Καθώς το καλοκαίρι προχωρά και οι παραλίες γεμίζουν, αυξάνεται και η πιθανότητα επαφής με τη μωβ μέδουσα, γνωστή και ως Pelagia noctiluca, που τα τελευταία χρόνια κάνει αισθητή την παρουσία της στα ελληνικά νερά. Πρόκειται για ένα θαλάσσιο είδος που συναντάται κυρίως σε τροπικές περιοχές, αλλά και σε περιοχές όπως ο Βόρειος Ατλαντικός και ο Ειρηνικός Ωκεανός, ενώ είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και στη Μεσόγειο.
Η αυξημένη παρουσία της μωβ μέδουσας στα ελληνικά νερά αποδίδεται κυρίως στην κλιματική αλλαγή και την αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας, καθώς και στη δραματική μείωση των φυσικών «εχθρών» της, όπως οι θαλάσσιες χελώνες και μεγάλα ψάρια που τρέφονται με αυτήν.
Η μωβ μέδουσα έχει χαρακτηριστικό σχήμα ομπρέλας με διάμετρο 4 έως 13 εκατοστά και μακριά πλοκάμια που μπορεί να φτάσουν ακόμα και τα τρία μέτρα. Τα πλοκάμια και το σώμα της καλύπτονται από ειδικά κύτταρα, τα κνιδοκύτταρα, τα οποία περιέχουν δηλητηριώδη καψίδια (νηματοκύστεις) που προκαλούν τα επώδυνα τσιμπήματα.
Ποια είναι τα συμπτώματα
Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα του Ιασώ, η επαφή με τη μωβ μέδουσα μπορεί να προκαλέσει τοπικά συμπτώματα όπως πόνο, κάψιμο, κοκκινίλα, πρήξιμο και φυσαλίδες.
Σε σπάνιες περιπτώσεις παρατηρούνται σοβαρότερες αντιδράσεις που απαιτούν άμεση ιατρική φροντίδα, όπως δύσπνοια ή πτώση της πίεσης.
Πώς να αντιμετωπίσετε το τσίμπημα
Το τσίμπημα της μέδουσας μπορεί να αντιμετωπιστεί άμεσα στην παραλία, ώστε να ανακουφιστεί ο πόνος και να περιοριστούν τα συμπτώματα μέχρι να φτάσετε -αν χρειαστεί- σε ιατρική μονάδα. Η διαδικασία περιλαμβάνει τα εξής βήματα:
- Ξέβγαλμα με άφθονο θαλασσινό νερό (ποτέ γλυκό νερό, καθώς ευνοεί το σπάσιμο των νηματοκυττάρων).
- Επάλειψη της πάσχουσας περιοχής με διάλυμα μαγειρικής σόδας σε θαλασσινό νερό (αναλογία 1:1).
- Αφαίρεση υπολειμμάτων της μέδουσας με πλαστική κάρτα, αποφεύγοντας το τρίψιμο.
- Τοποθέτηση παγοκύστης ή μπουκαλιού με παγωμένο νερό ή μπουκάλι από αναψυκτικό στην περιοχή για περίπου 15 λεπτά, προκειμένου να ανακουφίσει από τον πόνο και να μειώσει κοκκινίλα και πρήξιμο.
Αν επιμένουν τα τοπικά συμπτώματα, συνιστάται επάλειψη με κορτιζονούχο κρέμα και λήψη αντισταμινικού, πάντα κατόπιν ιατρικής συμβουλής.
Τέλος, είναι σημαντικό να αποφεύγουμε την επαφή με τις μέδουσες ακόμη και αν είναι νεκρές ή αποκολλημένες από το κύριο σώμα τους, καθώς τα δηλητηριώδη κύτταρα παραμένουν ενεργά για κάποιο διάστημα. Επίσης, προτείνεται να ενημερωνόμαστε για την ύπαρξη μέδουσας στην παραλία και να αποφεύγουμε το μπάνιο όταν φυσάει αέρας προς τη στεριά.
Η μωβ μέδουσα είναι ένα εντυπωσιακό αλλά και επικίνδυνο πλάσμα των θαλασσών μας, γι’ αυτό η προσοχή και η ενημέρωση είναι απαραίτητες για να απολαύσουμε το καλοκαίρι με ασφάλεια.
«Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί είναι επικίνδυνο είδος»
Η παρουσία της μωβ μέδουσας (Pelagia noctiluca) παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις στις ελληνικές θάλασσες, με το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας να εκδίδει σχετική ανακοίνωση για την ενημέρωση των κολυμβητών.
Οι αρχικές εκτιμήσεις για την ένταση της έξαρσης στον Παγασητικό Κόλπο και τις γύρω περιοχές αποδείχθηκαν υποτιμημένες. Η εξάπλωση του φαινομένου είναι πιο γρήγορη και αφορά σε περισσότερες περιοχές της χώρας.
Υπάρχουν αναφορές που επιβεβαιώνουν την παρουσία των μεδουσών σε ένα ευρύτατο γεωγραφικό φάσμα. Από τη Χαλκίδα και τον Βόρειο Ευβοϊκό, την Βόρεια Εύβοια καθώς λειτουργεί ως «δίαυλος εξόδου» των μεδουσών από τον Παγασητικό προς τα ανοιχτά νερά του Αιγαίου, τον Παγασητικό κόλπο και τις Βόρειες Σποράδες.
Οι ειδικοί απευθύνουν έκκληση για ιδιαίτερη προσοχή σε όσους επιθυμούν να κολυμπήσουν καθώς μπορεί η Pelagia noctiluca να είναι ένα εντυπωσιακό είδος το τσίμπημά της είναι εξαιρετικά έντονο και επώδυνο, προκαλώντας ερεθισμούς και πόνο.
Το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία αναφέρει:
«Δυστυχώς, οι αρχικές μας εκτιμήσεις για την ένταση της έξαρσης της μωβ μέδουσας στον Παγασητικό κόλπο και τις γύρω περιοχές ήταν υποτιμημένες. Ο λόγος είναι η χαμηλή συμμετοχή των πολιτών στις δημόσιες καταγραφές, κάτι που δημιούργησε μια στρεβλή εικόνα της πραγματικής κατάστασης».
Γιατί εμφανίστηκαν μωβ μέδουσες σε παραλίες της Εύβοιας
Οι μωβ μέδουσες έχουν κάνει ήδη φέτος την εμφάνισή τους σε θάλασσες και παραλίες της Εύβοιας.
Η θάλασσα έχει ξεβράσει χιλιάδες μωβ μέδουσες με πλοκάμια στην παραλία της Λιανής Άμμου και στην παραλία Κουρέντι στη Χαλκίδα.
«Οι συγκεκριμένες αμμουδιές έχουν γίνει μωβ. Και μέσα στη θάλασσα οι μέδουσες ήταν πολλές και πολύχρωμες», αναφέρουν πολίτες που βρέθηκαν στις παραλίες της Λιανής Άμμου και του Κουρεντίου.
Η επιστημονική κοινότητα δηλώνει ότι είναι αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής.
Βιολογία και Οικολογία των Μωβ Μεδουσών
Η Pelagia noctiluca είναι είδος μέδουσας που χαρακτηρίζεται από την έντονη μωβ απόχρωση και τα μακριά πλοκάμια της, τα οποία διαθέτουν κνιδοκύτταρα ικανά να προκαλέσουν ερεθισμούς στο δέρμα. Συνήθως ευδοκιμεί σε θερμά νερά (πάνω από 20°C), αλλά έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα ανθεκτική σε ευρύ φάσμα θερμοκρασιών.
Παράγοντες που Ευνοούν την Εμφάνιση Μωβ Μεδουσών
Η παρουσία τους στις ακτές της Χαλκίδας τον χειμώνα αποδίδεται σε τρεις κύριους παράγοντες:
- Κλιματική Αλλαγή: Η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας των θαλασσών λόγω της κλιματικής αλλαγής επηρεάζει την αναπαραγωγή και τη διασπορά του είδους. Ακόμη και σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, οι μωβ μέδουσες δείχνουν αυξημένη προσαρμοστικότητα.
- Μεταβολές στα Θαλάσσια Ρεύματα: Οι αλλαγές στα ρεύματα, που συχνά σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και τις μεταβολές της ατμοσφαιρικής πίεσης, μπορούν να οδηγήσουν σε συγκέντρωση μεδουσών κοντά στις ακτές.
- Ευτροφισμός και Ρύπανση: Τα λιπάσματα και τα οργανικά απόβλητα από ανθρώπινες δραστηριότητες ενισχύουν την παραγωγή φυτοπλαγκτού, που αποτελεί κύρια πηγή τροφής για τις μέδουσες. Αυτή η υπερπροσφορά τροφής ευνοεί την αύξηση των πληθυσμών τους.
