Ογδόντα χρόνια μετά τον θάνατο του Αδόλφου Χίτλερ στο Βερολίνο και την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας, θα μπορούσε κανείς να πιστεύει ότι όλα όσα μπορούν να ειπωθούν για τον Φύρερ και τους συνεργάτες του έχουν ήδη καταγραφεί στα βιβλία της ιστορίας. Ωστόσο, νέα έγγραφα από την Ελβετία και την Αργεντινή δείχνουν ότι υπάρχουν ακόμη σκοτεινές πτυχές που δεν έχουν αποκαλυφθεί.
Μια ομάδα ερευνητών, αποτελούμενη από ειδικούς σε οικονομικούς ελέγχους και ιστορικούς, εξετάζει δεκάδες χιλιάδες πρόσφατα ανακαλυφθέντα αρχεία τραπεζικών λογαριασμών που ανήκαν σε ναζί και συνεργάτες τους τη δεκαετία του 1930 και του 1940. Όπως αποκάλυψαν ειδικοί στην Daily Mail, η επερχόμενη έκθεσή τους αναμένεται να αποκαλύψει πολλά περισσότερα ονόματα συνεργατών των ναζί απ’ όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.
Η έρευνα εστιάζει στο πώς οι ναζί λεηλάτησαν τον πλούτο εκατομμυρίων Ευρωπαίων Εβραίων και τον «ξέπλυναν» μέσω επιχειρήσεων και λογαριασμών στην Credit Suisse, μία από τις μεγαλύτερες ελβετικές τράπεζες. Ακόμα πιο εντυπωσιακή είναι η αποκάλυψη ότι τα ίδια αυτά κεφάλαια χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια για να χρηματοδοτήσουν τις λεγόμενες «ratlines», τα δίκτυα διαφυγής που επέτρεψαν σε χιλιάδες ναζί να διαφύγουν μετά την ήττα της Γερμανίας το 1945.
Επικεφαλής της έρευνας είναι ο Νιλ Μπαρόφσκι, ανεξάρτητος επίτροπος που εργάζεται για λογαριασμό της UBS, η οποία εξαγόρασε την Credit Suisse τον Ιούνιο του 2023. Ο Μπαρόφσκι απέκτησε πρόσβαση σε αρχεία που μέχρι πρότινος ήταν θαμμένα σε αρχείο στη Ζυρίχη. Η έρευνα ενδέχεται να οδηγήσει σε νέες αποζημιώσεις εκατομμυρίων δολαρίων και να φέρει στο φως άγνωστους μέχρι τώρα εμπλεκόμενους ως υποστηρικτές του ναζιστικού καθεστώτος.
Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής, Τσακ Γκράσλεϊ, από την Αϊόβα στηρίζει την έρευνα, συνεργαζόμενος με τον Μπαρόφσκι και το Κέντρο Σίμον Βίζενταλ (SWC), το οποίο πήρε το όνομά του από τον διάσημο κυνηγό ναζί. Σε αποκλειστική του συνέντευξη, ο δρ Αριέλ Γκέλμπλουνγκ, επικεφαλής του γραφείου του SWC στη Νότια Αμερική με έδρα το Μπουένος Άιρες, δήλωσε ότι η έρευνα «θα αλλάξει ουσιαστικά την κατανόησή μας για εκείνη τη σκοτεινή περίοδο της ιστορίας» όταν δοθεί στη δημοσιότητα τον Μάρτιο του 2026.
«Θα δούμε διαφορετικά τα γεγονότα πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον πόλεμο», δήλωσε ο δρ Γκέλμπλουνγκ.
Η εντατική έρευνα συνεχίζεται στη Ζυρίχη, ενώ βετεράνοι τιμούν την 80ή επέτειο του θανάτου του Χίτλερ στο καταφύγιό του στις 30 Απριλίου και της παράδοσης της Γερμανίας στις Συμμαχικές δυνάμεις στις 7 Μαΐου. Ο Μπαρόφσκι και η ομάδα του, αποτελούμενη από 50 ειδικούς, μελετούν παλιά μικροφίλμ και δεκάδες χιλιάδες έγγραφα, πολλά από τα οποία είναι πρωτότυπα και καλύπτουν συνολικά 300.000 μέτρα ραφιών.
Ανάμεσά τους εντοπίστηκε και ένα αρχείο με την ένδειξη «American blacklist», όρος που χρησιμοποιούταν για όσους συνεργάζονταν εμπορικά με ναζιστικούς φορείς, το οποίο η Credit Suisse φέρεται να απέκρυψε από προηγούμενες έρευνες. Ο Μπαρόφσκι, πρώην εισαγγελέας των ΗΠΑ, εντόπισε εκατοντάδες μέχρι πρότινος άγνωστους κατόχους λογαριασμών στην Credit Suisse, που φέρονται να βοήθησαν το ναζιστικό καθεστώς.
Η λίστα περιλαμβάνει έναν γερμανό βιομήχανο που χρησιμοποίησε σκλάβους από στρατόπεδα συγκέντρωσης, καθώς και έναν τραπεζίτη που ξέπλενε κλεμμένα εβραϊκά περιουσιακά στοιχεία. Σε επιστολή του προς το Κογκρέσο στα τέλη του περασμένου έτους, ο Μπαρόφσκι ανέφερε ότι αυτοί οι συνεργάτες βοήθησαν τους ναζί να «κρύψουν χρυσό, να καλύψουν παράνομες συναλλαγές για την αγορά πολεμικού υλικού, να λεηλατήσουν εβραϊκά περιουσιακά στοιχεία και γενικά να στηρίξουν τη ναζιστική πολεμική οικονομία».
Έχει επίσης εντοπίσει περίπου 30 κατόχους λογαριασμών στην Credit Suisse που βοήθησαν ναζί να διαφύγουν από την Ευρώπη μετά τον πόλεμο. Υπολογίζεται ότι έως και 9.000 πρώην ναζί αξιωματούχοι διέφυγαν στη Νότια Αμερική, ενώ άλλοι κατέληξαν στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία, τη Μέση Ανατολή και αλλού.
Περίπου 5.000 εξ αυτών εγκαταστάθηκαν στην Αργεντινή, συμπεριλαμβανομένων των Αδόλφου Άιχμαν, αρχιτέκτονα του Ολοκαυτώματος, και Γιόζεφ Μένγκελε, γνωστού ως «Άγγελος του Θανάτου» του Άουσβιτς, που διέφυγε το 1948 με ψευδή ταυτότητα. Μια ευρέως απαξιωμένη θεωρία υποστηρίζει ακόμη ότι ο Χίτλερ δεν πέθανε στο καταφύγιο, αλλά διέφυγε με αεροπλάνο και στη συνέχεια με υποβρύχιο στην Αργεντινή.
Τον Φεβρουάριο, ο δρ Γκέλμπλουνγκ και οι συνεργάτες του κατέληξαν σε συμφωνία με τον πρόεδρο της Αργεντινής, Χαβιέρ Μιλέι, για τον αποχαρακτηρισμό κυβερνητικών φακέλων με στόχο τη διαλεύκανση των «ratlines». Τα έγγραφα αποστέλλονται απευθείας στην ομάδα του Μπαρόφσκι και, σύμφωνα με αργεντινό αξιωματούχο, περιλαμβάνουν τραπεζικά και στρατιωτικά αρχεία ναζί που έφτασαν στην Αργεντινή και «προστατεύτηκαν» τη δεκαετία του 1940 και του 1950, επί προεδρίας του Χουάν Περόν, γνωστού για τη φιλοναζιστική του στάση.
Ο Αργεντινός ερευνητής, Πέδρο Φιλιπούτσι, δήλωσε ότι η Credit Suisse αποκαλύπτεται ως η βασική τράπεζα ενός ναζιστικού κονσόρτσιουμ δεκάδων γερμανικών επιχειρήσεων, γνωστού ως DWB, το οποίο χρησιμοποιούσε σκλάβους από στρατόπεδα συγκέντρωσης. Όπως σημείωσε, η επερχόμενη έκθεση θα αποκαλύψει όλο το «χρήμα των Εβραίων που κλάπηκε από τους ναζί, ξεπλύθηκε από την Credit Suisse και χρηματοδότησε τελικά τις ratlines».
«Όταν όλα αυτά θα δημοσιοποιηθούν του χρόνου, θα έχουμε μια πολύ πιο πλήρη εικόνα για αυτή τη σκοτεινή ιστορική περίοδο και για τις εταιρείες, τους τραπεζίτες και τα άτομα που ευημερούσαν εις βάρος των θυμάτων του Τρίτου Ράιχ», ανέφερε ο Φιλιπούτσι στην Daily Mail. «Τα ίχνη του χρήματος οδηγούν στις άνετες ζωές που έζησαν φυγάδες ναζί όπως οι Άιχμαν, Μένγκελε και Έριχ Πρίμπκε, καθώς διέφευγαν της δικαιοσύνης επί δεκαετίες στη Νότια Αμερική», συμπλήρωσε.
Η Credit Suisse ξεκίνησε την έρευνα ύστερα από καταγγελίες του SWC το 2020, αλλά απομάκρυνε τον Μπαρόφσκι από τη θέση του επιτρόπου τον Νοέμβριο του 2022, αφότου αυτός εντόπισε λογαριασμούς με ναζιστική σύνδεση που δεν είχαν αποκαλυφθεί σε προηγούμενες έρευνες. Το 2023, μετά την εξαγορά της Credit Suisse από την UBS, ο Μπαρόφσκι επανήλθε στη θέση του κατόπιν πιέσεων της Επιτροπής Προϋπολογισμού της Γερουσίας υπό τον Γκράσλεϊ, η οποία επιβλέπει πρόγραμμα αποζημιώσεων για θύματα του Ολοκαυτώματος.
Η Ανίτα Γκράιλ, εκπρόσωπος της UBS, δήλωσε ότι η νέα διοίκηση δεσμεύεται για μια «πλήρη ανασκόπηση των αρχείων της Credit Suisse που σχετίζονται με ναζιστικούς λογαριασμούς από τις τράπεζες-προκατόχους». Όπως δήλωσε μέσω email, «έχουμε θέσει ως προτεραιότητα τη διεξαγωγή της επανεξέτασης εις βάθος και έχουμε επαναφέρει τον Νιλ Μπαρόφσκι ως ανεξάρτητο επίτροπο. Παρέχουμε όλη την απαραίτητη υποστήριξη ώστε να διευκολύνουμε την επανεξέτασή του και να συνεχίσει να ρίχνει φως σε αυτή την τραγική περίοδο της ιστορίας».
