Σαν σήμερα 17 Νοεμβρίου: Η αιματηρή καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου

Η 17η Νοεμβρίου 1973 μένει χαραγμένη στη σύγχρονη ελληνική ιστορία ως η νύχτα που η φοιτητική εξέγερση του Πολυτεχνείου πνίγηκε στο αίμα από τα τανκς της δικτατορίας. Επρόκειτο για τον προθάλαμο της κατάρρευσης της χούντας και το κορυφαίο γεγονός αντίστασης απέναντι στο καθεστώς των Συνταγματαρχών, το οποίο ήδη έδειχνε σημάδια αποσύνθεσης, προσπαθώντας να επιβιώσει μέσω ενός δήθεν «πειράματος φιλελευθεροποίησης» υπό την καθοδήγηση του Γεωργίου Παπαδόπουλου και του πρωθυπουργού Σπύρου Μαρκεζίνη.

Οι φοιτητικές αντιδράσεις είχαν ξεκινήσει μήνες νωρίτερα, με τις πρώτες καταλήψεις στη Νομική Σχολή και τα αιτήματα για ελεύθερες εκλογές και σεβασμό στις πανεπιστημιακές ελευθερίες. Το Νοέμβριο του 1973, οι φοιτητές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου προχώρησαν σε αποχή, η οποία γρήγορα μετατράπηκε σε μαζική κατάληψη. Στο κτίριο του Πολυτεχνείου λειτούργησε ελεύθερος ραδιοφωνικός σταθμός – η φωνή της εξέγερσης – που μετέδιδε μηνύματα ελευθερίας προς όλη την Ελλάδα: «Εδώ Πολυτεχνείο!».

Μέχρι τις 16 Νοεμβρίου, η κινητοποίηση είχε λάβει παλλαϊκές διαστάσεις. Εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες συνέρρεαν στους γύρω δρόμους, εκφράζοντας την οργή τους απέναντι στη δικτατορία. Τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου, το καθεστώς έδωσε εντολή στον στρατό να επέμβει. Τρία άρματα περικύκλωσαν το Πολυτεχνείο, και στις 3:00 π.μ. το άρμα που βρισκόταν επί της Πατησίων γκρέμισε την πύλη, την ώρα που από τον ραδιοσταθμό ακουγόταν ο Εθνικός Ύμνος και δραματικές εκκλήσεις προς τους στρατιώτες να μην χτυπήσουν «τα αδέρφια τους φοιτητές».

Ακολούθησαν σκηνές τρόμου. Οι άνδρες των ΛΟΚ και της αστυνομίας εισέβαλαν, ξυλοκοπώντας και συλλαμβάνοντας εκατοντάδες. Ελεύθεροι σκοπευτές πυροβολούσαν από τα γύρω κτίρια. Επισήμως ανακοινώθηκαν 34 νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες και πάνω από 2.000 συλλήψεις, ωστόσο οι μαρτυρίες μιλούν για πολλούς περισσότερους νεκρούς, που δεν καταγράφηκαν ποτέ.

Η αιματηρή αυτή νύχτα σηματοδότησε το τέλος της υποτιθέμενης «φιλελευθεροποίησης» της χούντας και άνοιξε τον δρόμο για την τελική της κατάρρευση. Ο Παπαδόπουλος επανέφερε τον στρατιωτικό νόμο, αλλά λίγες ημέρες αργότερα ανατράπηκε από το πραξικόπημα του Δημήτρη Ιωαννίδη. Η πτώση της χούντας επήλθε οριστικά τον Ιούλιο του 1974, οδηγώντας στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου παραμένει μέχρι σήμερα σύμβολο ελευθερίας, δημοκρατίας και αγώνα απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης και αυταρχισμού. Κάθε χρόνο, η 17η Νοεμβρίου τιμάται ως ημέρα μνήμης για όσους πάλεψαν – και θυσιάστηκαν – για την Ελευθερία.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1558: Αρχίζει η Ελισαβετιανή εποχή: η βασίλισσα Μαρία Α΄ της Αγγλίας πεθαίνει και τη διαδέχεται η ετεροθαλής αδελφή της, Ελισάβετ Α΄, σηματοδοτώντας μια από τις πιο καθοριστικές περιόδους της αγγλικής ιστορίας.

1869: Εγκαινιάζεται η Διώρυγα του Σουέζ, ένα από τα σημαντικότερα τεχνικά έργα της παγκόσμιας ιστορίας, που αλλάζει για πάντα τις θαλάσσιες μεταφορές.

1903: Το Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό και Εργατικό Κόμμα διασπάται σε μπολσεβίκους (πλειοψηφούντες) και μενσεβίκους (μειονοψηφούντες), έπειτα από οξύτατες ιδεολογικές και οργανωτικές διαφωνίες στο συνέδριο του Λονδίνου. Η διάσπαση αυτή θα καθορίσει την πορεία της ρωσικής επαναστατικής κίνησης, καθώς οι μπολσεβίκοι υπό τον Λένιν θα αναδειχθούν λίγα χρόνια αργότερα στην κυρίαρχη δύναμη που θα οδηγήσει στην Επανάσταση του 1917.

1968: Εκδίδεται η απόφαση του Έκτακτου Στρατοδικείου για την απόπειρα δολοφονίας του Γεωργίου Παπαδόπουλου. Ο Αλέξανδρος Παναγούλης καταδικάζεται δις εις θάνατον, ο Ελευθέριος Βερυβάκης (μετέπειτα υπουργός του ΠΑΣΟΚ) σε ισόβια, ο Στάθης Γιώτας (μετέπειτα βουλευτής και υπουργός) σε κάθειρξη δέκα ετών, ενώ οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι λαμβάνουν μικρότερες ποινές. Η υπόθεση θα εξελιχθεί σε ένα από τα εμβληματικά κεφάλαια της αντιδικτατορικής δράσης, με τον Παναγούλη να καθίσταται σύμβολο αντίστασης απέναντι στο καθεστώς των Συνταγματαρχών.

1969: Στο Ελσίνκι ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις ΗΠΑ–ΕΣΣΔ για τον περιορισμό των στρατηγικών όπλων (SALT), σε μία από τις πιο κρίσιμες στιγμές του Ψυχρού Πολέμου.

1973: Η απριλιανή χούντα καταστέλλει την εξέγερση του Πολυτεχνείου με την εισβολή τεθωρακισμένου άρματος από την κεντρική πύλη του ιδρύματος τις πρώτες πρωινές ώρες. Η βίαιη επέμβαση των στρατιωτικών δυνάμεων οδηγεί σε δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες, σηματοδοτώντας την πιο σκοτεινή στιγμή του καθεστώτος των Συνταγματαρχών και αφήνοντας ανεξίτηλο αποτύπωμα στη σύγχρονη ελληνική ιστορία.

1974: Διεξάγονται στην Ελλάδα οι πρώτες ελεύθερες εκλογές μετά το 1964. Πρώτο κόμμα αναδεικνύεται η Νέα Δημοκρατία υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή με ποσοστό 54,37%. Ακολουθούν η Ένωση Κέντρου – Νέες Δυνάμεις υπό τον Γεώργιο Μαύρο με 20,42%, το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου με 13,58% και η Ενωμένη Αριστερά (ΕΔΑ, ΚΚΕ, ΚΚΕ Εσωτερικού) με 9,45%.

1985: Ο 15χρονος Μιχάλης Καλτέζας δολοφονείται από τον αστυνομικό Αθανάσιο Μελίστα, κατά τη διάρκεια επεισοδίων που ξεσπούν μετά την πορεία για την επέτειο του Πολυτεχνείου. Ο Μελίστας πυροβολεί τον Καλτέζα στο πίσω μέρος του κεφαλιού, την ώρα που ο νεαρός τρέχει προς την πλατεία Εξαρχείων μαζί με άλλους διαδηλωτές. Η δολοφονία προκαλεί οργή, συνεχείς κινητοποιήσεις και έντονη πολιτική αντιπαράθεση, ενώ θα αποτελέσει ένα από τα μεγαλύτερα περιστατικά αστυνομικής βίας.

1989: Με τη μεγάλη φοιτητική διαδήλωση στην Πράγα αρχίζει το ξήλωμα του κομουνιστικού καθεστώτος της Τσεχοσλοβακίας, που θα μείνει στην ιστορία ως «Βελούδινη επανάσταση».

1989: Εγκαινιάζεται ο πρώτος μη κρατικός τηλεοπτικός σταθμός πανελλαδικής εμβέλειας, το MEGA Channel. Οι ιδιοκτήτες του νέου καναλιού είναι πέντε εκδότες (Βαρδινογιάννης, Αλαφούζος, Λαμπράκης, Τεγόπουλος και Μπόμπολας).

2003: Ο σκληρός της μεγάλης οθόνης, Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ, ορκίζεται κυβερνήτης της Καλιφόρνιας.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο

Γεννάδιος

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου
Διεθνής Ημέρα Σπουδαστών
Ημέρα Τιμής στην Ελληνική Νεολαία
Παγκόσμια Ημέρα Πρόωρου Τοκετού