Ο Βλαντίμιρ Πούτιν προειδοποίησε τη Δύση την Τετάρτη ότι η Ρωσία είναι τεχνικά έτοιμη για πυρηνικό πόλεμο και ότι, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία, η κίνηση αυτή θα θεωρηθεί σημαντική κλιμάκωση του πολέμου.
Μερικές ημέρες πριν από τις ρωσικές εκλογές, στις οποίες θεωρείται βέβαιο πως θα εξασφαλίσει νέα 6ετή θητεία, ο πρόεδρος της Ρωσίας επεσήμανε πως δεν θεωρεί ότι θα μπορούσε να ληφθεί βιαστικά η απόφαση να διεξαχθεί πυρηνικός πόλεμος, ούτε βλέπει καμιά ανάγκη να χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα στον πόλεμο στην Ουκρανία.
To Reuters συγκέντρωσε τα βασικά στοιχεία για το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας.
Πυρηνική υπερδύναμη
Η Ρωσία, η οποία κληρονόμησε τα πυρηνικά όπλα της Σοβιετικής Ένωσης, διαθέτει το μεγαλύτερο απόθεμα πυρηνικών κεφαλών στον κόσμο. Ο Πούτιν ελέγχει περίπου 5.580 πυρηνικές κεφαλές, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων (FAS).
Από αυτές περίπου 1.200 έχουν αποσυρθεί αλλά είναι σε μεγάλο βαθμό άθικτες και περίπου 4.380 είναι αποθηκευμένες για χρήση από στρατηγικούς εκτοξευτές μεγάλου βεληνεκούς και τακτικές πυρηνικές δυνάμεις μικρότερου βεληνεκούς, σύμφωνα με τη FAS.
Από τις αποθηκευμένες πυρηνικές κεφαλές, οι 1.710 αναλύονται ως εξής: περίπου 870 σε βαλλιστικούς πυραύλους εδάφους, περίπου 640 σε βαλλιστικούς πυραύλους που εκτοξεύονται από υποβρύχια και πιθανώς 200 σε βάσεις βαρέων βομβαρδιστικών, όπως δήλωσε η FAS.
Τέτοιοι αριθμοί σημαίνουν ότι η Μόσχα θα μπορούσε να καταστρέψει τον κόσμο πολλές φορές.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση είχε στην κατοχή της περίπου 40.000 πυρηνικές κεφαλές, ενώ το μέγιστο των πυρηνικών κεφαλών των ΗΠΑ ήταν περίπου 30.000.
Σε ποιες συνθήκες θα τις χρησιμοποιούσε η Ρωσία
Το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας που δημοσιεύτηκε το 2020 καθορίζει τις συνθήκες υπό τις οποίες ένας ρώσος πρόεδρος θα σκεφτόταν να χρησιμοποιήσει ένα πυρηνικό όπλο. Οι περιπτώσεις που αναφέρονται είναι οι εξής: απάντηση σε επίθεση με χρήση πυρηνικών ή άλλων όπλων μαζικής καταστροφής ή στη χρήση συμβατικών όπλων κατά της Ρωσίας «όταν απειλείται η ύπαρξη του κράτους».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναφέρουν ότι η Ρωσία και η Κίνα επεκτείνουν και εκσυγχρονίζουν τις πυρηνικές τους δυνάμεις και ότι η Ουάσιγκτον θα ακολουθήσει μια προσέγγιση βασισμένη στον έλεγχο των εξοπλισμών για να αποτρέψει δαπανηρές κούρσες εξοπλισμών.
«Ενώ οι ρωσικές πυρηνικές δηλώσεις και η προκλητική ρητορική προκαλούν μεγάλη ανησυχία, το πυρηνικό οπλοστάσιο και οι επιχειρήσεις της Ρωσίας έχουν αλλάξει ελάχιστα από τις εκτιμήσεις μας για το 2023 πέρα από τον συνεχιζόμενο εκσυγχρονισμό», ανέφερε η FAS στην ανάλυσή της για τις ρωσικές δυνάμεις το 2024.
«Στο μέλλον, ωστόσο, ο αριθμός των κεφαλών που θα εκχωρηθούν στις ρωσικές στρατηγικές δυνάμεις μπορεί να αυξηθεί καθώς οι πύραυλοι μιας κεφαλής αντικαθίστανται με πυραύλους εξοπλισμένους με πολλαπλές κεφαλές», ανέφερε η FAS.
Πυρηνικές δοκιμές
Ο Πούτιν ανέφερε ότι η Ρωσία θα προχωρήσει σε πυρηνικές δοκιμές εφόσον το κάνουν οι ΗΠΑ. Πέρυσι, υπέγραψε νόμο με τον οποίο αποσύρει την επικύρωση από τη Ρωσία της Συνθήκης Πλήρους Απαγόρευσης των Πυρηνικών Δοκιμών (CTBT).
Η μετασοβιετική Ρωσία δεν έχει πραγματοποιήσει πυρηνική δοκιμή.
Από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, μόνο λίγες χώρες έχουν προχωρήσει σε δοκιμές πυρηνικών όπλων, σύμφωνα με την Ένωση Ελέγχου Όπλων: οι Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν τελευταία δοκιμή το 1992, η Κίνα και η Γαλλία το 1996, η Ινδία και το Πακιστάν το 1998 και η Βόρεια Κορέα το 2017.
Η Σοβιετική Ένωση πραγματοποίησε πυρηνικές δοκιμές τελευταία φορά το 1990.
Η Συνθήκη για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών υπογράφηκε από τη Ρωσία το 1996 και επικυρώθηκε το 2000. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν τη συνθήκη το 1996, αλλά δεν την έχουν ακόμη επικυρώσει.
Ποιος θα δώσει την εντολή
Ο ρώσος πρόεδρος είναι ο υπεύθυνος για τη λήψη απόφασης που θα δίνει εντολή για τη χρήση των ρωσικών πυρηνικών όπλων.
Ο λεγόμενος πυρηνικός χαρτοφύλακας «Cheget», που πήρε το όνομά του από το όρος Cheget στα βουνά του Καυκάσου, βρίσκεται πάντα με τον πρόεδρο. Ο ρώσος υπουργός Άμυνας, Σεργκέι Σόιγκου, και ο αρχηγός του γενικού επιτελείου, Βαλερί Γκερασίμοφ, πιστεύεται ότι έχουν επίσης τέτοιους χαρτοφύλακες.
Ουσιαστικά, ο χαρτοφύλακας είναι ένα εργαλείο επικοινωνίας που συνδέει τον πρόεδρο με την στρατιωτική του δύναμη και από εκεί με τις πυραυλικές δυνάμεις μέσω του άκρως μυστικού ηλεκτρονικού δικτύου διοίκησης και ελέγχου Kazbek. Το Kazbek υποστηρίζει ένα άλλο σύστημα γνωστό ως Kavkaz.
Ρεπορτάζ στη ρωσική τηλεόραση Zvezda, το 2019, έδειχνε τον χαρτοφύλακα και τον εξοπλισμό του. Σε μια ενότητα που ονομάζεται «εντολή» υπάρχουν δύο κουμπιά: ένα λευκό κουμπί «εκκίνησης» και ένα κόκκινο κουμπί «ακύρωσης». Ο χαρτοφύλακας ενεργοποιείται από μια ειδική κάρτα, σύμφωνα με το Zvezda.
Εάν η Ρωσία θεωρήσει ότι αντιμετωπίζει πυρηνική επίθεση, ο πρόεδρος, μέσω των χαρτοφυλάκων, θα στείλει μια άμεση εντολή εκτόξευσης στη διοίκηση του γενικού επιτελείου και τις μονάδες έφεδρης διοίκησης που διαθέτουν πυρηνικούς κωδικούς. Τέτοιες εντολές μεταδίδονται ταχύτατα μέσω διαφόρων συστημάτων επικοινωνίας σε μονάδες στρατηγικών πυραύλων που στη συνέχεια βάλλουν κατά των ΗΠΑ και της Ευρώπης.
Εάν επιβεβαιωνόταν μια πυρηνική επίθεση, ο Πούτιν θα μπορούσε να ενεργοποιήσει τα λεγόμενα «Dead Hand ή Perimetr», συστήματα έσχατης λύσης: ουσιαστικά οι υπολογιστές θα αποφάσιζαν την ημέρα της κρίσης. Ένα σύστημα ελέγχου θα διέταζε πυρηνικά πλήγματα από το τεράστιο οπλοστάσιο της Ρωσίας.
