Αν και όλοι γνωρίζουν ότι η πολλή ζάχαρη μπορεί να προκαλέσει τερηδόνα, λίγοι είναι αυτοί που ξέρουν το πώς τα βακτήρια του στόματος χρησιμοποιούν αυτά τα σάκχαρα για να φτιάξουν μια κολλώδη μεμβράνη, την πλάκα, σχεδόν αμέσως μετά την πρώτη γλυκιά μπουκιά.

Μια ομάδα μικροβιολόγων, που μελετά πώς τα βακτήρια του στόματος προκαλούν φθορά στα δόντια, εξηγούν στο The Conversation τι συμβαίνει από τη στιγμή που η ζάχαρη περνά τα χείλη σας, αλλά και πώς μπορείτε να προστατέψετε πραγματικά τα δόντια σας.

Μια ξαφνική «βουτιά» σε οξέα

Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα από την πρώτη γουλιά ή μπουκιά γλυκού, τα βακτήρια που ζουν στο στόμα αρχίζουν να χρησιμοποιούν τα σάκχαρα για να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιαστούν. Στη διαδικασία μετατροπής των σακχάρων σε ενέργεια, παράγουν μεγάλες ποσότητες οξέων.

Έτσι, μόλις ένα ή δύο λεπτά μετά την κατανάλωση τροφών ή ποτών με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, η οξύτητα στο στόμα αυξάνεται σε επίπεδα που μπορούν να διαλύσουν το σμάλτο, δηλαδή τα μεταλλικά στοιχεία που σχηματίζουν την επιφάνεια των δοντιών.

Ευτυχώς, το σάλιο παρεμβαίνει πριν αυτά τα οξέα αρχίσουν να διαβρώνουν την επιφάνεια των δοντιών. Ξεπλένει τα περίσσια σάκχαρα και ταυτόχρονα εξουδετερώνει τα οξέα.

Στο στόμα ζουν επίσης άλλα βακτήρια που ανταγωνίζονται τα βακτήρια που προκαλούν τερηδόνα, διεκδικώντας χώρο, αλλά και ζωτικούς πόρους. Με αυτόν τον τρόπο τα «καλά» βακτήρια βοηθούν να επανέλθει η οξύτητα σε επίπεδα που δεν βλάπτουν τα δόντια.

Όμως η συχνή κατανάλωση γλυκών και ζαχαρούχων ποτών μπορεί να τροφοδοτήσει υπερβολικά τα επιβλαβή βακτήρια, σε βαθμό που ούτε το σάλιο ούτε τα ωφέλιμα βακτήρια μπορούν πλέον να τα αντιμετωπίσουν.

Επίθεση στο σμάλτο

Τα βακτήρια που προκαλούν τερηδόνα δεν σταματούν εκεί. Χρησιμοποιούν τα σάκχαρα για να δημιουργήσουν μια κολλώδη στρώση, έναν «βιοϋμένα» (Biofilm), που δρα σαν μεμβράνη βακτηρίων πάνω στα δόντια. Η συγκεκριμένα μεμβράνη δεν αφαιρείτε εύκολα, χρειάζεται εξωγενή δράση, όπως το καθημερινό βούρτσισμα ή ο καθαρισμός στον οδοντίατρο.

Ο βιοϋμενας δημιουργεί και ένα φυσικό φράγμα που περιορίζει τι μπορεί να το διαπεράσει. Έτσι, το σάλιο δεν μπορεί πλέον να εξουδετερώνει τα οξέα το ίδιο αποτελεσματικά. Το πρόβλημα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο καθώς τα βακτήρια της τερηδόνας αντέχουν σε αυτές τις όξινες συνθήκες, ενώ τα ωφέλιμα βακτήρια δεν μπορούν να επιβιώσουν και εξουδετερώνονται.

Μέσα σε αυτά τα προστατευμένα «οχυρά», τα βλαβερά βακτήρια συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται, διατηρώντας την οξύτητα στο στόμα σε υψηλά επίπεδα. Με τον καιρό, αυτό οδηγεί σε απώλεια μεταλλικών στοιχείων από τα δόντια έως ότου η τερηδόνα γίνει ορατή ή επώδυνη.

Πώς να προστατέψετε τα δόντια σας

Πριν φάτε την επόμενη γλυκιά λιχουδιά, υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να κρατήσετε τα βακτήρια της τερηδόνας υπό έλεγχο.

Μειώστε την ποσότητα ζάχαρης που καταναλώνετε και προτιμήστε να τρώτε γλυκά μαζί με κάποιο γεύμα. Η αυξημένη παραγωγή σάλιου την ώρα του φαγητού βοηθά να ξεπλένονται τα σάκχαρα και να εξουδετερώνονται τα οξέα.

Αποφύγετε το συνεχές τσιμπολόγημα γλυκών ή ζαχαρούχων ποτών στη διάρκεια της ημέρας, ειδικά όσων περιέχουν την κοινή επεξεργασμένη ζάχαρη ή σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης. Η συνεχής έκθεση του στόματος στη ζάχαρη κρατά την οξύτητα αυξημένη για μεγαλύτερες περιόδους.

Βουρτσίζετε τακτικά, ιδανικά μετά τα γεύματα, για να απομακρύνετε όσο το δυνατόν περισσότερη πλάκα. Το καθημερινό νήμα βοηθά να καθαριστούν και τα σημεία που δεν φτάνει η οδοντόβουρτσα.

Η ζάχαρη δεν χρειάζεται να εξαφανιστεί από τη ζωή σας. Αρκεί να γνωρίζετε τι συμβαίνει στο στόμα σας και να παίρνετε μέτρα για να διατηρήσετε υγιή τα δόντια σας.