Οι ζωγραφιές των παιδιών στη Μόρια απεικονίζουν το τραύμα. Τρικυμιώδεις θάλασσες με διάσπαρτα τρομοκρατημένα πρόσωπα. Άψυχα κορμιά παιδιών που επιπλέουν στα κύματα. Και αεροπλάνα που ρίχνουν βόμβες σε σπίτια και σε ανθρώπους. Μάτια που χύνουν αιμάτινα δάκρυα.

Τα σχέδια έχουν φτιαχτεί από παιδιά που βρίσκονται στην προσφυγική δομή στη Μόρια της Λέσβου. Μερικά από αυτά αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν ή να βλάψουν σοβαρά τον εαυτό τους από την ημέρα που έφτασαν εκεί.

Περίπου 3.000 ανήλικοι διαμένουν στο κέντρο φιλοξενίας, το οποίο οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» αποκαλούν «ψυχιατρικό άσυλο», εξαιτίας των φρικτών υγιειονομικών συνθηκών και της υπερσυγκέντρωσης πληθυσμού. Την περασμένη εβδομάδα ένας έφηβος αποπειράθηκε να κρεμαστεί από ένα κοντάρι. Τον Αύγουστο ένα δεκάχρονο αγόρι παρ’ ολίγον να θέσει τέρμα στη ζωή του.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του Guardian, το κέντρο που βρίσκεται μόλις λίγα χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Μυτιλήνη, φιλοξενεί 9.000 άτομα που αναζητούν άσυλο, ενώ είναι σχεδιασμένο για μόλις 3.000. Οι μετανάστες ζουν σε ομάδες μέχρι 30 ατόμων, στριμωγμένοι σε σκηνές ή μεταλλικά κοντέινερ που απέχουν μερικά εκατοστά μακριά το ένα από το άλλο. Παντού είναι πεταμένα σκουπίδια που κάνουν δύσκολο να αναπνεύσει κάποιος.

Οι περισσότεροι προέρχονται από τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Περνάνε στη Λέσβο με φουσκωτά σκάφη από τα παράλια της Τουρκίας. Βρίσκονται εγκλωβισμένοι στο νησί εξαιτίας των «περιπετειών» της συμφωνίας Τουρκίας-ΕΕ για το σταμάτημα των μεταναστευτικών ροών και της άρνησης ευρωπαϊκών χωρών να ανοίξουν τα σύνορά τους και να τους δεχθούν.

«Αν και η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που φτάνουν στη Μόρια περνάνε από μια τραυματική εμπειρία, αφού έχουν ξεφύγει από πολεμικές συγκρούσεις στις χώρες τους, οι συνθήκες στο κέντρο επιτείνουν το τραύμα» τόνισε ένα μέλος των ΓΧΣ. «Μετά από δύο χρόνια, μερικοί περιμένουν να μεταφερθούν, αλλά κατά βάθος ξέρουν ότι από στιγμή σε στιγμή μπορεί να απελαθούν στην Τουρκία. Έχω δουλέψει σε δομές που μαστίζονταν από τον ιό Έμπολα στη Σιέρρα Λεόνε και τη Γουινέα, αλλά εγγυώμαι ότι η κατάσταση εδώ είναι χειρότερη», δήλωσε.

«Περίπου 84 άνθρωποι μοιράζονται ένα ντους και 72 μία τουαλέτα» αναφέρει η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης. «Το αποχετευτικό σύστημα είναι τόσο καταπονημένο που ακόμη και στρώματα που κοιμούνται παιδιά βρωμίζουν από λύματα».

Η ζωή στη Μόρια είναι μια καθημερινή πάλη για επιβίωση, αναφέρει ο Guardian, με συνεχείς φιλονικίες και καυγάδες μεταξύ αλλοεθνών για κάτι τόσο απλό όσο ένα γεύμα. Σύμφωνα μάλιστα με οργανώσεις αρωγής, έχουν αναφερθεί ομαδικοί βιασμοί γυναικών στις τουαλέτες του κέντρου. Οι ψυχολόγοι ισχυρίζονται ότι και ανήλικοι υφίστανται σεξουαλική βία.

Για να υπερασπιστεί τον εαυτό της η 13χρονη Φατιμά κοιμάται με ένα μαχαίρι κάτω από το μαξιλάρι της. Δεν είναι όμως μόνο ο βιασμός που απειλεί το κορίτσι από το Ιράκ, αλλά και η κατάθλιψη. Στις 2 Σεπτεμβρίου η Φατιμά κατάπιε χάπια που έπαιρνε η μητέρα της για να ανακουφίζεται από τον πόνο που της προκαλούσε η βία που της ασκούσε ο άνδρας της στο Ιράκ. Το μικρό κορίτσι το έσωσαν οι τρεις αδελφές του.

«Δεν είναι η πρώτη φορά που αυτό συνέβη» είπε η μητέρα της. «Από τότε που ήρθαμε στη Μόρια, αρκετές φορές προσπάθησε να αυτοκτονήσει. Οι κόρες μου έχουν μεταμορφωθεί. Έχουν γίνει επιθετικές».

Δεν είναι εύκολο για τους γονείς που ζουν στη Μόρια να αποδεχθούν τον ψυχικό πόνο που νιώθουν τα παιδιά τους, όταν την ίδια στιγμή οι μανάδες και οι πατεράδες γίνονται οι ίδιοι θύματα κακοποίησης και βίας.

«Οι γονείς φοβούνται ότι τα παιδιά τους έχουν υποστεί μη αναστρέψιμη ψυχολογική ζημιά» επισημαίνει η επικεφαλής διανοητικής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα. «Έρχονται στην κλινική γιατί τα παιδιά έχουν σταματήσει να μιλάνε ή κάνουν κακό στον εαυτό τους. Σε μικρό χρονικό διάστημα και οι ίδιοι αρχίζουν να υποφέρουν από κατάθλιψη, όπως και τα παιδιά τους».