Σαν σήμερα 25 Ιουνίου: Ο Πάγκαλος καταλύει τη Δημοκρατία – 100 χρόνια από την αρχή της δικτατορίας του

Σαν σήμερα, στις 25 Ιουνίου 1925, η Ελλάδα εισέρχεται σε μία από τις πιο αμφιλεγόμενες και σκοτεινές περιόδους της νεότερης πολιτικής ιστορίας της. Ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος, εκμεταλλευόμενος την πολιτική αποσταθεροποίηση και την κοινωνική κρίση της εποχής, ηγείται στρατιωτικού κινήματος και εγκαθιστά δικτατορικό καθεστώς, τερματίζοντας προσωρινά τη βραχύβια Β’ Ελληνική Δημοκρατία.

Η δεκαετία του 1920 βρίσκει την Ελλάδα τραυματισμένη από τη Μικρασιατική Καταστροφή, με δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες, απογοητευμένο στρατό και βαθιά κοινωνική δυσφορία. Το πολίτευμα της Β’ Δημοκρατίας, που ανακηρύχθηκε μόλις έναν χρόνο πριν (1924), αποδεικνύεται εξαιρετικά εύθραυστο. Η κυβέρνηση του Ανδρέα Μιχαλακόπουλου είναι αδύναμη να ελέγξει τον στρατό, ενώ η αντιπαλότητα μεταξύ βενιζελικών και βασιλικών διχάζει και πάλι τη χώρα. Σε αυτό το ρευστό τοπίο, ο Πάγκαλος προβάλλει ως «άνθρωπος της τάξης» με έντονη στρατιωτική επιρροή και πολιτικές φιλοδοξίες.

Οι φήμες για επικείμενη κατάλυση του πολιτεύματος κυκλοφορούσαν εβδομάδες πριν. Τελικά, στις 25 Ιουνίου 1925, ο Θεόδωρος Πάγκαλος, με την υποστήριξη στρατευμάτων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, στέλνει τελεσίγραφο στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Παύλο Κουντουριώτη ζητώντας την αποπομπή της κυβέρνησης. Η αντίδραση του πολιτικού κόσμου είναι άτονη. Μέσα σε λίγες ώρες, το πραξικόπημα επικρατεί αναίμακτα και ο Πάγκαλος αναλαμβάνει την πρωθυπουργία. Παρά τον αυταρχικό χαρακτήρα του εγχειρήματος, η Βουλή – σε μια απέλπιδα προσπάθεια διατήρησης προσχημάτων – του παρέχει ψήφο εμπιστοσύνης.

Αμέσως μετά την ανάληψη της εξουσίας, το νέο καθεστώς προχωρά σε κατάργηση θεμελιωδών ελευθεριών, λογοκρισία, διώξεις δημοσιογράφων, εξορίες πολιτικών αντιπάλων και παραπομπές σε στρατοδικεία. Η διάλυση της Βουλής τον Σεπτέμβριο του 1925 και η αναβολή των εκλογών επιβεβαιώνουν την απομάκρυνση από κάθε κοινοβουλευτική νομιμότητα.

Τον Ιούνιο του 1926, ο Πάγκαλος αυτοανακηρύσσεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας, συγκεντρώνοντας και τυπικά όλη την εξουσία στα χέρια του. Το καθεστώς του επιχειρεί να πείσει για τον «εκσυγχρονιστικό» του χαρακτήρα, αλλά η καθημερινότητα χαρακτηρίζεται από ένα μείγμα αυταρχισμού και γραφικότητας. Χαρακτηριστική είναι η απόφαση του να καθορίσει με διάταγμα το επιτρεπόμενο μήκος της γυναικείας φούστας, προκαλώντας τη θυμηδία του Τύπου.

Εξωτερικά, ο Πάγκαλος ασκεί επιθετική πολιτική, με αποκορύφωμα το λεγόμενο «επεισόδιο του Πετριτσίου» με τη Βουλγαρία, το οποίο προκάλεσε διεθνή κατακραυγή.

Η διολίσθηση του καθεστώτος σε πλήρη αυθαιρεσία και η διογκούμενη λαϊκή δυσαρέσκεια ανοίγουν τον δρόμο για τη νέα ανατροπή. Στις 22 Αυγούστου 1926, ο στρατηγός Γεώργιος Κονδύλης ηγείται πραξικοπήματος και απομακρύνει τον Πάγκαλο από την εξουσία. Η δικτατορία του είχε διαρκέσει μόλις 14 μήνες, αλλά άφησε πίσω της βαθιά τραύματα στον κοινοβουλευτισμό, δυσπιστία απέναντι στους στρατιωτικούς και πολιτική πόλωση που θα διαιωνιζόταν για δεκαετίες.

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος έμεινε στην Ιστορία ως μια από τις πιο αμφιλεγόμενες μορφές της νεότερης Ελλάδας – ένας στρατιωτικός με ηρωική προϋπηρεσία που μετατράπηκε σε αυταρχικό ηγέτη, αναδεικνύοντας με τη σύντομη θητεία του τις παθογένειες ενός πολιτικού συστήματος χωρίς σταθερά θεμέλια.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1678: Η Έλενα Κορνάρο Πισκόπια, λόγια ενετικής καταγωγής, γίνεται η πρώτη γυναίκα στον κόσμο που αποκτά διδακτορικό δίπλωμα, από το Πανεπιστήμιο της Πάδοβας. Η ιστορική αυτή στιγμή ανοίγει νέους δρόμους για τις γυναίκες στην ανώτατη εκπαίδευση και την επιστήμη.

1826: Ο Ιμπραήμ Πασάς ηττάται διπλά από τους Μανιάτες, στις μάχες της Βέργας και του Διρού, αποτυγχάνοντας να καταλάβει τη Μάνη και προκαλώντας τον θαυμασμό όλης της Ευρώπης για την αντίσταση των Ελλήνων.

1912: Ο Κωνσταντίνος Τσικλητήρας κατακτά χρυσό μετάλλιο στο μήκος άνευ φοράς στους Ολυμπιακούς της Στοκχόλμης, με άλμα 3,37 μ., γράφοντας ιστορία για τον ελληνικό αθλητισμό.

1925: Ο Θεόδωρος Πάγκαλος επιβάλλει δικτατορία στην Ελλάδα, μετά από στρατιωτικό κίνημα. Ξεκινά έτσι μια από τις πιο αμφιλεγόμενες περιόδους της νεότερης ελληνικής πολιτικής ιστορίας, με αυταρχικές πρακτικές, περιορισμό των ελευθεριών και τελικά σύντομη κατάρρευση.

1936: Η Εθνική Ελλάδας στο μπάσκετ ανδρών δίνει τον πρώτο διεθνή αγώνα της ιστορίας της, στην Κωνσταντινούπολη, απέναντι στην Τουρκία (ήττα με 49-12).

1947: Εκδίδεται για πρώτη φορά το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, το πιο διάσημο ντοκουμέντο για τη ζωή των Εβραίων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

1950: Ξεσπά ο Πόλεμος της Κορέας, με την εισβολή των δυνάμεων της Βορείου Κορέας στη Νότια Κορέα. Ακολουθεί αιματηρή σύρραξη με εμπλοκή των ΗΠΑ, της Κίνας και του ΟΗΕ.

1978: Η σημαία του ουράνιου τόξου, σύμβολο της ΛΟΑΤΚΙ υπερηφάνειας, κυματίζει για πρώτη φορά στο Σαν Φρανσίσκο κατά την ετήσια παρέλαση υπερηφάνειας. Δημιουργός της είναι ο καλλιτέχνης Γκίλμπερτ Μπέικ, ο οποίος ήθελε να εκφράσει την ορατότητα, τη διαφορετικότητα και την ενότητα της κοινότητας.

1978: Η Αργεντινή νικά 3-1 την Ολλανδία και κατακτά το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου της ιστορίας της, σε έναν τελικό που κρίθηκε στην παράταση μέσα στο Μπουένος Άιρες.

1982: Καταργείται το κούρεμα με την ψιλή στον Ελληνικό Στρατό. Επιτρέπεται στους φαντάρους να έχουν μαλλιά μέχρι 4 εκατοστά – μία συμβολική αλλαγή στην κουλτούρα της θητείας.

1988: Η Ολλανδία κατακτά το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου νικώντας 2-0 τη Σοβιετική Ένωση, με γκολ των Γκούλιτ και φάν Μπάστεν, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ένα από τα ομορφότερα στην ιστορία των τελικών.

1991: Η Γιουγκοσλαβία διαλύεται και οι Σλοβενία και Κροατία ανακηρύσσουν την ανεξαρτησία τους, εγκαινιάζοντας μια δεκαετία πολέμων στα Βαλκάνια.

1998: Κυκλοφορούν τα Windows 98 της Microsoft, φέρνοντας νέα εποχή στη χρήση υπολογιστών και την πρόσβαση στο ίντερνετ για εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως.

2004: Η Εθνική Ελλάδας ποδοσφαίρου κερδίζει με 1-0 τη Γαλλία με γκολ του Χαριστέα και προκρίνεται στα ημιτελικά του Euro 2004, σε μια πορεία που θα γράψει ιστορία.

2009: Πεθαίνει ο Μάικλ Τζάκσον, ο «βασιλιάς της ποπ», σε ηλικία 50 ετών. Ο θάνατός του προκαλεί παγκόσμια συγκίνηση και σοκ, με εκατομμύρια θαυμαστές να θρηνούν την απώλεια του ανθρώπου που άλλαξε τη μουσική βιομηχανία.

2009: Ο υπουργός Οικονομίας Γιάννης Παπαθανασίου ανακοινώνει δέσμη μέτρων λιτότητας ύψους 1,9 δισ. ευρώ, για την ενίσχυση των κρατικών ταμείων, λίγο πριν την έκρηξη της οικονομικής κρίσης.

2020: Το Κοσσυφοπέδιο χαρακτηρίζει επίσημα τη Χεζμπολάχ και την παραστρατιωτική της πτέρυγα ως τρομοκρατική οργάνωση, στοιχείο που ενισχύει τη σχέση του με τις δυτικές δυνάμεις.

2020: Η FIFA ανακοινώνει ότι το Παγκόσμιο Κύπελλο Γυναικών του 2023 θα φιλοξενηθεί από κοινού σε Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή για το γυναικείο ποδόσφαιρο.

2020: Η Λίβερπουλ στέφεται πρωταθλήτρια Αγγλίας για πρώτη φορά στην Premier League και για πρώτη φορά μετά από 30 χρόνια, εκμεταλλευόμενη την ήττα της Μάντσεστερ Σίτι από την Τσέλσι.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο

Έρως, Λίβιος, Φεβρωνία

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Ημέρα των Ναυτικών
Παγκόσμια Ημέρα Λεύκης
Παγκόσμια Ημέρα των Στρουμφ