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων, καθώς μόνο 1% με 2% απορροφάται. Σε σοβαρή έλλειψη μπορεί να χρειαστούν 500 έως 1.000 mcg, πάντα με ιατρική καθοδήγηση.