Ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο αντικαταθλιπτικό φάρμακο φαίνεται πως μπορεί να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα στην καταπολέμηση του καρκίνου, σύμφωνα με νέα μελέτη του UCLA που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cell.

Οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), μια κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, ενίσχυσαν σημαντικά την ικανότητα των Τ κυττάρων να καταπολεμούν τον καρκίνο και ανέστειλαν την ανάπτυξη όγκων σε διάφορους τύπους καρκίνου, τόσο σε πειραματικά μοντέλα ποντικών όσο και σε ανθρώπινες κυτταρικές σειρές.

«Αποδεικνύεται ότι οι SSRIs δεν κάνουν μόνο τον εγκέφαλό μας πιο “χαρούμενο”, αλλά και τα Τ κύτταρά μας — ακόμα και όταν πολεμούν όγκους», δήλωσε η Δρ. Lili Yang, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και μέλος του Κέντρου Αναγεννητικής Ιατρικής και Έρευνας Βλαστοκυττάρων Eli and Edythe Broad στο UCLA.

Τα SSRIs, όπως το Prozac και το Celexa, αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο εμποδίζοντας τη δράση μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται SERT (μεταφορέας σεροτονίνης). Αν και η σεροτονίνη είναι κυρίως γνωστή για τον ρόλο της στην ψυχική διάθεση, επηρεάζει και άλλες σημαντικές λειτουργίες του σώματος όπως η πέψη, ο μεταβολισμός και η ανοσολογική αντίδραση.

Τι έδειξε η έρευνα για τα SSRIs

Η ομάδα του UCLA, όπως αναφέρει το MedicalXpress, άρχισε να εξετάζει τη σχέση μεταξύ σεροτονίνης και καρκίνου όταν παρατήρησε αυξημένα επίπεδα μορίων που ρυθμίζουν τη σεροτονίνη μέσα σε ανοσοκύτταρα που απομονώθηκαν από όγκους. Αρχικά, επικεντρώθηκαν στο ένζυμο MAO-A, το οποίο διασπά τη σεροτονίνη και άλλους νευροδιαβιβαστές, έχοντας δείξει σε παλαιότερη μελέτη (2021) ότι η αναστολή του MAO-A βοηθά τα Τ κύτταρα να επιτεθούν πιο αποτελεσματικά στους όγκους.

Ωστόσο, επειδή οι αναστολείς MAO (MAOIs) έχουν σοβαρές παρενέργειες και περιορισμούς, οι ερευνητές στράφηκαν στον SERT. «Σε αντίθεση με το MAO-A, η SERT έχει έναν και μόνο ρόλο: να μεταφέρει σεροτονίνη», εξήγησε ο Dr. Bo Li, πρώτος συγγραφέας της μελέτης. «Αυτό καθιστά τους SSRIs ιδιαίτερα ελκυστική επιλογή, δεδομένης της ευρείας και ασφαλούς χρήσης τους».

Οι ερευνητές δοκίμασαν τους SSRIs σε μοντέλα καρκίνου του δέρματος (μελάνωμα), του μαστού, του προστάτη, του παχέος εντέρου και της ουροδόχου κύστης. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: οι όγκοι συρρικνώθηκαν κατά μέσο όρο πάνω από 50%, ενώ τα «φονικά» Τ κύτταρα (killer T cells) έγιναν πιο αποτελεσματικά στην εξόντωση των καρκινικών κυττάρων.

«Οι SSRIs ενίσχυσαν τη δράση των Τ κυττάρων, τα “αναζωογόνησαν” μέσα στο δύσκολο περιβάλλον των όγκων και τα βοήθησαν να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα», τόνισε η Yang.

Η ομάδα διερεύνησε επίσης τη δυνατότητα συνδυασμού των SSRIs με τις υπάρχουσες ανοσοθεραπείες, όπως τα αντισώματα anti-PD-1, μια μορφή ανοσολογικού αποκλεισμού σημείων ελέγχου (ICB). Οι δοκιμές σε ποντίκια με μελάνωμα και καρκίνο του παχέος εντέρου έδειξαν ότι ο συνδυασμός SSRIs και ICB θεραπειών οδήγησε σε εντυπωσιακή μείωση του μεγέθους των όγκων – ακόμη και σε πλήρη ύφεση σε ορισμένες περιπτώσεις.

«Οι θεραπείες ICB έχουν αποτελεσματικότητα σε λιγότερους από το 25% των ασθενών», ανέφερε ο James Elsten-Brown, συν-συγγραφέας της μελέτης. «Αν ένα ασφαλές και κοινό φάρμακο όπως οι SSRIs μπορεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητα αυτών των θεραπειών, η επίδραση θα είναι τεράστια».

Τα επόμενα βήματα

Επόμενο βήμα για την ερευνητική ομάδα είναι να μελετήσει αν οι καρκινοπαθείς που ήδη λαμβάνουν SSRIs έχουν καλύτερη ανταπόκριση στις θεραπείες. «Περίπου το 20% των καρκινοπαθών παίρνουν αντικαταθλιπτικά — κυρίως SSRIs — οπότε έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να μελετήσουμε την επίδρασή τους», δήλωσε η Yang.

Το γεγονός ότι οι SSRIs είναι ήδη εγκεκριμένα φάρμακα από τον FDA ενισχύει την προοπτική ταχύτερης εφαρμογής στην κλινική πράξη. «Η ανάπτυξη μιας νέας αντικαρκινικής θεραπείας κοστίζει κατά μέσο όρο 1,5 δισ. δολάρια. Αντίθετα, η επαναχρησιμοποίηση εγκεκριμένων φαρμάκων κοστίζει περίπου 300 εκατ. δολάρια», εξηγεί η Yang.