Tον προηγούμενο Μάρτιο, στη Γ’ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Αττικό Νοσοκομείο κάναμε τον πρώτο τοκετό στην Ελλάδα επιτόκου με λοίμωξη COVID-19. Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη γιατί, ως Διευθύντρια της Κλινικής αυτής, φτιάξαμε ασφαλή και αποτελεσματικά πρωτόκολλα διαχείρισης των εγκύων με λοίμωξη COVID-19. Ιδίως στο πρώτο κύμα, όταν όλος ο πλανήτης ήταν ακόμη σε αμηχανία και φόβο. Ευτυχώς όλες οι έγκυες που γέννησαν στο Αττικό, ακόμη και αυτές που χρειάστηκαν διασωλήνωση, πήγαν καλά! Είμαστε όλοι ευτυχείς που και οι μητέρες και τα μωρά τους είναι καλά!

Γράφει η Σοφία Καλανταρίδου*

Από τον Ιανουάριο 2021 και μετά, το 10% περίπου των εγκύων με σοβαρή συμπτωματολογία χρειάστηκαν εισαγωγή στη ΜΕΘ και διασωλήνωση. Επίσης, η βαριά νόσηση συσχετίζεται με ιατρογενή ή/και αυτόματο πρόωρο τοκετό. Σε ποσοσό 2% υπάρχει κίνδυνος κάθετης μετάδοσης από την μητέρα στο έμβρυο. Στην Ελλάδα είδαμε 4 ενδομητρίους θανάτους από λοίμωξη COVID-19, καθώς διαπιστώθηκε η ύπαρξη του ιού SARS-CoV-2 στον πλακούντα και αποκλείστηκαν άλλες αιτίες για τον ενδομήτριο θάνατο. Και οι 4 αυτές περιπτώσεις αφορούσαν ήπια νόσηση της μητέρας, χωρίς ανάγκη νοσηλείας σε νοσοκομείο.

Αντίθετα, στις περιπτώσεις των εγκύων που νοσηλεύσαμε στο Αττικόν και χρειάστηκαν διασωλήνωση, τα νεογνά τους ήταν αρνητικά στον κορωνοϊό. Συνεπώς, δεν φαίνεται να συσχετίζεται ο κίνδυνος βαριάς νόσησης της μητέρας με την κάθετη μετάδοση.

Η πρόσφατη σύσταση για τον εμβολιασμό των εγκύων έγινε μετά τη δημοσίευση μεγάλων μελετών σε επιστημονικά περιοδικά με μεγάλο κύρος, που έδειξαν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των mRNA εμβολίων στις έγκυες και τις θηλάζουσες.

Η ανάγκη για εμβολιασμό των εγκύων έγινε τώρα επιτακτική γιατί υπάρχει η μετάλλαξη δέλτα του κορωνοϊού SARS-CoV-2 και βλέπουμε πιο δυσμενείς εκβάσεις στις ανεμβολίαστες έγκυες, με βαριά νόσηση, εισαγωγή σε μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) και διασωλήνωση. Δυστυχώς, σε σπάνιες περιπτώσεις, υπήρξαν και θάνατοι στην Ελλάδα και διεθνώς. Όπως ανακοινώθηκε από την Πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, από την αρχή της πανδημίας COVID-19, στην Ελλάδα, 29 έγκυες και λεχωίδες χρειάστηκαν νοσηλεύτηκαν στη ΜΕΘ, οι 25 στη διάρκεια του 2021. Δυστυχώς, δύο κατέληξαν.

Τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται αύξηση του αριθμού των εγκύων που νοσούν από λοίμωξη COVID-19. Για το λόγο αυτό συστήνεται ο εμβολιασμός σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που επιθυμούν εγκυμοσύνη, έτσι ώστε κατά τη διάρκεια της κύησης να έχουν αναπτύξει ανοσία, αλλά συστήνεται και στις έγκυες σε όλα τα τρίμηνα της κύησης. Θα πρέπει να τονιστεί ότι όλοι οι διεθνείς οργανισμοί και οι επιστημονικές εταιρείες συστήνουν τον εμβολιασμό για τον κορωνοϊό SARS-CoV2 των εγκύων, των γυναικών που θηλάζουν και των γυναικών που επιθυμούν εγκυμοσύνη.

Οι έγκυες αποτελούν ευπαθή ομάδα και ιδιαίτερα στο τρίτο τρίμηνο της κύησης και την περίοδο της λοχείας έχουν αυξημένη πιθανότητα, σε σύγκριση με γυναίκες αντίστοιχης ηλικίας που δεν είναι έγκυες, να νοσήσουν βαριά, να χρειαστούν εισαγωγή σε ΜΕΘ και να διασωληνωθούν.

Μετά τις πρώτες δημοσιεύσεις για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων mRNA στις έγκυες, από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, ακολούθησαν και άλλες μελέτες που επιβεβαίωσαν τα ευρήματα αυτά. Σε μία μελέτη που δημοσιεύτηκε πριν λίγες μέρες στο Nature Medicine, φάνηκε ότι ο εμβολιασμός στη διάρκεια της κύησης έναντι του κορωνοιού SARS-CoV-2 ήταν αποτελεσματικός στο 96% για την προφύλαξη από τη λοίμωξη COVID-19, 97% από την ασυμπτωματική λοίμωξη και 89% από την σοβαρή νόσηση.

Το 26% των εγκύων εμβολιάστηκε στο 1ο τρίμηνο, το 48% στο 2ο τρίμηνο και το 26% στο 3ο τρίμηνο. Η μελέτη έγινε στο Ισραήλ και συμμετείχαν 10.861 έγκυες. Τέλος, πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο JAMA και αφορούσε τη βάση δεδομένων Vaccine Safety Datalink με 105.446 έγκυες έδειξε ότι δεν αυξάνει ο κίνδυνος για αυτόματες αποβολές στις έγκυες, πριν τις 20 εβδομάδες κύησης, που εμβολιάζονται.

Στη βάση αυτή των δεδομένων το 7.8 % εμβολιάστηκε με το εμβόλιο της Pfizer και το το 6.0% με το εμβόλιο της Moderna. Συνεπώς, τα μέχρι σήμερα δεδομένα δείχνουν ότι τα mRNA εμβόλια προφυλάσσουν τις έγκυες από νόσηση, βαριά νόσηση και εισαγωγή σε ΜΕΘ. Τέλος, η τελευταία μελέτη επιβεβαίωσε ότι τα εμβόλια αυτά δεν συσχετίζονται με αυτόματες αποβολές, κάτι που κυκλοφορούσε ως fake news στο διαδίκτυο.

Δυστυχώς υπάρχει δισταγμός για τον εμβολιασμό των εγκύων, τόσο από τις ίδιες όσο και από κάποιους συναδέλφους μου. Νομίζω ότι υπάρχουν αρκετές αιτίες για αυτό το δισταγμό.

Κατ’ αρχήν υπάρχει ισχυρή σύσταση και κατευθυντήρια οδηγία από όλους τους διεθνείς οργανισμούς για εμβολιασμό των εγκύων με το αντιγριπικό εμβόλιο από την αρχή της εγκυμοσύνης και για εμβολιασμό με το εμβόλιο του κοκκύτη στο τρίτο τρίμηνο. Παρόλα αυτά πολύ συχνά, κακώς, δεν εφαρμόζεται, παρότι η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους είναι πολύ καλά τεκμηριωμένη.

Στην προκειμένη περίπτωση, στις πρώτες μελέτες των εμβολίων που δημοσιεύτηκαν έναντι του κορωνοϊού SARS-CoV-2 δεν συμπεριλήφθηκαν έγκυες και οι αρχικές οδηγίες των επιστημονικών εταιρειών και διεθνών οργανισμών συνιστούσαν τον μη εμβολιασμό. Στη συνέχεια, δημοσιεύτηκαν μεγάλες μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά με μεγάλο κύρος, που έδειξαν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των mRNA εμβολίων στις έγκυες.

*Η Σοφία Καλανταρίδου είναι Καθηγήτρια Μαιευτικής και Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών