Στις 25 Μαΐου 1895, ο Όσκαρ Ουάιλντ, ο Ιρλανδός συγγραφέας που είχε μαγέψει τη βρετανική κοινωνία με τη σπιρτάδα του λόγου του και την ανατρεπτική του σκέψη, καταδικάζεται σε δύο χρόνια καταναγκαστικά έργα για σοδομισμό – μια κατηγορία που αφορούσε τη σεξουαλική του σχέση με τον νεαρό λόρδο Άλφρεντ Ντάγκλας, γιο του μαρκησίου του Κουίνσμπερι.
Η υπόθεση που συγκλόνισε το Λονδίνο του 19ου αιώνα ξεκίνησε με μια αλαζονική κίνηση του ίδιου του Ουάιλντ: όταν ο πατέρας του Ντάγκλας τον κατηγόρησε δημοσίως ότι είναι «σοδομιστής», εκείνος τον μήνυσε για συκοφαντία. Η προσπάθειά του όμως γύρισε μπούμερανγκ. Στη δίκη αποκαλύφθηκαν ερωτικές επιστολές, συνευρέσεις με νεαρούς άνδρες και λεπτομέρειες που οδήγησαν όχι στη δικαίωση του Ουάιλντ, αλλά στην καταδίκη του.
Η ομοφυλοφιλία στη Μεγάλη Βρετανία της Βικτωριανής εποχής ήταν ποινικά κολάσιμη – όχι απλώς κοινωνικά αποκρουστέα. Ο νόμος περί «απρεπούς συμπεριφοράς» (Labouchere Amendment του 1885) χρησιμοποιήθηκε για να στηθεί μια κανονική δίκη ηθών, με τον Ουάιλντ να γίνεται το εξιλαστήριο θύμα της υποκριτικής βρετανικής ηθικολογίας.
Η ποινή που του επιβλήθηκε ήταν εξοντωτική: δύο χρόνια φυλάκισης με καταναγκαστικά έργα, τα οποία επιδείνωσαν την ήδη εύθραυστη υγεία του. Στη φυλακή έγραψε το σπαρακτικό του έργο De Profundis, ένα γράμμα-ποταμό προς τον Άλφρεντ Ντάγκλας, γεμάτο πόνο, ενοχές και πίκρα.
Όταν αποφυλακίστηκε το 1897, εξόριστος πλέον από την κοινωνία που τον αποθέωνε, κατέρρευσε οικονομικά, πνευματικά και σωματικά. Πέθανε τρία χρόνια αργότερα, το 1900, φτωχός και μόνος στο Παρίσι, στα 46 του χρόνια.
Η καταδίκη του Όσκαρ Ουάιλντ δεν ήταν μόνο μια προσωπική τραγωδία, αλλά και μια ιστορική στιγμή που αποκαλύπτει τις σκοτεινές πλευρές της κοινωνικής υποκρισίας. Ο άνθρωπος που έγραψε το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι και το Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός πλήρωσε με τη ζωή του το τίμημα της ελευθερίας του να αγαπά.
Σήμερα, ο Ουάιλντ αναγνωρίζεται ως μία εμβληματική μορφή του αγώνα για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων. Η αποκατάστασή του ήρθε δεκαετίες μετά τον θάνατό του, με τη βρετανική κυβέρνηση να του αποδίδει –έστω αργά– την τιμή που του άξιζε. Το 2017, ψηφίστηκε ο λεγόμενος «νόμος Όσκαρ Ουάιλντ», που παρείχε χάρη σε χιλιάδες ανθρώπους καταδικασμένους για την ίδια «παράβαση».
Ο Ουάιλντ το είχε γράψει ξεκάθαρα: «Είμαστε όλοι στο βούρκο, αλλά κάποιοι από εμάς κοιτάζουν τ’ αστέρια»
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1834: Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Δημήτριος Πλαπούτας καταδικάζονται σε θάνατο κατά τη διάρκεια της βαυαροκρατίας. Είχαν κατηγορηθεί ότι συνωμοτούσαν κατά της αντιβασιλείας. Υπέρ της απαλλαγής τους ψηφίζουν οι δικαστές Γεώργιος Τερτσέτης και Αναστάσιος Πολυζωίδης. Η ποινή τους θα μετατραπεί σε κάθειρξη και θα απελευθερωθούν μόλις ενηλικιωθεί ο Όθων, τον Μάιο του 1835.
1895: Ο Όσκαρ Ουάιλντ καταδικάζεται σε δύο χρόνια φυλάκιση για σοδομισμό. Οι ερωτικές επιλογές του και ειδικότερα η -απαγορευμένη στη Μεγάλη Βρετανία εκείνη την εποχή- ομοφυλοφιλία του, προκάλεσαν ιδιαίτερη αίσθηση.
1911: Στο Μεξικό, ο Εμιλιάνο Ζαπάτα ξεκινά επανάσταση.
1932: Κάνει το ντεμπούτο του το διάσημο καρτούν της Ντίσνεϊ, Ντίπι Ντογκ, γνωστότερο ως Γκούφι. Ανθρωπόμορφος σκύλος και κολλητός φίλος του Μίκυ Μάους. Ατζαμής, πλακατζής, έξω καρδιά, ιππότης με τις κυρίες, αθώος σαν παιδί, ολίγον χαοτικός, αλλά πιστός και πάντα έτοιμος να βοηθήσει τους φίλους του.
1935: Ο θρυλικός σπρίντερ και άλτης Τζέσε Όουενς σπάει έξι παγκόσμια ρεκόρ σε μία ώρα. Μεταξύ άλλων, γίνεται ο πρώτος άλτης που περνά τα 8 μέτρα στο άλμα εις μήκος, με επίδοση 8,13 μ.
1937: Ο Ισμέτ Ινονού, κορυφαίος Τούρκος πολιτικός και διάδοχος του Κεμάλ Ατατούρκ, επισκέπτεται επίσημα την Αθήνα, ενισχύοντας το καλό κλίμα και τις διπλωματικές σχέσεις ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία.
1942: Ο Άρης Βελουχιώτης συγκροτεί την πρώτη ένοπλη ομάδα του ΕΑΜ, στα βουνά της Ρούμελης. Το γεγονός σηματοδοτεί την απαρχή της ελληνικής Εθνικής Αντίστασης απέναντι στις δυνάμεις κατοχής κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
1961: Ο πρόεδρος Τζον Κένεντι ζητά από το Κογκρέσο τη χρηματοδότηση του διαστημικού προγράμματος και ανακοινώνει τον στόχο αποστολής ανθρώπου στη Σελήνη μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Η δήλωση αυτή ξεκινά τον Διαστημικό Αγώνα μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης.
1973: Το αντιτορπιλικό «Βέλος ΙΙ» με κυβερνήτη τον Νίκο Παππά αποχωρεί από ΝΑΤΟϊκή άσκηση. Εκείνος, 6 αξιωματικοί και 25 υπαξιωματικοί ζητούν πολιτικό άσυλο στην Ιταλία. Η κίνηση αυτή (Κίνημα του Ναυτικού) αποτελεί πλήγμα για τη χούντα, καθώς διεθνοποιεί το ελληνικό πρόβλημα.
1977: Κάνει πρεμιέρα στους κινηματογράφους «Ο Πόλεμος των Άστρων» του Τζορτζ Λούκας.
1979: Το αεροπορικό δυστύχημα της πτήσης 191 της American Airlines στο Σικάγο στοιχίζει τη ζωή σε 273 ανθρώπους, αποτελώντας μέχρι σήμερα το πιο φονικό αεροπορικό δυστύχημα εντός των ΗΠΑ.
1979: Εξαφανίζεται στη Νέα Υόρκη ο 6χρονος Ίταν Πατζ, στην πρώτη του προσπάθεια να πάει μόνος στο σχολείο. Η υπόθεσή του συγκλονίζει την Αμερική και οδηγεί στην καθιέρωση της Ημέρας Εξαφανισμένων Παιδιών, με το πρόσωπό του να γίνεται σύμβολο στα κουτιά γάλακτος.
1980: Η Καστοριά κατακτά το Κύπελλο Ελλάδος νικώντας τον Ηρακλή με 5-2. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επιτυχία στην ιστορία της ομάδας, καθώς παραμένει ο μοναδικός τίτλος της.
2011: Εμφανίζονται για πρώτη φορά οι «Αγανακτισμένοι στο Σύνταγμα». Χιλιάδες πολίτες, εμπνευσμένοι από τις διαμαρτυρίες στην Ισπανία, συγκεντρώνονται αυθόρμητα μπροστά στη Βουλή, εκφράζοντας ειρηνικά την αντίθεσή τους στα μέτρα λιτότητας και ανοίγοντας νέο κεφάλαιο στις διαδηλώσεις στην Ελλάδα.
2017: Πραγματοποιείται βομβιστική έκρηξη στο αυτοκίνητο του Λουκά Παπαδήμου, στη συμβολή των οδών Μάρνης και 3ης Σεπτεμβρίου. Ο πρώην πρωθυπουργός τραυματίζεται και μεταφέρεται στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός.
2020: Ο Αφροαμερικανός Τζορτζ Φλόιντ δολοφονείται στη Μινεάπολη από τον αστυνομικό Ντέρεκ Τσόβιν, ο οποίος πιέζει επί 8 λεπτά και 45 δευτερόλεπτα το γόνατό του στον λαιμό του, ενώ ο Φλόιντ είναι δεμένος με χειροπέδες και ακινητοποιημένος. Η φράση «I can’t breathe» γίνεται σύνθημα σε ένα παγκόσμιο κύμα διαμαρτυριών κατά του ρατσισμού και της αστυνομικής βίας, αναζωπυρώνοντας το κίνημα Black Lives Matter.
2023: Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) εγκρίνει την πρώτη σε άνθρωπο κλινική μελέτη εμφυτευμάτων εγκεφάλου του Neuralink για τη θεραπεία καταστάσεων όπως η παράλυση και η τύφλωση.
Γεννήσεις
1939 – Ίαν ΜακΚέλεν, Άγγλος ηθοποιός, κορυφαίος ερμηνευτής του βρετανικού θεάτρου και του κινηματογράφου, παγκοσμίως γνωστός για τους ρόλους του ως Γκάνταλφ στις τριλογίες «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» και «Χόμπιτ» και ως Μαγκνέτο στα «X-Men»· έχει τιμηθεί με πολυάριθμα βραβεία για την προσφορά του στην τέχνη.
1958 – Πολ Γουέλερ, Άγγλος ρόκερ, τραγουδοποιός και κιθαρίστας, γνωστός ως ηγετική μορφή των The Jam και αργότερα των The Style Council· καθοριστική φυσιογνωμία της βρετανικής μουσικής σκηνής από τη δεκαετία του ’70, αποκαλείται συχνά «The Modfather» για την επιρροή του στο mod revival και το britpop.
1976 – Κίλιαν Μέρφι, Ιρλανδός ηθοποιός, ευρύτερα γνωστός για τον ρόλο του ως Τόμας Σέλμπι στη σειρά Peaky Blinders και για τις συνεργασίες του με τον Κρίστοφερ Νόλαν σε ταινίες όπως «Inception», «Dunkirk» και «Oppenheimer»· ξεχωρίζει για τη μεταμορφωτική του υποκριτική και το υποβλητικό του βλέμμα.
Θάνατοι
1954 – Ρόμπερτ Κάπα, Ουγγροαμερικανός φωτορεπόρτερ, από τους σημαντικότερους πολεμικούς ανταποκριτές του 20ού αιώνα· συνίδρυσε το πρακτορείο Magnum Photos και απαθανάτισε συγκλονιστικές εικόνες από τον Ισπανικό Εμφύλιο, τον Β’ Παγκόσμιο και την Απόβαση στη Νορμανδία· σκοτώθηκε πατώντας νάρκη στην Ινδοκίνα, καταγράφοντας για πάντα το πρόσωπο του πολέμου.
2001 – Αλμπέρτο Κόρδα (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Αλμπέρτο Ντίας Γκουτιέρες), Κουβανός φωτογράφος, παγκοσμίως γνωστός για την εμβληματική φωτογραφία του Τσε Γκεβάρα με τίτλο «Guerrillero Heroico», η οποία έγινε σύμβολο της επανάστασης και ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα πορτρέτα όλων των εποχών.
Εορτολόγιο
Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι
Διεθνής Ημέρα Εξαφανισμένων Παιδιών
Διεθνής Ημέρα Χωρίς Πλαστικά
Η Ένδοξη 25η Μαΐου
Ημέρα της Αφρικής
Ημέρα της Πετσέτας
Ημέρα Υπερηφάνειας των Κομπιουτεράδων
Παγκόσμια Ημέρα Θυρεοειδούς
Παγκόσμια Ημέρα Ποδοσφαίρου
