Οι ισραηλινές επιθέσεις κατά του Ιράν απειλούν να προκαλέσουν μια περιφερειακή σύγκρουση ικανή να διαταράξει τις πετρελαϊκές ροές σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Και όπως συμβαίνει σε κάθε παρόμοια γεωπολιτική κρίση, οι αναλυτές να αναβιώνουν το ερώτημα δεκαετιών: θα μπορούσε η Τεχεράνη να απαντήσει κλείνοντας το Στενό του Ορμούζ προκαλώντας παγκόσμιο σοκ στη βιομηχανία ενέργειας;
Η τιμή του πετρελαίου Brent, εκτινάχθηκε κατά 12% τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής, φτάνοντας τα 78,5 δολάρια το βαρέλι, μετά τις δεκάδες ισραηλινές επιθέσεις κατά του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και στρατιωτικών εγκαταστάσεων, στις οποίες σκοτώθηκαν τουλάχιστον δύο ανώτατοι διοικητές.
Οι τιμές υποχώρησαν στα 73 δολάρια το βαρέλι όταν έγινε σαφές ότι το Ισραήλ δεν στόχευσε την πετρελαϊκή υποδομή του Ιράν.
Ωστόσο, σύμφωνα με αναλυτές, οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να αυξηθούν σημαντικά ανάλογα με το πώς θα αντιδράσει η Τεχεράνη.
Σύμφωνα με τους Financial Times, περίπου 21 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου από την παραγωγή του Ιράν, του Ιράκ, του Κουβέιτ, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, διέρχονται καθημερινά από το στενό, που διαχωρίζει το Ιράν από τα αραβικά κράτη του Κόλπου, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 1/3 των θαλάσσιων εξαγωγών πετρελαίου παγκοσμίως.
Το Ιράν έχει απειλήσει επανειλημμένα με αποκλεισμό του στενού σε περίπτωση επίθεσης, αλλά ποτέ δεν μπλόκαρε πλήρως την κυκλοφορία.
Πιθανή ανάφλεξη μεταξύ ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας
«Ένα πλήρες κλείσιμο του στενού, αν και απίθανο αυτή τη στιγμή, θα αποτελούσε το πιο ακραίο βήμα που θα μπορούσε να κάνει το Ιράν», δήλωσε η Amena Bakr, επικεφαλής της Μέσης Ανατολής και του OPEC+ στην εταιρεία Kpler. «Ακόμα κι αν τα αμερικανικά στρατεύματα αντιδρούσαν άμεσα και επανέφεραν την κυκλοφορία, κάτι τέτοιο θα ανέβαζε την τιμή του Brent πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι».
Με δεδομένη την παρουσία του 5ου Στόλου των ΗΠΑ στο Μπαχρέιν, η Helima Croft, επικεφαλής στρατηγικής πρώτων υλών στην RBC Capital Markets, εκτιμά πως θα είναι «εξαιρετικά δύσκολο» για το Ιράν να κρατήσει το στενό κλειστό για μεγάλο διάστημα.
Πάντως, σε αυτή την περίπτωση θα έπρεπε να ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψη η ενισχυμένη σχέση φιλίας και συνεργασίας της Τεχεράνης με τη Μόσχα και το Πεκίνο.
Αν το Ιράν έκλεινε τα Στενά του Ορμούζ, τα ρωσικά και κινέζικα τάνκερ θα είχαν ελευθέρας, (όπως στην περίπτωση της Ερυθράς Θάλασσας και Σουέζ), εκτοξεύοντας εν μέσω κρίσης τα έσοδα της Ρωσικής Ομοσπονδίας αλλά και της Κίνας από την πώληση αργού.
Αν λοιπόν οι δύο υπερδυνάμεις, αποφάσιζαν να επέμβουν απέναντι στην όποια αμερικανική παρέμβαση στο στενό, αυτό θα σήμαινε παγκόσμια πολεμική ένταση.
Τι άλλο θα μπορούσε να κάνει η Τεχεράνη;
Να προβεί σε επιθέσεις κατά δεξαμενοπλοίων, όπως είχε κάνει στον πόλεμο Ιράν–Ιράκ τη δεκαετία του ’80. Μια τέτοια κίνηση όμως θα έπληττε και τις δικές της εξαγωγές προς την Κίνα, που ξεπερνούν το 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως.
Ορισμένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου στον κόσμο, όπως αυτά στη Σαουδική Αραβία και το Ιράκ, βρίσκονται εντός της εμβέλειας ιρανικών πυραύλων και drones. Ωστόσο, η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ριάντ και Τεχεράνης το 2023 καθιστά λιγότερο πιθανό ένα νέο χτύπημα στις εγκαταστάσεις της Aramco, σύμφωνα με την Bakr.
Ένα εναλλακτικό σενάριο θα ήταν το Ισραήλ να κλιμακώσει τις επιθέσεις του στοχεύοντας τα τερματικά της νήσου Χαργκ, τα οποία διαχειρίζονται το 90% των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου – βασικής πηγής χρηματοδότησης του κράτους και του πυρηνικού του προγράμματος.
Ψύχραιμος ο OPEC+
Πριν την πρόσφατη στρατιωτική κλιμάκωση, οι τιμές του πετρελαίου παρουσίαζαν πτωτική πορεία από τον Μάρτιο, λόγω των προσδοκιών ότι οι δασμοί του Τραμπ θα μείωναν τη ζήτηση, αλλά και λόγω της απόφασης του OPEC+ να επιταχύνει την άρση περιορισμών στην παραγωγή.
Η ομάδα παραγωγών υπό τη Σαουδική Αραβία έχει ήδη συμφωνήσει να επαναφέρει στην αγορά έως και 1,4 εκατ. βαρέλια ημερησίως μέχρι τον Ιούλιο, με προγραμματισμένη επιπλέον αύξηση κατά 800.000 βαρέλια για τους μήνες Αύγουστο–Σεπτέμβριο.
Σε περίπτωση σοβαρής διαταραχής, όπως π.χ. πλήγματα στην ιρανική παραγωγή, οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι ο OPEC θα επισπεύσει την αύξηση παραγωγής. Θεωρητικά, η ομάδα διατηρεί πάνω από 5 εκατ. βαρέλια/ημέρα διαθέσιμης δυναμικότητας.
Ωστόσο, την Παρασκευή ο OPEC επέμεινε πως είναι πρόωρη οποιαδήποτε αναφορά στη χρήση αποθεμάτων έκτακτης ανάγκης: «Ο OPEC επιβεβαιώνει ότι δεν υπάρχουν επί του παρόντος εξελίξεις στην αγορά ή στην προσφορά που να δικαιολογούν περιττά μέτρα», ανέφερε σε ανακοίνωσή του.
