Σαν σήμερα 29 Ιουλίου: Σαν σήμερα η γέννηση του μεγάλου συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη πριν από 100 χρόνια

Σήμερα συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη, μίας από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του 20ού αιώνα. Μουσικός, διανοούμενος, πολιτικός, μα πάνω απ’ όλα άνθρωπος με πάθος για την τέχνη και τον λαό, ο Θεοδωράκης άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά του τόσο στην παγκόσμια πολιτιστική σκηνή όσο και στη συλλογική συνείδηση των Ελλήνων.

Μια ζωή γεμάτη μουσική και αγώνες

Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε σε πόλεις της ελληνικής επαρχίας – από τη Μυτιλήνη έως την Τρίπολη, όπου μόλις στα 17 του έδωσε την πρώτη του συναυλία, παρουσιάζοντας το έργο Κασσιανή. Την ίδια χρονιά συνελήφθη από τους Ιταλούς στη διάρκεια διαδήλωσης και βασανίστηκε. Η Αντίσταση μπήκε από νωρίς στη ζωή του. Στην Κατοχή εντάσσεται στο ΕΑΜ και ταυτόχρονα σπουδάζει στο Ωδείο Αθηνών.

Η δίωξή του συνεχίστηκε και στον Εμφύλιο – εξορίες στην Ικαρία, στη Μακρόνησο, βασανιστήρια. Αλλά και μουσική: αδιάκοπη, παθιασμένη, απελευθερωτική.

Το 1954 πηγαίνει στο Παρίσι με υποτροφία και εντάσσεται στο Conservatoire, όπου διαπρέπει. Το 1957 βραβεύεται στη Μόσχα από τον ίδιο τον Σοστακόβιτς για το έργο του Suite No 1. Ωστόσο, η καρδιά του χτυπά στην Ελλάδα.

Ο λαϊκός Θεοδωράκης και το «Άξιον Εστί» της εποχής του

Το 1960 επιστρέφει και μελοποιεί τον Επιτάφιο του Ρίτσου, εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή για το ελληνικό τραγούδι. Ακολουθούν το Άξιον Εστί του Ελύτη, το Canto General του Νερούδα και δεκάδες ακόμα κύκλοι τραγουδιών που υφαίνουν τη μουσική ταυτότητα μιας ολόκληρης γενιάς.

Ο Μίκης ήταν εκεί όταν τον χρειάστηκε η Ιστορία: Πρόεδρος της Νεολαίας Λαμπράκη, βουλευτής της ΕΔΑ, πρωτοστάτης στον αντιδικτατορικό αγώνα με το ΠΑΜ, εξόριστος στη Ζάτουνα και στον Ωρωπό. Οι φωνές υπέρ της απελευθέρωσής του ενώνονται με εκείνες των Arthur Miller, Laurence Olivier και Yves Montand. Το 1970 επιστρέφει στο Παρίσι ως σύμβολο αντίστασης.

Η παγκόσμια αναγνώριση

Μετά την πτώση της Δικτατορίας το 1974, ο Μίκης επιστρέφει στην Ελλάδα. Δίνει συναυλίες, συμμετέχει στην πολιτική ζωή, αναλαμβάνει θέση στη δημόσια τηλεόραση, βραβεύεται με το Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη, προτείνεται για Νόμπελ Ειρήνης το 2000, ενώ η μουσική του ταξιδεύει από το Χόλιγουντ μέχρι την Όπερα της Βιέννης.

Το έργο του καλύπτει όλο το φάσμα της μουσικής δημιουργίας: όπερες, συμφωνικά έργα, μουσική για κινηματογράφο, θέατρο και αρχαίο δράμα, τραγούδια που έγιναν συλλογικά βιώματα και πολιτική πράξη.

Το τέλος μιας εποχής – και μιας αρχής

Ο Μίκης Θεοδωράκης έφυγε από τη ζωή στις 2 Σεπτεμβρίου 2021, σε ηλικία 96 ετών. Η σορός του εκτέθηκε σε τριήμερο λαϊκό προσκύνημα στην Αθήνα και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στον τόπο καταγωγής του, τον Γαλατά Χανίων.

Η φετινή χρονιά, που έχει ανακηρυχθεί επισήμως «Αφιερωματικό Έτος Μίκη Θεοδωράκη», βρίσκει την Ελλάδα γεμάτη εκδηλώσεις, συναυλίες, αφιερώματα και λόγια για τον άνθρωπο που έδωσε φωνή στον πόνο, στη χαρά και στην αντίσταση ενός λαού.

Όπως εύστοχα έχει ειπωθεί: «Ο Μίκης δεν είναι 100 ετών. Είναι 2.500 ετών». Είναι οι στίχοι, οι ήχοι και οι ιδέες που ταξιδεύουν στον χρόνο και αρνούνται να σωπάσουν. Είναι το ζωντανό πνεύμα του ελληνισμού – και του ανθρώπου που πίστεψε όσο κανείς στη δύναμή του.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

904: Ισχυρός αραβικός στόλος – κυρίως πειρατικός – υπό τον χριστιανό εξωμότη Λέοντα τον Τριπολίτη, αγκυροβολεί έξω από τη Θεσσαλονίκη. Δύο ημέρες αργότερα θα καταλάβει την πόλη και 22.000 έως 30.000 κάτοικοί της θα αιχμαλωτιστούν και θα πουληθούν στα σκλαβοπάζαρα της Αφρικής. Πρόκειται για μία από τις χειρότερες λεηλασίες πόλης στην Ιστορία του Βυζαντίου.

1014: Ο Βυζαντινός στρατός υπό τον αυτοκράτορα Βασίλειο Β’ τον Βουλγαροκτόνο κατατροπώνει τα βουλγαρικά στρατεύματα του Τσάρου Σαμουήλ στη Μάχη του Κλειδιού. Σύμφωνα με τη βυζαντινή ιστοριογραφία, 15.000 αιχμάλωτοι τυφλώνονται, εκτός από έναν ανά εκατοντάδα, που επιστρέφει για να οδηγήσει τους υπόλοιπους.

1825: Αποτυγχάνει, λόγω νηνεμίας, η προσπάθεια μοίρας του ελληνικού στόλου υπό τον Κωνσταντίνο Κανάρη να πυρπολήσει τον αιγυπτιακό στόλο μέσα στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Ήταν μία από τις πιο τολμηρές αλλά άτυχες επιχειρήσεις των Ελλήνων στη διάρκεια της Επανάστασης.

1900: Ο βασιλιάς της Ιταλίας Ουμβέρτος Α’ δολοφονείται από τον αναρχικό Γκαετάνο Μπρέσι στη Μόντσα. Ο δράστης δήλωσε πως ήθελε να εκδικηθεί την αιματοχυσία του Μιλάνου το 1898, όταν η καταστολή διαδήλωσης με τη χρήση πυροβολικού προκάλεσε δεκάδες νεκρούς εργάτες.

1900: Στο θέατρο «Ορφεύς» της Σύρου δίνεται η πρώτη οργανωμένη κινηματογραφική παράσταση στην Ελλάδα. Το εισιτήριο κοστίζει 1 δραχμή και προβάλλονται 20 μικρού μήκους ταινίες, κυρίως κωμικά και πολεμικά φιλμάκια. Η μέρα αυτή σηματοδοτεί την αρχή της κινηματογραφικής κουλτούρας στη χώρα.

1907: Ο σερ Ρόμπερτ Μπάντεν-Πάουελ ιδρύει το κίνημα των προσκόπων, διοργανώνοντας την πρώτη κατασκήνωση στο νησάκι Μπράουνσι, απέναντι από το Περλ Χάρμπορ. Το προσκοπικό κίνημα θα εξελιχθεί σε παγκόσμιο φαινόμενο με έντονη και κοινωνική δράση.

1913: Η Αλβανία αναγνωρίζεται επίσημα ως αυτόνομο κράτος με την υπογραφή σχετικού πρωτοκόλλου στο Λονδίνο, μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια. Ένα γεγονός με σημαντικές γεωπολιτικές προεκτάσεις για την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή.

1919: Υπογράφεται το Σύμφωνο Βενιζέλου – Τιττόνι, μια μυστική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος εξασφαλίζει τη στήριξη της Ιταλίας στις ελληνικές διεκδικήσεις σε Δυτική και Ανατολική Θράκη, Δωδεκάνησα και Βόρεια Ήπειρο. Το σύμφωνο, όμως, δεν θα εφαρμοστεί ποτέ.

1921: Ο Αδόλφος Χίτλερ αναλαμβάνει την ηγεσία του Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος (NSDAP), βάζοντας τις βάσεις για την άνοδο του ναζισμού. Από εκείνη τη στιγμή, το κόμμα του μετατρέπεται σταδιακά σε μαζικό και εξαιρετικά επιθετικό πολιτικό φορέα.

1938: Ξεσπά εξέγερση στα Χανιά κατά του καθεστώτος του Ιωάννη Μεταξά, με αφορμή τη γενική καταπίεση και τη φτώχεια. Παρά τη μαχητικότητα των Κρητικών, το κίνημα καταρρέει την επόμενη μέρα, αποτελώντας ωστόσο προειδοποιητικό σήμα για το μέλλον του καθεστώτος.

1948: Ξεκινούν στο Λονδίνο οι 14οι Ολυμπιακοί Αγώνες, οι πρώτοι μετά από 12 χρόνια σιγής λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ελλάδα συμμετέχει κανονικά στην τελετή, όπως και κάθε φορά από την ίδρυση του θεσμού το 1896.

1957: Ιδρύεται η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (IAEA) στην Ουάσινγκτον, με στόχο την προώθηση της ειρηνικής χρήσης της πυρηνικής τεχνολογίας και την αποτροπή εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων.

1958: Το Κογκρέσο των ΗΠΑ υπογράφει την Πράξη Εθνικής Αεροναυτικής και Διαστήματος, με την οποία ιδρύεται επίσημα η NASA. Το γεγονός σηματοδοτεί την έναρξη της διαστημικής κούρσας ανάμεσα σε ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, που θα κορυφωθεί με την αποστολή του ανθρώπου στη Σελήνη.

1967: Τραγωδία στο USS Forrestal, ανοιχτά του Βορείου Βιετνάμ: από ατύχημα με ρουκέτα ξεσπά φωτιά και εκρήξεις που προκαλούν τον θάνατο 134 Αμερικανών ναυτών. Ήταν η χειρότερη καταστροφή του αμερικανικού ναυτικού μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

1973: Η χούντα διοργανώνει δημοψήφισμα-παρωδία, στο οποίο η μοναρχία καταργείται και η χώρα μετατρέπεται τυπικά σε «προεδρική δημοκρατία» με πρόεδρο τον Γεώργιο Παπαδόπουλο. Το αποτέλεσμα 78,4% υπέρ του «Ναι» θεωρείται προϊόν μαζικής νοθείας.

1981: Ο πρίγκιπας Κάρολος του Ηνωμένου Βασιλείου παντρεύεται τη λαίδη Νταϊάνα Σπένσερ στο αββαείο του Γουέστμινστερ, μπροστά σε 2.650 προσκεκλημένους και ένα δισεκατομμύριο τηλεθεατές. Ο γάμος τους θα μείνει στην ιστορία τόσο για το παραμυθένιο του στυλ όσο και για το δραματικό του τέλος.

2002: Υπό δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, οκτώ από τους 13 κατηγορούμενους για συμμετοχή στη 17 Νοέμβρη μεταφέρονται στις φυλακές Κορυδαλλού. Ανάμεσά τους οι Χριστόδουλος και Βασίλης Ξηρός, Βασίλης Τζωρτζάτος και Ηρακλής Κωστάρης. Η υπόθεση προκαλεί σεισμό στο πολιτικό σκηνικό.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο

Θεόδοτος, Καλλίνικος

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι