Σαν σήμερα 17 Μαΐου: Ανακαλύπτεται ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων – Ο πρώτος υπολογιστής της ιστορίας ήταν αρχαιοελληνικός

Σαν σήμερα, το 1902, ο αρχαιολόγος Βαλέριος Στάης παρατήρησε σε ένα από τα ευρήματα του ναυαγίου των Αντικυθήρων ένα ενσωματωμένο οδοντωτό γρανάζι, σηματοδοτώντας την αρχή της μελέτης ενός από τα πιο μυστηριώδη και εντυπωσιακά τεχνολογικά επιτεύγματα της αρχαιότητας: του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Το ναυάγιο, που εντοπίστηκε από σφουγγαράδες το 1900 κοντά στο μικρό νησί των Αντικυθήρων, έκρυβε στα βάθη του ένα αντικείμενο που θα ανέτρεπε την αντίληψή μας για τις επιστημονικές γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων.

Τι ήταν ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων;

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι μια πολύπλοκη κατασκευή από χαλκό, τοποθετημένη σε ξύλινο πλαίσιο, αποτελούμενη από τουλάχιστον 30 οδοντωτούς τροχούς μεγάλης ακριβείας. Η λειτουργία του βασιζόταν σε ένα σύστημα γραναζιών που επέτρεπε τον ακριβή υπολογισμό και απεικόνιση της κίνησης του Ήλιου, της Σελήνης και πιθανώς των πλανητών, καθώς και την πρόβλεψη εκλείψεων και τον προσδιορισμό σημαντικών ημερομηνιών, όπως οι αρχαίοι αγώνες (Ολυμπιακοί, Πύθια, Ίσθμια κ.ά.).

Στην μπροστινή του όψη υπήρχε κυκλική κλίμακα με τις 365 ημέρες του αιγυπτιακού ηλιακού ημερολογίου, ενώ μια περιστρεφόμενη λαβή κινούσε τους δείκτες που έδειχναν τις θέσεις των ουράνιων σωμάτων. Στο πίσω μέρος, δύο δίσκοι υπολόγιζαν τους σεληνιακούς και ηλιακούς κύκλους σε περίοδο 19 ετών (235 σεληνιακοί μήνες). Οι επιγραφές που διασώζονται πάνω στα εξαρτήματα λειτουργούν ως ένα είδος «εγχειριδίου χρήσης» του οργάνου.

Γιατί θεωρείται ο πρώτος υπολογιστής;

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων χαρακτηρίζεται ως ο πρώτος γνωστός αναλογικός υπολογιστής της ανθρωπότητας. Η πολυπλοκότητα της κατασκευής του ξεπερνά κάθε γνωστή τεχνολογική επίδοση της επόμενης χιλιετίας, καθώς συνδύαζε μαθηματικές γνώσεις, αστρονομία και μηχανική ακρίβεια. Η δυνατότητά του να πραγματοποιεί πολύπλοκους αστρονομικούς υπολογισμούς, να προβλέπει εκλείψεις και να συγχρονίζει ημερολόγια, τον τοποθετεί στην κορυφή των αρχαίων τεχνολογικών επιτευγμάτων.

Η ακρίβεια κατασκευής του είναι εντυπωσιακή: η απόκλιση στις τρύπες των γραναζιών φτάνει μόλις τα 0,028 χιλιοστά, στοιχείο που αποδεικνύει το υψηλό επίπεδο τεχνογνωσίας των κατασκευαστών του. Η σύγχρονη έρευνα, με τη βοήθεια ψηφιακής απεικόνισης και τομογραφίας, έχει αποκαλύψει ακόμα περισσότερες λεπτομέρειες για τη λειτουργία και τη χρήση του, επιβεβαιώνοντας τον ρόλο του ως επιστημονικού οργάνου και όχι απλώς εκπαιδευτικού εργαλείου.

Η διαχρονική του σημασία

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και σύμβολο της δημιουργικής δύναμης του ανθρώπινου πνεύματος. Η ανακάλυψή του δεν άλλαξε μόνο την ιστορία της τεχνολογίας, αλλά και την εικόνα που έχουμε για τις δυνατότητες των αρχαίων πολιτισμών. Η μελέτη του συνεχίζεται αδιάκοπα, προσφέροντας νέα στοιχεία για τις γνώσεις και τις ικανότητες των προγόνων μας, αλλά και έμπνευση για το μέλλον της επιστήμης και της καινοτομίας.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1790: Ο στόλος του Λάμπρου Κατσώνη καταστρέφεται σε ναυμαχία με τους Οθωμανούς ανοιχτά της Άνδρου. Η λαϊκή μούσα τον σατιρίζει με το δίστιχο: «Αν σ’ αρέσει μπάρμπα-Λάμπρο, ξαναπέρνα από την Άνδρο».

1792: Στη Wall Street της Νέας Υόρκης, ομάδα μεσιτών ιδρύει το πρώτο οργανωμένο Χρηματιστήριο. Οι συναλλαγές γίνονται κάτω από ένα δέντρο, σε καφετέρια της εποχής.

1821: Ο Εμμανουήλ Παππάς κηρύσσει την Επανάσταση στη Μακεδονία, στις Καρυές του Αγίου Όρους και στον Πολύγυρο, επεκτείνοντας τον Αγώνα και στον Βορρά.

1865: Ιδρύεται η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών, με στόχο την παγκόσμια συνεργασία στις τεχνολογίες επικοινωνίας – σήμερα αποτελεί ειδικευμένο οργανισμό του ΟΗΕ.

1895: Εγκαινιάζεται ο παλιός σταθμός του σιδηροδρόμου Πειραιώς – Αθηνών στην Ομόνοια, σηματοδοτώντας την αστική συγκοινωνιακή ανάπτυξη της πρωτεύουσας.

1902: Ο αρχαιολόγος Βαλέριος Στάης ανακαλύπτει τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, έναν αρχαίο αναλογικό υπολογιστή που εντυπωσιάζει την επιστημονική κοινότητα μέχρι σήμερα.

1914: Υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας, που αναγνωρίζει την αυτονομία της Βορείου Ηπείρου υπό αλβανική κυριαρχία – σημαντικό διπλωματικό κείμενο της εποχής.

1918: Λήγει με νίκη του ελληνικού στρατού η μάχη του Σκρα-ντι-Λεγκέν, με την προέλαση απέναντι στις βουλγαρικές δυνάμεις να ανοίγει τον δρόμο προς τη Μακεδονία.

1920: Η Αμερικανική Γερουσία αναγνωρίζει τα ελληνικά δικαιώματα στη Βόρειο Ήπειρο, ενισχύοντας την ελληνική διπλωματική θέση στην περιοχή.

1931: Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δηλώνει πως στόχος του είναι να περιορίσει την «ασυδοσία» και όχι την ελευθερία του Τύπου, απαντώντας σε σφοδρές επικρίσεις που δέχεται από μερίδα του Τύπου της εποχής. Η δήλωση γίνεται σε μια περίοδο έντονης πολιτικής πόλωσης και αντιπαράθεσης με τον αντιβενιζελικό Τύπο, αναδεικνύοντας το διαρκές δίλημμα μεταξύ ελευθερίας έκφρασης και δημοσιογραφικής ευθύνης.

1931: Πραγματοποιείται το πρώτο εμπορικό αεροπορικό δρομολόγιο Ελλάδας, με το αεροσκάφος «Αθήναι» να πετά μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης.

1937: Η δικτατορία του Μεταξά ρυθμίζει τα αγροτικά χρέη και περιορίζει την τοκογλυφία με νόμο, ανακουφίζοντας χιλιάδες φτωχούς αγρότες.

1940: Τα γερμανικά στρατεύματα καταλαμβάνουν τις Βρυξέλλες, στο πλαίσιο της επέλασης τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

1944: Ξεκινά το Συνέδριο του Λιβάνου, μια προσπάθεια των ελληνικών αντιστασιακών δυνάμεων να σχηματίσουν κυβέρνηση εθνικής ενότητας για τη μεταπολεμική Ελλάδα.

1962: Συμπλοκή σημειώνεται στη Βουλή μεταξύ βουλευτών της ΕΡΕ και της Ένωσης Κέντρου, κατά τη διάρκεια οξύτατης πολιτικής αντιπαράθεσης. Το επεισόδιο αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα της έντασης που χαρακτήριζε την ελληνική πολιτική ζωή στις αρχές της δεκαετίας του ’60.

1962: Σύμφωνα με μαρτυρίες του Μίλοβαν Τζίλας στο βιβλίο «Συνομιλίες με τον Στάλιν», ο Ιωσήφ Στάλιν θεωρούσε απίθανη την επικράτηση των κομμουνιστών στον ελληνικό εμφύλιο.

1963: Τα ελληνικά αλιευτικά της Μυτιλήνης θα συνοδεύονται πλέον από μονάδες του Πολεμικού Ναυτικού, λόγω τουρκικών παρενοχλήσεων στο Αιγαίο.

1967: Ο Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ ζητά την αποχώρηση της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ από την Αίγυπτο, λίγο πριν ξεσπάσει ο Πόλεμος των Έξι Ημερών.

1983: Υπογράφεται συμφωνία αποχώρησης των ισραηλινών στρατευμάτων από τον Λίβανο, με τη συμμετοχή των ΗΠΑ και του Λιβάνου.

1990: Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αφαιρεί την ομοφυλοφιλία από τη λίστα των ψυχικών νοσημάτων, ορόσημο για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

1998: Ο Στέλιος Μανωλάς, εμβληματικός αρχηγός της ΑΕΚ, αποσύρεται από την ενεργό δράση, ολοκληρώνοντας μια καριέρα απόλυτα ταυτισμένη με την «Ένωση». Υπηρέτησε την ομάδα του από το 1979, κατακτώντας πρωταθλήματα και κύπελλα, και αποτελώντας πρότυπο αφοσίωσης και αρχηγικής φυσιογνωμίας.

2004: Στη Μασαχουσέτη τελείται ο πρώτος νόμιμος γάμος ομοφύλων στις ΗΠΑ, με εκατοντάδες ζευγάρια να κάνουν αίτηση την ίδια μέρα.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο

Ανδρόνικος, Ανδρονίκη, Ιουνίας, Ιούνιος, Ιουνία

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Διεθνής Ημέρα κατά της Ομοφοβίας, Τρανσφοβίας και Διφοβίας
Ευρωπαϊκή Νύχτα Μουσείων
Παγκόσμια Ημέρα κατά της Υπέρτασης
Παγκόσμια Ημέρα Ουίσκι
Παγκόσμια Ημέρα Τηλεπικοινωνιών και Κοινωνίας της Πληροφορίας