Για μήνες, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αντιστεκόταν στις εκκλήσεις να επιβάλει νέες κυρώσεις στη Ρωσία, πιστεύοντας ότι θα μπορούσε να τερματίσει τον πόλεμο μέσω μιας συμφωνίας με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, ακόμη και με μια γρήγορη ειρηνευτική σύνοδο τις επόμενες εβδομάδες στη Βουδαπέστη.
Όμως, αυτή την εβδομάδα, σε μια δραματική στροφή, ο Τραμπ ακύρωσε αυτά τα σχέδια και προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, επιβάλλοντας τις πρώτες άμεσες κυρώσεις στη Μόσχα στη διάρκεια της δεύτερης θητείας του. «Ήταν η ώρα», δήλωσε.
Η ξαφνική αυτή αλλαγή, ωστόσο, φαίνεται πως προήλθε από μια αξιολόγηση του υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο – γνωστού επικριτή της Ρωσίας που κάποτε είχε αποκαλέσει τον Πούτιν «γκάνγκστερ» – σύμφωνα με Αμερικανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους που γνωρίζουν το θέμα, όπως μετέδωσε το Bloomberg.
Το παρασκήνιο πίσω από τη στροφή Τραμπ
Οι ίδιες πηγές, που ζήτησαν ανωνυμία, ανέφεραν ότι ο Ρούμπιο ακύρωσε προγραμματισμένη συνάντηση με τον Ρώσο ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ, αφού, κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνομιλίας τους, έγινε σαφές πως το Κρεμλίνο προσπαθούσε ξανά να καθυστερήσει τις συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός και να παρατείνει τον πόλεμο.
Η επιρροή του Ρούμπιο στη μεταστροφή της κυβέρνησης σηματοδοτεί έναν ακόμη πιο ενεργό ρόλο για τον κορυφαίο Αμερικανό διπλωμάτη, ο οποίος υποστηρίζει επίσης μια πιο επιθετική στάση απέναντι στη Βενεζουέλα ως προσωρινός σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ. Η θέση του έρχεται σε αντίθεση με τη μετριοπαθή προσέγγιση απέναντι στη Ρωσία που προωθούσε ο στενός φίλος του Τραμπ και ειδικός απεσταλμένος, Στιβ Γουίτκοφ.
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Άννα Κέλι, αρνήθηκε ότι ο Ρούμπιο καθόρισε την αλλαγή στάσης: «Ο πρόεδρος Τραμπ ηγείται πάντα στην εξωτερική πολιτική, και η ατζέντα του υλοποιείται από αξιωματούχους εθνικής ασφάλειας όπως ο υπουργός Ρούμπιο και ο ειδικός απεσταλμένος Γουίτκοφ, οι οποίοι λειτουργούν ως ενωμένη ομάδα πίσω από το όραμα “America First” του προέδρου».
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Γουίτκοφ, ένας από τους πιο έμπιστους συμβούλους του Τραμπ, έχει χάσει την επιρροή του στα ζητήματα Ρωσίας ή γενικότερα. Αυτή την εβδομάδα βρισκόταν στη Μέση Ανατολή, επιβλέποντας την εύθραυστη κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, την οποία βοήθησε τον Τραμπ να διαπραγματευτεί.
Σύγχυση σχετικά με το ενδεχόμενο υποχωρήσεων από τη Μόσχα
Ωστόσο, σύμφωνα με πηγές, οι συνομιλίες του Γουίτκοφ με τον Πούτιν και άλλους ανώτερους Ρώσους αξιωματούχους πριν από την προηγούμενη σύνοδο στην Αλάσκα δημιούργησαν σύγχυση και την εντύπωση ότι η Μόσχα ήταν διατεθειμένη να κάνει υποχωρήσεις που στην πραγματικότητα δεν σκόπευε να υλοποιήσει.
Η Κέλι διέψευσε αυτές τις πληροφορίες, λέγοντας ότι ο Γουίτκοφ «είναι απολύτως σαφής με όλους» και ότι τόσο εκείνος όσο και ο Τραμπ εργάζονται για την ειρήνη «με πλήρη και ακριβή κατανόηση όλων των παραγόντων που εμπλέκονται».
Η σύνοδος του Αυγούστου υπήρξε τεταμένη, καθώς ο Πούτιν επέμενε να διαπραγματευτεί για ουκρανικά εδάφη, προκαλώντας την ενόχληση του Τραμπ, ο οποίος σχεδόν αποχώρησε από τη συνάντηση, σύμφωνα με τις πηγές. Αυτή τη φορά, την προεργασία ανέλαβε ο Ρούμπιο.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαρακτήρισε νωρίτερα την τηλεφωνική επικοινωνία Ρούμπιο–Λαβρόφ «παραγωγική». Ερωτηθείς για τον ρόλο του Ρούμπιο, ο εκπρόσωπος του υπουργείου, Τόμι Πίγκοτ, τόνισε ότι «όλη η ομάδα είναι πλήρως ενωμένη πίσω από την ηγεσία του προέδρου Τραμπ».
«Όποιος ισχυρίζεται το αντίθετο κάνει λάθος», είπε. «Κακόβουλοι παράγοντες προωθούν ιδιοτελείς ατζέντες μέσα από αβάσιμα ψέματα. Ο πρόεδρος Τραμπ και η ομάδα του έχουν ήδη πετύχει περισσότερα για την ειρήνη απ’ ό,τι πίστευε κανείς, και, όπως είπε ο ίδιος ο πρόεδρος, αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην άνευ προηγουμένου επιτυχία του ειδικού απεσταλμένου Γουίτκοφ.»
Το σχέδιο ειρήνης που έστειλε η Ρωσία στις ΗΠΑ
Παρά τη δύσκολη πρώτη σύνοδο, ο Τραμπ συμφώνησε την περασμένη εβδομάδα να συναντηθεί ξανά με τον Πούτιν, έπειτα από μια μακρά τηλεφωνική συνομιλία. Οι ΗΠΑ ήλπιζαν να εκμεταλλευτούν τη διπλωματική δυναμική μετά τα εύσημα που έλαβε ο Τραμπ για την επίτευξη εκεχειρίας που έβαλε τέλος σε διετή σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς.
Ωστόσο, τις τελευταίες ημέρες, η Ρωσία απέστειλε στην Ουάσιγκτον σχέδιο ειρήνης για την Ουκρανία που επαναλάμβανε τις γνωστές θέσεις της – μεταξύ αυτών και την απαίτηση να παραχωρήσει το Κίεβο περισσότερα εδάφη, αναφέρει το Bloomberg.
«Την προηγούμενη φορά χρειάστηκε η σύνοδος στην Αλάσκα για να καταλάβουν οι ΗΠΑ ότι δεν υπάρχει καμία ευελιξία από ρωσικής πλευράς», είπε η Λιάνα Φιξ, αναλύτρια στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. «Αυτή τη φορά, αυτή η συνειδητοποίηση ήρθε πριν από τη συνάντηση, κάτι θετικό.»
Αλλά και στη ρωσική πλευρά επικρατούσε σύγχυση. Ρώσοι αξιωματούχοι θεώρησαν, μετά το τηλεφώνημα Πούτιν–Τραμπ, ότι ο Αμερικανός πρόεδρος είχε συμφωνήσει με την απαίτηση της Μόσχας να παραχωρήσει η Ουκρανία το υπόλοιπο της στρατηγικής περιοχής του Ντονμπάς, με αντάλλαγμα μικρές εδαφικές υποχωρήσεις από τη Ρωσία, σύμφωνα με πηγή.
Σημείο καμπής η συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι
Όμως, μία μέρα αργότερα, μετά από συνάντηση με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο Τραμπ επανέλαβε ότι επιθυμεί κατάπαυση του πυρός στις τρέχουσες γραμμές του μετώπου, πρόταση που η Μόσχα είχε απορρίψει πριν από τη σύνοδο της Αλάσκας. Ο Λαβρόφ, σύμφωνα με πηγές, επεσήμανε αυτή τη διαφωνία στην τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Ρούμπιο τη Δευτέρα.
Από εκείνο το σημείο, οι προετοιμασίες της συνόδου άρχισαν να καταρρέουν.
Ο Ρούμπιο είχε καθίσει δίπλα στον Γουίτκοφ στη Σαουδική Αραβία, όταν η κυβέρνηση Τραμπ ξεκίνησε άμεσες συνομιλίες με τη Ρωσία τον Φεβρουάριο, αλλά η πιο ενεργή συμμετοχή του αυτή τη φορά προκάλεσε ανακούφιση σε πολλούς Ευρωπαίους αξιωματούχους. Πολλοί ανησυχούσαν ότι, υπό την καθοδήγηση του Γουίτκοφ, οι ΗΠΑ θα πλησίαζαν υπερβολικά τη ρωσική θέση, ασκώντας πίεση στην Ουκρανία να δεχθεί τις απαιτήσεις της Μόσχας.
Κατά τη συνάντηση του Τραμπ με τον Ζελένσκι την περασμένη εβδομάδα, ο Γουίτκοφ φέρεται να πίεσε ξανά τον Ουκρανό ηγέτη να αποδεχθεί τις απαιτήσεις του Πούτιν για την παραχώρηση του Ντονμπάς στη Ρωσία.
Την Τετάρτη, η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε κυρώσεις στους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου της Ρωσίας, βάζοντας στη μαύρη λίστα τους κρατικούς κολοσσούς Rosneft PJSC και Lukoil PJSC.
«Κάθε φορά που μιλάω με τον Βλαντίμιρ, έχουμε καλές συζητήσεις, αλλά ποτέ δεν οδηγούν πουθενά», είπε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο μετά την ανακοίνωση των κυρώσεων, προσθέτοντας ότι ενδέχεται να οργανωθεί νέα συνάντηση.
Ο Ρούμπιο, ωστόσο, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο περαιτέρω επαφών με τη Μόσχα. Μιλώντας σε δημοσιογράφους την Τετάρτη το βράδυ, στη βάση Άντριους λίγο πριν αναχωρήσει για Ισραήλ και Ασία, είπε: «Θα ενδιαφερόμαστε πάντα για διάλογο, αν υπάρχει ευκαιρία για ειρήνη».
«Ο πρόεδρος έχει πει επανειλημμένα, εδώ και μήνες, ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να δράσει αν δεν υπάρξει πρόοδος στην ειρηνευτική συμφωνία», πρόσθεσε ο Ρούμπιο. «Σήμερα ήταν η μέρα που αποφάσισε να δράσει.»
