Τα πρώτα νετρίνο που προέρχονται εκτός του ηλιακού μας συστήματος κατάφερε να «συλλάβει» ένα μεγάλο παρατηρητήριο θαμμένο κάτω από τους πάγους του Νότιου Πόλου.

Η τεράστιας σημασίας ανακάλυψη για τους επιστήμονες, πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του πειράματος IceCube στην Ανταρκτική. Πρόκειται για το μεγαλύτερος ανιχνευτής νετρίνο στον κόσμο, ο οποίος καταλαμβάνει έκταση ενός κυβικού χιλιομέτρου.

Ένα παρατηρητήριο θαμμένο κάτω από τους πάγους του Νότιου Πόλου για πρώτη φορά ανίχνευσε φευγαλέα σωματίδια νετρίνο, που κατά πάσα πιθανότητα έχουν κοσμική προέλευση, προέρχονται δηλαδή από το μακρινό διάστημα και όχι από πιο κοντινές πηγές όπως η ατμόσφαιρα ή ο Ήλιος μας.

Το παρατηρητήριο IceCube διαθέτει χιλιάδες υπερευαίσθητους φωτοαισθητήρες, οι οποίοι είναι σε θέση να αντιληφθούν τη στιγμιαία λάμψη που παράγεται, στις σπάνιες εκείνες περιπτώσεις που ένα νετρίνο προσκρούει πάνω στον πυρήνα ενός ατόμου κάτω από τον πάγο.

Τα νετρίνο δεν διαθέτουν ηλεκτρικό φορτίο και έχουν απειροελάχιστη μάζα, συνεπώς αλληλεπιδρούν πολύ σπάνια με τη συμβατική ύλη, γι’ αυτό άλλωστε είναι τόσο δύσκολο να εντοπιστούν. Μέχρι σήμερα, είχαμε εντοπίσει νετρίνο που παράγονται στην ατμόσφαιρα της Γης, όταν προσκρούει πάνω της η κοσμική και ηλιακή ακτινοβολία.

Ωστόσο, τα 28 ταχύτατα κινούμενα νετρίνο προέρχονται εκτός του ηλιακού μας συστήματος και εντοπίζονται έπειτα από τα πρώτα 2 που είχαν «πιαστεί» τον Απρίλιο. Όπως ανακοίνωσαν οι επιστήμονες, τα σωματίδια έχουν ενέργεια πάνω από 50 τερα-ηλεκτρονιοβόλτ, κατά πολύ μεγαλύτερη από την ενέργεια που παράγεται στις συγκρούσεις σωματιδίων του CERN. Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι υπάρχει πιθανότητα μόλις 0,004% κάθε μια από αυτές τις παρατηρήσεις να οφείλονται σε στατιστικό σφάλμα.

Η αστρονομία νετρίνο εάν γίνει πραγματικότητα, θα ανοίξει στο μέλλον ένα πρόσθετο παράθυρο στο σύμπαν, επιτρέποντας παρατηρήσεις πέρα από τα διάφορα ήδη αξιοποιούμενα μήκη κύματος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (παρατηρήσεις στο ορατό φως, στο υπέρυθρο, στις ακτίνες Χ κ.α.).

Μέσω της παρατήρησης των εκπομπών νετρίνο, οι επιστήμονες θα μπορέσουν να «δουν» και να κατανοήσουν καλύτερα τα πιο ενεργειακά και εκρηκτικά φαινόμενα στο σύμπαν, όπως οι μαύρες τρύπες, οι τεράστιες αστρικές εκρήξεις σούπερνοβα, οι ισχυροί ενεργειακοί γαλαξιακοί πυρήνες (κβάζαρ) κ.α.

Επίσης η αστρονομία νετρίνο θα βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των κοσμικών ακτίνων, δηλαδή των ενεργειακά φορτισμένων σωματιδίων που πιθανότατα προέρχονται από τις ίδιες πηγές με εκείνες των νετρίνο. Η Γη βομβαρδίζεται διαρκώς από την κοσμική ακτινοβολία και τα νετρίνο, αλλά οι επιστήμονες αδυνατούν να εντοπίσουν την ακριβή προέλευσή τους.

Μεταξύ άλλων πηγών, τα νετρίνο πιστεύεται ότι παράγονται στο κέντρο του γαλαξία μας, όταν τα σωματίδια της σκοτεινής ύλης – φάντασμα συγκρούονται μεταξύ τους. Έτσι, μετά τον εντοπισμό των πρώτων κοσμικών νετρίνο από το IceCube, το επόμενο ακόμα πιο δύσκολο βήμα θα είναι ο εντοπισμός της προέλευσής τους.