Όταν χριστιανοί, μουσουλμάνοι και εβραίοι έσωζαν ο ένας τον άλλο

Θρησκευτικές διαμάχες ξεσπούν συχνά πυκνά στην οικουμένη και το μίσος των φανατισμένων ζει και βασιλεύει, αν και τα πράγματα δεν είναι ευτυχώς πάντα έτσι. Την ώρα λοιπόν που τα ιστορικά κιτάπια και τα πρωτοσέλιδα του σήμερα βρίθουν από μισαλλόδοξες διώξεις και θρησκευτική βία, υπάρχουν μια σειρά από φάροι αγαστής συνεργασίας των τριών μεγάλων αβρααμικών θρησκειών, όταν οι πιστοί κατάλαβαν ότι δεν είχαν τίποτα να χωρίσουν και μπόρεσαν έτσι να ζήσουν αρμονικά μαζί. Πολυάριθμα περιστατικά βεβαίως αμοιβαίου σεβασμού και ειρηνικής συνύπαρξης μπορούν να εντοπιστούν στον ιστορικό χρόνο και ακόμα περισσότερα με μεμονωμένους πιστούς που ρίσκαραν τις ζωές τους για να σώσουν αλλόδοξους, φέρνοντας και πάλι την ελπίδα εντός της ανθρώπινης επικράτειας. Εμείς στην Ελλάδα έχουμε το φωτισμένο ιστορικό της ειρηνικής συνύπαρξης ορθοδόξων, εβραίων και μουσουλμάνων και το τρανό παράδειγμα του επισκόπου Δαμασκηνού και του δημάρχου της Ζακύνθου να λειτουργούν ως ορόσημα αγάπης στον συνάνθρωπο πέρα από έθνη, φυλές και χρώματα. Στη Ζάκυνθο λοιπόν στα τέλη του 1943, με τους εβραίους του νησιού να τελούν υπό διωγμό, ο γερμανός φρούραχος Πάουλ Μπέρεντς καλεί τον δήμαρχο Λουκά Καρρέρ να του παραδώσει μέσα σε λίγες μέρες τον πλήρη κατάλογο με τα ονόματα των εβραίων κατοίκων της Ζακύνθου, ώστε να συλληφθούν και να οδηγηθούν στα ναζιστικά κολαστήρια. Ο δήμαρχος συναντιέται με τον μητροπολίτη Ζακύνθου Χρυσόστομο και από κοινού μεταβαίνουν στην Κομαντατούρ παραδίδοντας στον διοικητή τον ζητούμενο κατάλογο. Όταν ο Μπέρεντς ανοίγει τον φάκελο, βλέπει μόνο δύο ονόματα: «Μητροπολίτης Ζακύνθου Χρυσόστομος – Δήμαρχος Ζακύνθου Λουκάς Καρρέρ»! Η ιστορία των 270 εβραίων της Ζακύνθου που σώθηκαν όλοι τους χάρη στον δήμαρχο, τον μητροπολίτη και τους συμπολίτες τους φυσικά που άνοιξαν τα σπίτια τους για να τους κρύψουν ήταν η πειστικότερη απάντηση κατά της μισαλλοδοξίας και της θρησκευτικής προκατάληψης…

Η διάσωση της Δανίας

Υπάρχει μια ιστορία που διηγούνται ακόμα στη Δανία για τους υπό ναζιστικό διωγμό εβραίους και το τι έκαναν οι συμπολίτες τους για να τους σώσουν. Οι Γερμανοί κατέλαβαν τη χώρα τον Απρίλιο του 1940 και λίγο μετά ο τοπικός διοικητής των SS απαίτησε από τον βασιλιά της χώρας, Χριστιανό Ι’, να φορούν οι εβραίοι στα ρούχα τους το χαρακτηριστικό κίτρινο Άστρο του Δαυίδ για να ξεχωρίζουν από τον γενικό πληθυσμό. Οι ναζί σοκαρίστηκαν όταν λίγες μέρες αργότερα ο βασιλιάς εμφανίστηκε σε δημόσια εκδήλωση φορώντας το διακριτικό γνώρισμα της φρίκης! Ενθάρρυνε μάλιστα τους υπηκόους του να πράξουν το ίδιο για να μην ξεχωρίζουν οι πολίτες με βάση το θρήσκευμά τους. Παρά το υπέροχο της ιστορίας μας βέβαια, πρόκειται για αστικό μύθο, ο οποίος αντικατοπτρίζει ωστόσο επακριβώς τα αισθήματα αλληλεγγύης του δανικού λαού και τις αγαστές σχέσεις της πλειονότητας των λουθηρανών χριστιανών με τις θρησκευτικές και εθνοτικές μειονότητες της χώρας. Ο δεσμός μάλιστα χριστιανών και εβραίων ήταν τέτοιος που οι Ναζί αποφάσισαν να μη θέσουν αρχικά το «Εβραϊκό Ζήτημα» στη Δανία, την ίδια ώρα που η Αντίσταση στη ναζιστική κατοχή απαρτιζόταν στη Δανία από πολίτες όλων των τριών μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών, οι οποίοι από κοινού επιδόθηκαν σε σαμποτάζ και ανταρτοπόλεμο στους Γερμανούς. Τον Σεπτέμβριο του 1943, αντιμέτωποι με τη συμμαχική προέλαση, οι Ναζί αποφάσισαν να συλλάβουν τους εβραίους, αν και τους πρόλαβε η δανική Αντίσταση, η οποία δρώντας ακαριαία έκρυψε τους εβραίους σε σπίτια, εκκλησίες, ακόμα και τα βασιλικά ανάκτορα, την ίδια ώρα που οι αξιωματούχοι και οι πολιτικοί ηγέτες της χώρας σκαρφίστηκαν όλων των λογιών τις προφάσεις για να αποτρέψουν τα δόλια χιτλερικά σχέδια. Καθ’ όλη τη διάρκεια του Οκτωβρίου, τα ψαροκάικα επιστρατεύτηκαν να φυγαδεύσουν 7.200 εβραίους και άλλες 700 οικογένειες-στόχους των Ναζί στη γειτονική και ουδέτερη Σουηδία. Ήταν η μαζικότερη διάσωση εβραϊκού πληθυσμού στην κατεχόμενη Ευρώπη του Β’ Παγκοσμίου, αφού όλοι δούλεψαν ενεργά για τη διάσωση…

Το Μεγάλο Τέμενος του Παρισιού

Το λαμπρό τζαμί της Πόλης του Φωτός χτίστηκε το 1922 ως φόρος τιμής στα μουσουλμανικά έθνη της Βόρειας Αφρικής που είχαν βοηθήσει τη Γαλλία κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Ναζί κατέλαβαν τη Γαλλία τον Ιούνιο του 1940 και δύο χρόνια αργότερα, τον Ιούλιο του 1942, συνέλαβαν 12.884 εβραίους (περιλαμβανομένων 4.115 παιδιών) με σκοπό να τους στείλουν στο Άουσβιτς. Η διάσωσή τους ήρθε από κει που θα περίμενε κάποιος λιγότερο: από τον εφημέριο του τζαμιού και το ποίμνιό του. Οι οποίοι μετέτρεψαν το Μεγάλο Τέμενος σε ένα ασφαλές καταφύγιο για τους κατατρεγμένους, παρέχοντάς τους πλαστές ταυτότητες αλλά και τρόπο ζωής που να θυμίζει Άραβα. Το τζαμί έγινε ο Νο 1 προορισμός για τους εβραίους αλλά και τους αντάρτες παρέχοντάς τους προσωρινό καταφύγιο από τη ναζιστική λαίλαπα. Παρά το γεγονός ότι επίσημες καταγραφές δεν υπάρχουν, οι αναφορές υποδεικνύουν ότι τουλάχιστον 1.700 άνθρωποι κατέλυσαν στο Μεγάλο Τέμενος του Παρισιού και γλίτωσαν έτσι από τα κολαστήρια του θανάτου. Η ιστορία του πώς οι μουσουλμάνοι της Γαλλίας έσωσαν τους εβραίους συμπολίτες τους κατά τον Β’ Παγκόσμιο παραμένει ένα από τα τρανταχτά παραδείγματα αγαστής συνύπαρξης…

Η Γενοκτονία των Αρμενίων και οι μουσουλμάνοι της Συρίας

Ήταν το 1915 όταν η παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία αποφάσισε να καθαρίσει τα εδάφη της από το ξένο στοιχείο, με τη ζοφερή τριανδρία των πασάδων -Τζεμάλ, Εμβέρ και Ταλαάτ- να ενορχηστρώνουν την πρώτη εθνοκάθαρση τέτοιας κλίμακας του 20ού αιώνα. Ο απολογισμός της θηριωδίας ήταν συγκλονιστικός: 1,5 εκατομμύριο περίπου άνθρωποι (σε σύνολο 3 εκατ. Αρμενίων που διαβιούσαν στα ανατολικά κυρίως της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) σκοτώθηκαν από το μαχαίρι ή τις κακουχίες στα καταναγκαστικά έργα, κάηκαν μαζικά ζωντανοί, πνίγηκαν στη Μαύρη Θάλασσα και τον Ευφράτη ή χάθηκαν στην έρημο της Συρίας, στις αναγκαστικές «πορείες θανάτου» που επέβαλε η μισαλλόδοξη πολιτική των Νεότουρκων. Μέσα σε όλα αυτά, οι διεθνείς καταδικάσεις της Γενοκτονίας των Αρμενίων ήταν φειδωλές και διάσπαρτες, την ίδια ώρα που κανένα έθνος δεν έσπευσε να παρέμβει για λογαριασμό των εξοντωμένων Αρμενίων. Εκτός κι αν μιλάμε βέβαια για τον αραβικό πληθυσμό της Συρίας και ειδικότερα τους κατοίκους στο Χαλέπι, που παρείχαν απλόχερα καταφύγιο στον μεταστεγασμένο αρμενικό πλήθος. Γνωστή για την ειρηνική συνύπαρξη μουσουλμάνων, χριστιανών και εβραίων εδώ και αιώνες, η Συρία καλωσόρισε τους Αρμένιους και πρόσφερε στους πρόσφυγες ασφαλές καταφύγιο από την οργή των Νεότουρκων. Και βέβαια το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Συρίας ήταν μουσουλμανικό. Η Ιστορία έχει τη δική της αίσθηση ειρωνείας όμως και από τα τέλη του 2012, όταν εκατοντάδες χιλιάδες Σύροι έχουν γίνει πρόσφυγες, οι αρμενικές κοινότητες Ευρώπης, Καναδά και ΗΠΑ καλωσορίζουν και υποστηρίζουν τα δικαιώματα των απογόνων αυτών που είχαν σώσει άλλοτε τους δικούς τους…

Η εβραϊκή περιπολία του Λονδίνου

Από το 2008, η ορθόδοξη εβραϊκή παροικία του λονδρέζικου Στάμφορντ Χιλ προστατεύεται από τη δική της πολιτοφυλακή, που συνεργάζεται με την αστυνομία για την αποτροπή εγκλημάτων. Πέντε χρόνια αργότερα, το 2013, η εβραϊκή αυτή περιπολία έγινε παγκόσμια είδηση όταν επέκτεινε τη δράση της προστατεύοντας τώρα και μουσουλμανικές γειτονιές! Η αλλαγή αυτή πλεύσης προήλθε μετά το αντι-μουσουλμανικό μένος και τα περιστατικά βίας που έλαβαν χώρα το 2013, μεταξύ των οποίων και μια σειρά από βομβιστικές επιθέσεις σε μουσουλμανικούς χώρους προσευχής. Οι Αρχές του Λονδίνου ζήτησαν τη βοήθεια της εβραϊκής περιπολίας και είδαν με σχετική έκπληξη ότι αυτοί ήταν κάτι παραπάνω από πρόθυμοι να προστατεύσουν τους μουσουλμάνους αδελφούς από την τυφλή μισαλλόδοξη βία των ακροδεξιών Βρετανών. Η κοινή πια δράση της εβραϊκής πολιτοφυλακής με το μουσουλμανικό στοιχείο της πόλης έχει μετατραπεί σε σύμβολο ελπίδας για τους Λονδρέζους κάθε πίστης…

Η συναγωγή του Όσλο και η μουσουλμανική διαδήλωση

Και επειδή αυτά δεν συνέβαιναν μόνο τα παλιά τα χρόνια, τον Φεβρουάριο του 2015 περισσότεροι από χίλιοι νορβηγοί μουσουλμάνοι μαζεύτηκαν στη μόνη λειτουργική εβραϊκή συναγωγή του Όσλο σχηματίζοντας μια προστατευτική γραμμή και τραγουδώντας εν χορώ «Όχι στον αντισημιτισμό – Όχι στην ισλαμοφοβία». Η όλη διαδήλωση δεν είχε φυσικά παρά συμβολικό χαρακτήρα, εκφράζοντας την αλληλεγγύη της αλλά και την υπόσχεση για ειρηνική συνύπαρξη. Το ελπιδοφόρο γεγονός ήρθε μάλιστα έπειτα από ένα έγκλημα μίσους κατά της εβραϊκής κοινότητας της Κοπεγχάγης, όταν ένας παλαιστινιακής καταγωγής δανός μουσουλμάνος σκότωσε δύο εβραίους την ώρα που προσεύχονταν στη συναγωγή της πόλης. Η μουσουλμανική κοινότητα του Όσλο θέλησε να δείξει στο έθνος ότι ένα τέτοιο έγκλημα δεν αντικατόπτριζε τα αισθήματά της για τους αλλόδοξους…