Χαμένα ιστορικά φιλμ που ευτυχώς ξαναβρέθηκαν!

Τα φιλμ που έχουν χαθεί είναι πραγματικά αμέτρητα, κάτι που ρίχνει βαριά τη σκιά του στην παγκόσμια ιστορία του κινηματογράφου. Εκτιμάται μάλιστα ότι ένα καλό 70% των ταινιών του βωβού σινεμά έχουν εξαφανιστεί, αφήνοντας έτσι στην αφάνεια ένα σεβαστό ποσοστό των κινηματογραφικών σπάργανων. Ήταν το εύφλεκτο υλικό των παλιότερων φιλμ, οι κακές συνθήκες αποθήκευσής τους αλλά και η ίδια η ανθρώπινη συνήθεια να τα ξεφορτώνεται μετά την πορεία τους στις σκοτεινές αίθουσες που επέφερε την τραγωδία με τα χαμένα φιλμ, καθώς μιλάμε για οπτικούς θησαυρούς και διαμάντια που ποτέ δεν θα δούμε όλοι εμείς σήμερα. Κι όμως, όλο και κάποιο αντίτυπο μιας παλιάς και χαμένης ταινίας αναδύεται μαγικά μια στο τόσο σε κάποια γωνιά της οικουμένης, κάνοντας κριτικούς και κοινό να αγαλλιάζουν από ικανοποίηση…

Ο πρώτος «Φρανκενστάιν»

Η πρώτη ποτέ ταινία με το τέρας της Μέρι Σέλεϊ γυρίστηκε το 1910 στα στούντιο του Τόμας Έντισον: με διάρκεια 12 λεπτών, ήταν ένα από τα κορυφαία φιλμ της περιόδου και μια ταινία συνυφασμένη με την ίδια την ιστορία της γέννησης του κινηματογράφου. Και μάλιστα ήταν και πολύ δύσκολο γύρισμα, καθώς τότε τα ταινιάκια ολοκληρώνονταν συνήθως σε μια μέρα, αν και οι ενδυματολογικές ανάγκες και το προχωρημένο μέικ-απ του «Φρανκενστάιν» απαίτησε τριπλάσιο χρόνο στα πλατό. Όπως και όλα τα φιλμ του Έντισον της περιόδου, διανέμονταν στις αίθουσες και επέστρεφαν κατόπιν στα εργαστήριά του, με σκοπό να καταστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν κάποια από τα συστατικά του φιλμ. Σχετικά πρόσφατα αναδύθηκε ένα αντίτυπο του επίσης ιστορικού κινηματογραφικού περιοδικού του Έντισον από το 1910 («The Edison Kinetogram») και μια τεράστια εκστρατεία ενορχηστρώθηκε για την ανεύρεση κάποιου αντιτύπου της ταινίας. Κι έτσι κάποια στιγμή ένας γάλλος συλλέκτης, κάποιος Αλοΐς Ντετλάφ, παρουσίασε το μοναδικό αντίτυπο που φαίνεται να υπάρχει στην οικουμένη…

Η χαμένη ταινία του Χάρι Χουντίνι

Το «The Grim Game» ήταν σύμφωνα με τις κριτικές η καλύτερη ταινία που έφτιαξε ποτέ ο μάγος, αν και έπεσε επίσης θύμα της πλημμελούς αποθήκευσης των φιλμ. Χαμένη εδώ και καιρό, μια ωραία πρωία ένας συντηρητής φιλμ επισκέφθηκε το μουσείο του Χουντίνι στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ, όταν τον ενημέρωσε ο φύλακας ότι ένας φίλος του, ο «μεγαλύτερος θαυμαστής του Χουντίνι», όπως του είπε, είχε στα χέρια του μια κόπια της θρυλικής ταινίας. Ο τύπος τη φυλούσε ωστόσο ως επτασφράγιστο μυστικό και την είχε δείξει ελάχιστες φορές σε ημι-δημόσιες προβολές, σε κάτι τυχερούς σπουδαστές κινηματογράφου δηλαδή, κι αυτό ήταν όλο. Ο συντηρητής κατάφερε να τον πείσει τελικά, έναντι παχυλού ποσού που δεν αποκαλύφθηκε ωστόσο ποτέ, καθώς εργαζόταν στη Warner Bros και το στούντιο ήθελε σαν λυσσασμένο ένα αντίτυπο της ταινίας. Κι έτσι τους παρέδωσε κάποια στιγμή ένα άψογο αντίτυπο του φιλμ σε άριστη κατάσταση. Και καθώς η Ιστορία κλείνει πολλές φορές το μάτι στους ανθρώπους, η συμφωνία ήρθε την κατάλληλη στιγμή καθώς ο κάτοχός της πέθανε λίγες εβδομάδες αργότερα…

Το πρώτο anime του κόσμου

Το παλιότερο anime της Ιαπωνίας είχε κάνει την πρεμιέρα του το 1917, ή έτσι τουλάχιστον πίστευαν οι ιστορικοί του δημοφιλούς είδους για όλα αυτά τα χρόνια! Παρά το γεγονός ότι το ξέρουμε με σιγουριά, η ταινία έχει χαθεί εδώ και χρόνια. Τη δεύτερη θέση κατείχε μάλιστα anime επίσης του 1917, το οποίο υπάρχει ως τις μέρες μας: είναι μια κωμική ιστορία με έναν σαμουράι που δεν μπορεί να βγάλει το κατάνα από το θηκάρι του. Αυτή ήταν λίγο πολύ η ιστορία του anime, αν και φιλμάκι που ήρθε στο φως έβαλε σκοπό να τα αλλάξει όλα, καθώς χρονολογείται τουλάχιστον 10 χρόνια πριν από την παλιότερη σωζόμενη ταινία του είδους. Η ταινία βρέθηκε σε σπίτι του Κιότο δίπλα σε παμπάλαιο οικιακό προτζέκτορα και έχει διάρκεια μόλις 3 δευτερολέπτων. Το animation είναι μάλιστα σχεδιασμένο κατευθείαν πάνω στο σελιλόιντ σε κόκκινο και μαύρο…

Η πρώτη «Χιονάτη»

Σε άλλη μια επίσκεψη της κινηματογραφικής ιστορίας, η πρώτη ποτέ «Χιονάτη» του παγκόσμιου σινεμά ήρθε στο φως το 1916 και ήταν προσαρμογή μιας πετυχημένης θεατρικής παράστασης που σάρωνε στην εποχή. Η εκδοχή της είναι τελείως διαφορετική από την ιστορία που μας έμαθε ο Γουόλτ Ντίσνεϊ, καθώς το θεατρικό κείμενο δεν έμεινε καθόλου πιστό στην αρχική ιστορία. Η ταινία είχε κυκλοφορήσει με αφορμή τις γιορτές των Χριστουγέννων και έφερε τη σφραγίδα της Paramount. Ξέρουμε ότι ο Ντίσνεϊ την είδε σε πάρτι του 1917 και τον επηρέασε τόσο που θα έφτιαχνε αργότερα τη δική του εκδοχή, σφραγίζοντας μια και καλή την εικόνα της Χιονάτης. Πέρα βέβαια από την επίδραση στον σπουδαίο καρτουνίστα, η ταινία ήταν αξιομνημόνευτη και για τη Μαργκερίτ Κλαρκ, τη μεγαλύτερη ίσως σταρ της πρώιμης εποχής του βωβού σινεμά, η συντριπτική πλειονότητα των ταινιών της οποίας είχε καταστραφεί κατά την τεράστια πυρκαγιά στο αρχείο της Paramount. Δεν βλέπεις ταινία, βλέπεις την ίδια την ιστορία της έβδομης τέχνης!

«Ο Θρίαμβος της Θέλησης»

Τη Λένι Ρίφενσταλ την αποκαλούσαν «θηλυκό Αϊζενστάιν του Χίτλερ» και όχι άδικα, καθώς μιλάμε για τεράστια δημιουργό με ανεπανάληπτη επίδραση στα πρώτα αυτά χρόνια του σινεμά, όταν η νέα τέχνη έψαχνε ακόμα τη δική της γλώσσα. «Ο Θρίαμβος της Θέλησης» (1934) ήταν το μεγάλο της αριστούργημα, παρά το γεγονός ότι ήταν άλλο ένα προπαγανδιστικό φιλμ για λογαριασμό του ναζιστικού κόμματος. Στο ντοκιμαντέρ απαθανατιζόταν οι φεστιβαλικές εκδηλώσεις για το συνέδριο του ναζιστικού κόμματος στη Νυρεμβέργη, όταν μισό εκατομμύριο κόσμου έσπευσαν να χαιρετίσουν δυναμικά τη νέα πολιτική κατάσταση της Γερμανίας. Αριστουργηματικό και καινοτόμο, το φιλμ της Ρίφενσταλ υιοθετεί πρωτοποριακές γωνίες κινηματογράφησης και νέο τρόπο μοντάζ, παραμένοντας ορόσημο για την ιστορία του σινεμά, αν και από διηγήσεις! Γιατί βλέπετε ο Χίτλερ είχε παραγγείλει την καταστροφή κάθε κόπιας του και οι κριτικοί το υμνούσαν πια από τις μαρτυρίες όσων το είχαν δει! Θέλοντας να παραμείνει μόνος στο τιμόνι του ναζιστικού κόμματος, ο Φύρερ είχε παραγγείλει τη δολοφονία όλων των πολιτικών του αντιπάλων («Νύχτα των Μεγάλων Μαχαιριών») και η ταινία ήταν το μόνο πειστήριο πια για την υψηλόβαθμη θέση που κατείχαν άλλοτε στο κόμμα τα δολοφονημένα πια στελέχη. Κι έτσι κάθε αντίτυπο έπρεπε να εξαφανιστεί πάση θυσία! Η Ρίφενσταλ είχε προσκληθεί ωστόσο στη Βρετανία να μιλήσει για την καινοτόμα σκηνοθεσία της σε πλήθος πανεπιστημίων και τουλάχιστον μία κόπια του «Θριάμβου της Θέλησης» έγινε σε βρετανικό έδαφος. Η κόπια υπήρχε μεν αν και κανείς δεν ήξερε πού ήταν, κι αυτό κράτησε για περίπου 60 χρόνια! Η μοναδική σωζόμενη κόπια ανακαλύφθηκε τελικά το 1990 και πλέον όλοι μπορούν να θαυμάσουν την αριστουργηματική δουλειά της Ρίφενσταλ, έστω κι αν είναι για λογαριασμό του αυγού του φιδιού…