Ο Άντριου Μάουντμπάτεν Γουίνδσορ χαρακτηρίστηκε σήμερα «απλός πολίτης» από ανώτερο κυβερνητικό υπουργό, σηματοδοτώντας το οριστικό τέλος του δημόσιου ρόλου του. Για τον 65χρονο, ο οποίος έχει ζήσει επί δεκαετίες μακριά από τις καθημερινές ανησυχίες των Βρετανών υπηκόων, η φράση αυτή ηχεί σαν καμπανάκι κινδύνου. Εκτός από την απώλεια των τίτλων και του γενεθλίου τίτλου του πρίγκιπα, ο Άντριου συμφώνησε να παραδώσει το μίσθωμα της έπαυλής του Royal Lodge και θα εξοριστεί σε ιδιωτική κατοικία στην κτηματική ιδιοκτησία του βασιλιά στο Sandringham, στο Νόρφολκ.
Σε μια ψυχρή ανακοίνωση, τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ ξεκαθάρισαν ότι οι κυρώσεις κρίθηκαν «απαραίτητες, παρά το γεγονός ότι εκείνος συνεχίζει να αρνείται τις κατηγορίες εις βάρος του», αναφερόμενα στις καταγγελίες της αείμνηστης Βιρτζίνια Τζιουφρέ, η οποία ισχυρίστηκε ότι υπήρξε θύμα σεξουαλικής διακίνησης από τον καταδικασμένο παιδόφιλο Τζέφρι Έπσταϊν προς τον γιο της εκλιπούσας βασίλισσας Ελισάβετ. Η οικογένεια της Τζιούφρε δήλωσε ότι η απόφαση του βασιλιά «γκρέμισε έναν πρίγκιπα».
Ο υπουργός Εμπορίου σερ Κρις Μπράιαντ, χαρακτηρίζοντας τον Άντριου πλέον «απλό πολίτη», πρότεινε να ταξιδέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες ώστε να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με τα εγκλήματα του Έπσταϊν. Το ερώτημα που προκύπτει είναι τι θα σημαίνει αυτή η νέα πραγματικότητα για τον Άντριου: πού θα ζήσει, ποιος θα τον συντηρεί, αν θα έχει ασφάλεια και ποια θα είναι η μοίρα της πρώην συζύγου του, Σάρα Φέργκιουσον.
Πού θα ζήσει ο Άντριου και ποιος θα πληρώνει τα έξοδα
Η μοναρχία δεχόταν αυξανόμενη πίεση να επιλύσει το ζήτημα της διαμονής του, καθώς ο Άντριου απολάμβανε εδώ και χρόνια τις πολυτελείς ανέσεις του Royal Lodge, μιας έπαυλης 30 υπνοδωματίων στο Windsor Great Park. Θα μετακινηθεί «το συντομότερο δυνατό» σε άγνωστη ιδιοκτησία στην κτηματική περιουσία του βασιλιά στο Sandringham. Παρότι η έκταση του κτήματος φτάνει τις 20.000 στρέμματα, δεν υπάρχουν πολλές γνωστές επιλογές για τη νέα του κατοικία.
Το Wood Farm, το σπίτι πέντε υπνοδωματίων που απολάμβανε ο πρίγκιπας Φίλιππος στη συνταξιοδότησή του, θεωρείται ότι έχει αποκλειστεί, ενώ το Park House, το παιδικό σπίτι της πριγκίπισσας Νταϊάνα παραμένει κενό για πάνω από πέντε χρόνια και θεωρείται ακατάλληλο λόγω της μακράς χρήσης του ως κέντρο αναψυχής για άτομα με αναπηρίες. Άλλες πιθανές επιλογές περιλαμβάνουν το The Folly και το Gardens House, τα οποία σήμερα διατίθενται ως κατοικίες διακοπών.
Η διαμονή θα χρηματοδοτηθεί ιδιωτικά από τον βασιλιά Κάρολο, ο οποίος θα παρέχει επίσης ιδιωτική οικονομική υποστήριξη στον αδελφό του. Ο προσωπικός πλούτος του Καρόλου αυξήθηκε κατά 10 εκατομμύρια λίρες το 2024, φτάνοντας τα 610 εκατομμύρια, καθιστώντας τον πλουσιότερο από τη μητέρα του, βασίλισσα Ελισάβετ Β΄, που άφησε περιουσία 370 εκατομμυρίων. Η κύρια πηγή ιδιωτικού εισοδήματός του είναι το δουκάτο του Λάνκαστερ, το οποίο του απέφερε πάνω από 27 εκατομμύρια λίρες τον πρώτο πλήρη οικονομικό του χρόνο ως μονάρχη.
Από τότε που ο Άντριου έχασε το ετήσιο βασιλικό του εισόδημα του ενός εκατομμυρίου λιρών, το μόνο δηλωμένο εισόδημά του είναι η ναυτική του σύνταξη ύψους 20.000 λιρών, αν και ορισμένες πηγές εκτιμούν την καθαρή του περιουσία σε 1,5 εκατομμύριο λίρες. Διαθέτει επενδύσεις και χαρτοφυλάκιο μετοχών, ενώ αποκόμισε σημαντικά έσοδα από την πώληση της κατοικίας του Sunninghill Park το 2007 στον Καζάκο επιχειρηματία Τιμόρ Κουλιμπάγιεφ για 15 εκατομμύρια λίρες.
Ενδέχεται να λάβει αποζημίωση για την αποχώρηση από το Royal Lodge
Ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα είναι η πιθανή αποζημίωση που θα λάβει ο Άντριου για την αποχώρησή του από το Royal Lodge. Ο αδελφός του βασιλιά απέκτησε το μίσθωμα από το Crown Estate το 2003, πληρώνοντας 1 εκατομμύριο λίρες για την 75ετή μίσθωση και 7,5 εκατομμύρια για επισκευές και ανακαινίσεις, ποσό που θεωρήθηκε ισοδύναμο με προπληρωμή ενοικίου.
Σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας, αν αποχωρούσε μέσα στα πρώτα 25 χρόνια, διάστημα που λήγει το 2028, θα δικαιούταν επιστροφή 557.000 λιρών. Επειδή το Crown Estate αποδίδει τα έσοδά του στο Δημόσιο, μια τέτοια αποζημίωση θα προκαλούσε έντονες αντιδράσεις. Ειδικοί που μίλησαν στην Daily Mail εκτιμούν ότι ο βασιλιάς ενδέχεται να καλύψει το ποσό προσωπικά ή να αποζημιώσει το Crown Estate ώστε να αποφευχθεί η επιβάρυνση των φορολογουμένων.
Βουλευτές έχουν ήδη εξετάσει τους όρους του μισθώματος, με την Επιτροπή Δημοσίων Λογαριασμών να εκφράζει ανησυχίες για το αν προσφέρει «την καλύτερη αξία για τα χρήματα». Το Royal Lodge, που περιβάλλεται από 40 εκτάρια δάσους και κήπων, εκτιμάται ότι αξίζει περίπου 30 εκατομμύρια λίρες.
Πού θα ζήσει η Σάρα Φέργκιουσον
Η Σάρα Φέργκιουσον επίσης απομακρύνεται από το Royal Lodge, όπου ζούσε με τον Άντριου από το 2008, παρότι το ζευγάρι έχει χωρίσει από το 1996. Σε αντίθεση με τον Άντριου, που θα μετακομίσει σε κατοικία στο ιδιωτικό κτήμα του Sandringham, η Φέργκιουσον θα φροντίσει μόνη της για τη διαμονή της. Το γεγονός σηματοδοτεί ένα πικρό τέλος για τους δύο, καθώς η πρώην δούκισσα είχε δηλώσει κάποτε στη Mail: «Είμαστε το πιο ευτυχισμένο διαζευγμένο ζευγάρι στον κόσμο. Είμαστε διαζευγμένοι ο ένας για τον άλλον, όχι μεταξύ μας».
Οι κόρες τους, πριγκίπισσα Βεατρίκη και πριγκίπισσα Ευγενία, θα διατηρήσουν τους βασιλικούς τίτλους τους, σύμφωνα με τα Letters Patent του βασιλιά Γεωργίου Ε΄ του 1917. Και οι δύο έχουν πλήρη επαγγελματική απασχόληση και δεν λαμβάνουν χρήματα από το Sovereign Grant, αφού δεν είναι ενεργά μέλη της βασιλικής οικογένειας. Επωφελούνται ωστόσο, από ένα καταπίστευμα που δημιούργησε η βασιλομήτωρ για τα δισέγγονά της και έλαβαν χρήματα από το διαζύγιο των γονιών τους τη δεκαετία του 1990. Η Βεατρίκη είναι παντρεμένη με τον εκατομμυριούχο επιχειρηματία ακινήτων Εντοάρντο Μαπέλι Μότσι, ενώ ο σύζυγος της Ευγενίας, ο έμπορος κρασιών Τζακ Μπρουκσμπανκ, είναι επίσης οικονομικά εύρωστος.
Θέματα ασφάλειας και φορολογίας
Ο Άντριου έχασε το δικαίωμα για αστυνομική προστασία με δημόσια δαπάνη το 2022, όταν του αφαιρέθηκε ο τίτλος HRH μετά τη διευθέτηση της αστικής υπόθεσης με τη Βιρτζίνια Τζιουφρέ, χωρίς να παραδεχθεί ενοχή. Αυτό τον φέρνει σε παρόμοια θέση με τον πρίγκιπα Χάρι, που επίσης στερήθηκε δημόσια χρηματοδοτούμενη προστασία μετά το Megxit. Αρχικά λάμβανε οικονομική στήριξη από τον Κάρολο για ιδιωτική ασφάλεια, όμως αυτή διακόπηκε πέρυσι.
Το Royal Lodge, λόγω της θέσης του στο Windsor Great Park, προστατευόταν από ένα «δαχτυλίδι ασφαλείας» που κάλυπτε και το Frogmore Cottage, την πρώην κατοικία του Χάρι και της Μέγκαν – καθώς και το Forest Lodge, σπίτι του πρίγκιπα και της πριγκίπισσας της Ουαλίας. Επειδή το Sandringham είναι επίσης βασιλική κατοικία, θεωρείται ότι ο Άντριου θα καλύπτεται από τα ίδια μέτρα ασφαλείας που έχει θέσει ο Κάρολος για ολόκληρο το κτήμα.
Όσον αφορά τη φορολογία, ο βασιλιάς και ο διάδοχος του θρόνου είναι οι μόνοι που δεν υποχρεούνται νομικά να πληρώνουν φόρο εισοδήματος, αν και επιλέγουν να το κάνουν. Ο Άντριου, ως πλέον απλός πολίτης, θα συνεχίσει να υπόκειται σε όλους τους φόρους εισοδήματος, κεφαλαιακών κερδών και κληρονομιάς, όπως κάθε άλλος Βρετανός.
Δικαίωμα ψήφου, διαδοχή και απώλεια τίτλων
Όλα τα μέλη της βασιλικής οικογένειας πλην του βασιλιά έχουν δικαίωμα ψήφου, αν και παραδοσιακά δεν το ασκούν. Ως απλός πολίτης, ο Άντριου πλέον έχει τη δυνατότητα να επιλέξει αν θα ψηφίζει ή όχι.
Παρά την απώλεια των τίτλων του πρίγκιπα και δούκα της Υόρκης και του HRH, ο Άντριου εξακολουθεί να βρίσκεται όγδοος στη σειρά διαδοχής, πίσω από τον πρίγκιπα Άρτσι και την πριγκίπισσα Λίλιμπετ του Σάσεξ, όπως αναφέρεται στον επίσημο ιστότοπο της βασιλικής οικογένειας. Ο αρχισυντάκτης του περιοδικού Majesty, Τζο Λιτλ, δήλωσε πως «ίσως θα ήταν πιο τακτοποιημένο να αποσυρθεί και από τη γραμμή διαδοχής», επισημαίνοντας ότι μόνο μια «καταστροφή» θα μπορούσε να τον οδηγήσει στον θρόνο.
Ο Άντριου παραμένει ονομαστικά «σύμβουλος του κράτους», αν και ο ρόλος του θεωρείται «ανενεργός», καθώς μόνο τα ενεργά μέλη της βασιλικής οικογένειας μπορούν να εκτελούν προσωρινά καθήκοντα του μονάρχη σε περίπτωση ασθένειας ή ταξιδιού.
