Από την οδοντόβουρτσα και το νήμα, μέχρι τα σφραγίσματα, τους νάρθηκες και τα σιδεράκια, η σύγχρονη οδοντιατρική βασίζεται σχεδόν ολοκληρωτικά στο πλαστικό. Το υλικό αυτό έκανε τις θεραπείες πιο εύκολες, πιο γρήγορες και με καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα.
Όμως, την ίδια στιγμή που η επιστήμη μας προειδοποιεί για τα μικροπλαστικά στο νερό, στο φαγητό και στον αέρα, εμείς τα βάζουμε συνειδητά μέσα στο σώμα μας. Τι σημαίνει αυτό για την υγεία μας; Και πόσο πρέπει να ανησυχούμε;
Όπως αναφέρεται στο «The Atlantic», το ζήτημα αυτό απασχόλησε τον ορθοδοντικό Adith Venugopal, καθηγητή στη Σχολή Οδοντιατρικής του Πανεπιστημίου Otago στη Νέα Ζηλανδία, που δημοσίευσε επιστολή σε επιστημονικό περιοδικό για τους κινδύνους των μικρο- και νανοπλαστικών από τους νάρθηκες και τους συγκρατητήρες δοντιών.
Έρευνες έχουν συνδέσει χημικές ενώσεις που διαρρέουν από τα πλαστικά με ορμονικές διαταραχές, ανωμαλίες στην ανάπτυξη και καρκίνο, αλλά οι συνέπειες της συσσώρευσης μικροπλαστικών στον οργανισμό μας παραμένουν ασαφείς.
Ο Venugopal άρχισε να μελετά το θέμα όταν διάβασε μελέτη που έδειξε ότι άνθρωποι με μικροπλαστικά στις αρτηρίες τους είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο για έμφραγμα ή εγκεφαλικό. Η διαφορά, λέει, είναι ηθική: άλλο να εκτίθεσαι σε πλαστικά λόγω καταναλωτικών επιλογών, κι άλλο να χρησιμοποιούνται από γιατρούς για την στοματική σου υγιεινή γνωρίζοντας ότι απελευθερώνουν εκατομμύρια σωματίδια κάθε χρόνο.
Μέχρι στιγμής, τα δεδομένα είναι περιορισμένα. Ελάχιστες μελέτες έχουν γίνει σε ανθρώπους. Εργαστηριακά πειράματα προσπαθούν να αναπαράγουν τις συνθήκες του στόματος, με τεχνητό σάλιο και τριβή, αλλά δεν αντικατοπτρίζουν πλήρως την πραγματικότητα.
Το Nordic Institute of Dental Materials μελετά την απελευθέρωση μικροπλαστικών από νάρθηκες βρυγμού, ενώ η Αμερικανική Οδοντιατρική Ένωση δηλώνει ότι παρακολουθεί τη βιβλιογραφία, χωρίς όμως να υπάρχουν σαφείς αποδείξεις για κλινικές επιπτώσεις.
Η σύσταση προς τους ασθενείς είναι να ελέγχουν τα πλαστικά τους βοηθήματα για φθορές και να τα αντικαθιστούν όταν χρειάζεται. Εναλλακτικά, αντί για διαφανείς νάρθηκες, μπορεί να προτιμηθούν τα κλασικά μεταλλικά σιδεράκια.
Η Αμερικανική Ένωση Ορθοδοντικών έχει συστήσει επιτροπή για να μελετήσει το θέμα και χρηματοδοτεί νέες έρευνες, θεωρώντας το ζήτημα «άξιο σοβαρής προσοχής». Οι διαφανείς νάρθηκες, που φοριούνται 22 ώρες την ημέρα και αλλάζονται κάθε λίγες εβδομάδες, είναι το επίκεντρο της ανησυχίας.
Μια ιταλική μελέτη του 2023 έδειξε ότι αυτοί όντως απελευθερώνουν μικροπλαστικά σε τεχνητό σάλιο. Ο Venugopal τώρα πραγματοποιεί την πρώτη μελέτη σε πραγματικούς ασθενείς, για να μετρήσει τι γίνεται στο στόμα με τη συνεχή χρήση.
Οι μεταλλικοί μηχανισμοί ίσως είναι ασφαλέστεροι, αν και και εκεί χρησιμοποιείται πλαστική κόλλα ή ελαστικά. Ο ίδιος ο Venugopal προτιμά να δίνει μόνιμους μεταλλικούς συγκρατητήρες αντί για πλαστικούς, όπου αυτό είναι εφικτό. Παράλληλα, τονίζει ότι πρέπει να λέει την αλήθεια στους ασθενείς: γνωρίζουμε ότι οι συσκευές απελευθερώνουν μικροπλαστικά, αλλά δεν ξέρουμε αν αυτό αποτελεί σοβαρό κίνδυνο. Άλλωστε όλοι μας εκτιθέμεθα σε μικροπλαστικά από τον αέρα, το νερό και το φαγητό.
Μπορούμε να απαλλαγούμε από τα πλαστικά στην οδοντιατρική
Πλήρης απεξάρτηση από τα πλαστικά στην οδοντιατρική σήμερα δεν είναι ρεαλιστική. Μια πλαστική οδοντόβουρτσα μπορεί να προσθέσει δεκάδες χιλιάδες μικροπλαστικά σωματίδια τον χρόνο στη διατροφή μας. Οι περισσότερες οδοντόκρεμες, τα οδοντικά νήματα και βοηθήματα είναι πλαστικά.
Από την άλλη, η μη χρήση τους θα ήταν καταστροφική για τα δόντια. Η ζημιά από μια αθεράπευτη τερηδόνα είναι σίγουρα μεγαλύτερη από την πιθανή επιβάρυνση με μικροπλαστικά.
Όπως λέει ο Steven Siegel, πρόεδρος της Ένωσης Ορθοδοντικών των ΗΠΑ, η καθημερινή ζωή είναι γεμάτη ρίσκα και οφείλουμε να ζυγίζουμε κόστος και όφελος. Ο ίδιος περιορίζει την κατανάλωση πλαστικών στη διατροφή του, αλλά αν έτριζε τα δόντια του, θα φορούσε νάρθηκα για να τα προστατεύσει.
Μέχρι να έχουμε περισσότερα δεδομένα, αυτή φαίνεται η πιο ρεαλιστική στάση: προστατεύουμε τα δόντια μας, παρακολουθούμε τη φθορά των πλαστικών βοηθημάτων και ελπίζουμε ότι η επιστήμη θα βρει καλύτερα υλικά στο μέλλον.
