Η Ρωσία από τα ξημερώματα της Πέμπτης 24/2 έχει ξεκινήσει την εισβολή στην Ουκρανία με μία επιχείρηση «πλήρης κλίμακας» λίγες ώρες αφού ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» σε μια τηλεοπτική ομιλία προς τους πολίτες της Ρωσίας ενημερώνοντάς τους για τις αποφάσεις του και τις εξελίξεις.

Αμέσως μετά αναφέρθηκαν εκρήξεις στα περίχωρα των πόλεων Χάρκοβο, Κραματόρσκ, Μαριούπολη, καθώς και στην πρωτεύουσα Κίεβο, ωθώντας πολλούς Ουκρανούς να σχηματίσουν ουρές σε σούπερ μάρκετ, ΑΤΜ και πρατήρια βενζίνης προετοιμαζόμενοι να ξεπεράσουν την πολιορκία ή να προσπαθήσουν να διαφύγουν.

Οι εικόνες επίσης από τους δρόμους του Κιέβου με χιλιάδες αυτοκίνητα να είναι μποτιλιαρισμένα ενώ οι πολίτες προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φρίκη του πολέμου είναι χαρακτηριστικές.

Τα αεροδρόμια της Ουκρανίας έκλεισαν προσωρινά και ασφαλίστηκαν έναντι πιθανών προσγειώσεων ρωσικών αεροσκαφών, ενώ η Ρωσία έκλεισε και τον δικό της εναέριο χώρο γύρω από τα σύνορα για την πρόσβαση πολιτών για τους επόμενους τέσσερις μήνες.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι δήλωσε αρχικά ότι η κυβέρνηση εισάγει στρατιωτικό νόμο σε όλα τα εδάφη του κράτους και προέτρεψε τους πολίτες να μείνουν στο σπίτι όσο το δυνατόν περισσότερο. Ενώ στη συνέχεια ανέφερε ότι η εισβολή στη χώρα θύμισε τη ναζιστική Γερμανία στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον και ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες ενώθηκαν με άλλες παγκόσμιες δυνάμεις καταδικάζοντας την «απρόκλητη και αδικαιολόγητη» επίθεση της Μόσχας και υποσχέθηκαν να τη θεωρήσουν «υπεύθυνη». Η πρώτη αντίδραση των Δυτικών ήταν η επιβολή ισχυρών κυρώσεων σε πλήθος προσώπων και εταιρειών ρωσικής προέλευσης.

Οι εντάσεις στην Ανατολική Ευρώπη κλιμακώθηκαν τη Δευτέρα όταν ο Πούτιν αναγνώρισε επίσημα τις φιλορωσικές αποσχισθείσες περιοχές της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ (ΛΔΝ) και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουγκάνσκ (ΛΔΛ) ως ανεξάρτητα κράτη, επιτρέποντάς του να μεταφέρει στρατιωτικούς πόρους σε αυτές τις περιοχές εν αναμονή μιας επερχόμενης επίθεσης υπό το πρόσχημα της επέκτασης της προστασίας στους συμμάχους.

Αυτή η εξέλιξη σήμαινε μήνες ξέφρενων διπλωματικών διαπραγματεύσεων, με εμπλεκόμενους τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μπλίνκεν, το Γάλλο πρόεδρο Μακρόν, το Γερμανό καγκελάριο Σολτς και την υπουργό Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου Τρους, με την ελπίδα να αποφευχθεί η καταστροφή. Πράγμα που δεν συνέβη. Κάτι που θα μπορούσε να αποδοθεί και στο νέο δόγμα που ακολουθεί ο Πούτιν στην εξωτερική του πολιτική και τη σχέση του με τη Δύση.

Ποια είναι λοιπόν τα βασικά ζητήματα πίσω από τη σύγκρουση, από πού ξεκίνησαν όλα και πώς μπορεί να εκτυλιχτεί η κρίση;

Πώς ξεκίνησε η κρίση; Τα βασικά σημεία που οδήγησαν στη εισβολή

Όπως αναφέρει και ο Independent, για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε πλήρως το πλαίσιο θα χρειαστεί να πάμε πίσω κατά 8 χρόνια.

Η Ρωσία προσάρτησε τη χερσόνησο της Κριμαίας της Ουκρανίας το 2014 αφού ο φιλικός προς τη Μόσχα πρόεδρος της χώρας Βίκτορ Γιανουκόβιτς εκδιώχθηκε από την εξουσία λόγω μαζικών διαδηλώσεων. Φυσικά η εξέγερση που έγινε γνωστή ως «Euromaidan» είχε πολλαπλές απολήξεις μιας και ένα πολύ ισχυρό ακροδεξιό κομμάτι προσπάθησε να οργανωθεί με όρους στρατιωτικούς και εν μέρει τα κατάφερε. Εβδομάδες αργότερα, η Ρωσία έριξε το βάρος της σε μια αυτονομιστική εξέγερση που ξέσπασε στην ανατολική Ουκρανία, η οποία τελικά είδε τους φιλορώσους αντάρτες να ανακηρύσσουν τη ΛΔΚ και την ΛΔΛ ανεξάρτητα κράτη, αν και προηγουμένως ήταν εντελώς ανομολόγητοι από τη διεθνή κοινότητα.

Περισσότεροι από 14.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις μάχες που συνεχίζονται όλα αυτά τα χρόνια που μεσολάβησαν και οι οποίες κατέστρεψαν την ανατολική βιομηχανική καρδιά της Ουκρανίας.

Τόσο η Ουκρανία όσο και η Δύση έχουν κατηγορήσει τη Ρωσία ότι έστειλε στρατεύματα και όπλα για να στηρίξει τους αντάρτες, αλλά η Μόσχα αρνήθηκε τους ισχυρισμούς, δηλώνοντας ότι οι Ρώσοι που προσχώρησαν στους αυτονομιστές το έκαναν οικειοθελώς.

Μια ειρηνευτική συμφωνία του 2015 – η συμφωνία Μινσκ ΙΙ – υπογράφηκε από τη Γαλλία και τη Γερμανία για να συμβάλει στον τερματισμό των μαχών μεγάλης κλίμακας. Η συμφωνία των 13 σημείων υποχρέωνε, μεταξύ άλλων, την Ουκρανία να προσφέρει αυτονομία στις αυτονομιστικές περιοχές και αμνηστία για τους αντάρτες, ενώ το Κίεβο θα ανακτούσε τον πλήρη έλεγχο των συνόρων της με τη Ρωσία στα εδάφη που κατείχαν οι αντάρτες.

Ωστόσο, η συμφωνία είναι εξαιρετικά περίπλοκη, επειδή η Μόσχα συνεχίζει να επιμένει ότι δεν ήταν μέρος στη σύγκρουση και ως εκ τούτου δεν δεσμεύεται από τους όρους της.

Στο σημείο 10 της συμφωνίας, υπάρχει έκκληση για απόσυρση όλων των ξένων ενόπλων σχηματισμών και του στρατιωτικού εξοπλισμού από τις αμφισβητούμενες περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ. Η Ουκρανία λέει ότι αυτό αναφέρεται σε δυνάμεις από τη Ρωσία, αλλά η Μόσχα είχε προηγουμένως αρνηθεί ότι έχει στρατεύματα σε αυτά τα κράτη.

Το 2021, η αύξηση των παραβιάσεων της εκεχειρίας στα ανατολικά και η συγκέντρωση ρωσικών στρατευμάτων κοντά στην Ουκρανία τροφοδότησε φόβους ότι επρόκειτο να ξεσπάσει νέος πόλεμος, αλλά οι εντάσεις υποχώρησαν όταν η Μόσχα απέσυρε το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεών της μετά από ελιγμούς τον Απρίλιο.

Φυσικά δεν θα πρέπει να αφήσουμε εκτός και τις βλέψεις του Ρώσου προέδρου για πλήρη έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας ως ένα κομβικό εμπορικό πέρασμα με γεωστρατηγικές και πολιτικές προεκτάσεις το οποίο θα ήθελε να έχει υπό την κυριαρχία του και τη διελκυστίνδα με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Μια Αμερική η οποία βρίσκεται στο χειρότερο -οικονομικά- σημείο της εδώ και δεκαετίες και δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι την υποχώρηση του δολαρίου ως το παγκόσμιο νόμισμα αποθεματικού. Οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να μείνουν εκτός ενός παιχνιδιού στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων που αποτελούν στρατηγικά περάσματα, οικονομικών, εμπορικών και ενεργειακών πόρων.

Ποια είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή

Στις αρχές Δεκεμβρίου 2021, αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ διαπίστωσαν ότι η Ρωσία σχεδίαζε να αναπτύξει έως και 175.000 στρατιώτες κοντά στα σύνορα της Ουκρανίας, προετοιμάζοντας μια πιθανή εισβολή που πίστευαν ότι θα μπορούσε να ξεκινήσει στις αρχές του 2022.

Το Κίεβο είχε παραπονεθεί τον Δεκέμβριο ότι η Μόσχα είχε τοποθετήσει πάνω από 90.000 στρατιώτες κοντά στα σύνορα των δύο χωρών, προειδοποιώντας ότι ήταν πιθανή μία «κλιμάκωση μεγάλης έντασης» τον Ιανουάριο. Επιπλέον, ο αρχιστράτηγος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων είπε ότι η Ρωσία έχει περίπου 2.100 στρατιωτικό προσωπικό στην ελεγχόμενη από τους αντάρτες ανατολικά της Ουκρανίας και ότι οι Ρώσοι αξιωματικοί κατέχουν όλες τις διοικητικές θέσεις στις αυτονομιστικές δυνάμεις.

Η Μόσχα είχε νωρίτερα αρνηθεί επανειλημμένα την παρουσία των στρατευμάτων της στην ανατολική Ουκρανία, χωρίς να παρείχε λεπτομέρειες σχετικά με τον στρατιωτικό αριθμό και τις τοποθεσίες της, λέγοντας ότι η ανάπτυξή τους στο έδαφός της δεν πρέπει να αφορά κανέναν.

Εν τω μεταξύ, η Ρωσία κατηγόρησε την Ουκρανία για παραβίαση του Μινσκ ΙΙ και επέκρινε τη Δύση για αποτυχία να ενθαρρύνει τη συμμόρφωση της Ουκρανίας. Εν μέσω της αγανάκτησης, ο Πούτιν απέρριψε μια τετραμερή συνάντηση με την Ουκρανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, λέγοντας ότι είναι άχρηστη υπό το φως της άρνησης της Ουκρανίας να τηρήσει το σύμφωνο του 2015.

Η Μόσχα επέκρινε επίσης έντονα τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ για την παροχή όπλων στην Ουκρανία και τη διεξαγωγή κοινών ασκήσεων, λέγοντας ότι αυτό ενθαρρύνει τα ουκρανικά γεράκια που προσπαθούν να ανακτήσουν τις περιοχές που ελέγχονται από τους αντάρτες με τη βία. Μάλιστα κατηγορεί την Ουκρανία και τους «νεοναζί παραστρατιωτικούς» για εθνοκάθαρση στην Ανατολική Ουκρανία.

Ο κ. Πούτιν είναι γνωστό ότι δυσανασχετεί με αυτό που θεωρεί ότι είναι η σταδιακή μετατόπιση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1989 και είναι αποφασισμένος να εμποδίσει την πρόσβαση στην Ουκρανία.

Τι μπορεί να συμβεί μετά;

Με την ανακοίνωση του Πούτιν για την «ειδική στρατιωτική του επιχείρηση» και τις επακόλουθες επίγειες εκρήξεις, βομβαρδισμούς και πυροβολισμούς που αντηχούν σε ολόκληρη την Ουκρανία, το χειρότερο σενάριο έχει πλέον πραγματοποιηθεί. Ήδη ο φόρος αίματος στην Ουκρανία είναι πολύ μεγάλος και αναμένεται να μεγαλώσει κι άλλο τα επόμενα 24ωρα. Εκτός από τα θύματα όμως εκατοντάδες χιλιάδες αναμένεται να είναι οι πρόσφυγες που θα αναζητήσουν ασφάλεια σε γειτονικές χώρες. Επίσης και οι οικονομικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία αναμένεται να είναι πολύ ισχυρές.

Το Κρεμλίνο είχε προηγουμένως αρνηθεί συστηματικά ότι είχε σχέδια εισβολής, ισχυρισμούς που λίγοι πίστεψαν. Ακόμη και μετά την τελευταία ανακοίνωση του Ρώσου προέδρου, ένας Ρώσος απεσταλμένος στον ΟΗΕ αρνήθηκε ότι η Μόσχα είχε οποιοδήποτε παράπονο με τον ουκρανικό λαό, τον οποίο επέμεινε ότι δεν θα στοχοποιηθούν, απλώς αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία.

Οι δυτικοί ηγέτες, ενωμένοι στην καταδίκη, πιθανότατα θα προχωρήσουν τώρα σε αυστηρότερες κυρώσεις κατά του καθεστώτος του κ. Πούτιν, καθιστώντας ουσιαστικά τη Ρωσία ένα κράτος παρία στην παγκόσμια σκηνή.

Ο Τζο Μπάιντεν κινήθηκε για να διαβεβαιώσει τη διεθνή κοινότητα ότι η Ρωσία θα λογοδοτήσει για τις ενέργειές της. «Η Ρωσία είναι μόνη υπεύθυνη για τον θάνατο και την καταστροφή που θα φέρει αυτή η επίθεση, και οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Σύμμαχοι και οι εταίροι τους θα απαντήσουν με ενωμένο και αποφασιστικό τρόπο», ανέφερε σε δήλωσή του.

Οι κυρώσεις που έχουν αποκαλυφθεί μέχρι στιγμής από τη Δύση, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που ελήφθησαν για να εμποδίσουν τις ρωσικές τράπεζες και τους πλούσιους ολιγάρχες από το να κάνουν επιχειρηματικές δραστηριότητες στο εξωτερικό και το μπλοκάρισμα της ρυθμιστικής έγκρισης για τον προσοδοφόρο αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2, έχουν επικριθεί ως ανεπαρκείς και ανώτεροι ρωσικοί αξιωματούχοι όπως ο Ντμίτρι Ο Μεντβέντεφ και ο Σεργκέι Λαβρόφ τις αντιμετώπισαν με ένα ειρωνικό χαμόγελο.