Ο προδιαβήτης αφορά ολοένα και περισσότερους ανθρώπους, μια κλινική κατάσταση που μπορεί να διαλάθει από τους θεραπευτές υγείας και από τα ίδια τα άτομα. Παρά τη σοβαρότητά του, αποτελεί μια κατάσταση που μπορεί να σταθεροποιηθεί ή και να αναστραφεί, εφόσον εντοπιστεί έγκαιρα και αντιμετωπιστεί σωστά.
Ο παθολόγος-διαβητολόγος και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Εκπαίδευσης για τον Σακχαρώδη Διαβήτη, Δημήτριος Σκούτας, απαντά σε όλες τις κρίσιμες ερωτήσεις: από το τι επηρεάζει περισσότερο την εξέλιξη του προδιαβήτη μέχρι το ποιες παρεμβάσεις έχουν τα πιο άμεσα αποτελέσματα.
Πόσο ρεαλιστικό είναι στην πράξη να αναστραφεί ο προδιαβήτης; Από ποιους παράγοντες εξαρτάται;
Ο προδιαβήτης είναι μια κατάσταση που μπορεί να σταθεροποιηθεί ή και να αναστραφεί με τις κατάλληλες παρεμβάσεις. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η διατροφή και η άσκηση μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εξέλιξης σε σακχαρώδη διαβήτη έως και 58%.
Στην πραγματικότητα, η άσκηση και η απώλεια βάρους μέσω ισορροπημένης μεσογειακής διατροφής αποτελούν τη σημαντικότερη «θεραπεία» είτε πρόκειται για αυξημένο σάκχαρο νηστείας (100-125 mg/dl), είτε για διαταραγμένη καμπύλη σακχάρου 2 ώρες μετά την φόρτιση με άνυδρη γλυκόζη 75 gr 140-199 mg/dl, είτε για αυξημένη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c 5,7–6,4%).
Οι εξελίξεις εξαρτώνται κυρίως από τη συμπεριφορά μας: τη διατροφή, την κίνησή μας και γενικότερα τον τρόπο ζωής μας.
Υπάρχουν ομάδες υψηλού κινδύνου;
Ναι. Σε αυτές περιλαμβάνονται άτομα με παχυσαρκία, άτομα με οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, γυναίκες που είχαν διαβήτη κύησης, άτομα που γεννήθηκαν με υψηλό βάρος γέννησης (μακροσωμία), καθώς και όσοι κάνουν καθιστική ζωή.
Αν συνυπολογίσουμε ότι περίπου 11% του πληθυσμού έχει διαβήτη, και άλλο ένα 11% προδιαβήτη και 2,5-3% αδιάγνωστο σακχαρώδη διαβήτη, τότε συνολικά σχεδόν 25% του πληθυσμού βρίσκεται στο «φάσμα» του διαβήτη σε κατάσταση δυσγλυκαιμίας, δηλαδή ένας στους τέσσερις.
Ποια διατροφικά πρότυπα έχουν αποδεδειγμένα την καλύτερη αποτελεσματικότητα;
Τα δύο μοντέλα διατροφής με τη μεγαλύτερη επιστημονική τεκμηρίωση παγκοσμίως είναι:
- η Μεσογειακή διατροφή και
- η Νορβηγική διατροφή.
Και τα δύο έχουν πολύ καλά αποτελέσματα όχι μόνο στον προδιαβήτη, αλλά συνολικά στην υγεία.
Άλλες πιο «της μόδας» δίαιτες (π.χ. διαλειμματική νηστεία) μπορεί να έχουν βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, αλλά συχνά δεν μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο διάστημα. Η διαχείριση του προδιαβήτη απαιτεί σταθερό και ρεαλιστικό μοντέλο διατροφής, όχι ακραίες λύσεις.
Ποια απώλεια βάρους χρειάζεται συνήθως για να δει κάποιος βελτίωση;
Ακόμη και απώλεια 5–10% του σωματικού βάρους έχει σαφή οφέλη. Σε μεγαλύτερες μειώσεις βάρους (20–25%) μπορεί να αναστραφεί ακόμη και ο διαβήτης, όχι μόνο ο προδιαβήτης. Θέλω να τονίσω ότι η εξέλιξη του προδιαβήτη βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό στο χέρι μας.
Σε ποιες περιπτώσεις χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή;
Δεν υπάρχει επίσημη ένδειξη για φαρμακευτική αγωγή στον προδιαβήτη. Υπάρχουν πολλές μελέτες με πολλά φαρμακευτικά σκευάσματα, οι οποίες συνεχίζονται και τώρα, και με τις νεότερες θεραπείες.
Η μετφορμίνη έχει μελετηθεί και για κάποιο χρονικό διάστημα είχε ένδειξη και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε άτομα υψηλού κινδύνου, για παράδειγμα όταν η HbA1c βρίσκεται στα ανώτερα όρια του προδιαβήτη (π.χ. 6,3–6,4%). Ωστόσο, η πιο αποτελεσματική παρέμβαση παραμένει η αλλαγή τρόπου ζωής: άσκηση και σωστή διατροφή.
Πόσο γρήγορα βλέπει κάποιος αλλαγή στα επίπεδα σακχάρου;
Οι βελτιώσεις είναι συχνά άμεσες.
Με ένα σταθερό πρόγραμμα άσκησης (π.χ. περπάτημα 30 λεπτά, 3 φορές την εβδομάδα ή ιδανικά καθημερινά) μπορούμε να δούμε βελτίωση σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σημασία έχει η συνέπεια.
Υπάρχουν γενετικοί, ορμονικοί ή ηλικιακοί παράγοντες που δυσκολεύουν την αναστροφή;
Φυσικά. Παράγοντες όπως η κληρονομικότητα, η υποχρεωτική λήψη κορτικοειδών, ορμονικές αλλαγές και η ηλικία μπορούν να δυσκολέψουν την προσπάθεια.
Αυτοί οι παράγοντες δεν μπορούν να τροποποιηθούν, αλλά μπορούμε να τους «ελέγξουμε» μέσω της διατροφής, της άσκησης και της τακτικής παρακολούθησης.
Αν κάποιος καταφέρει να αναστρέψει τον προδιαβήτη, υπάρχει κίνδυνος να επανεμφανιστεί;
Ναι. Ακόμη κι αν τα νούμερα επανέλθουν στο φυσιολογικό (π.χ. HbA1c από 6,3 σε 5,6), υπάρχει πιθανότητα υποτροπής.
Γι’ αυτό απαιτείται συνεχής προσοχή και διατήρηση των καλών συνηθειών.
Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στους αναγνώστες μας;
Η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Εκπαίδευσης για τον Σακχαρώδη Διαβήτη προσπαθεί εδώ και χρόνια να ενημερώνει το κοινό. Με δράσεις, συνεργασίες με δήμους και συμμετοχή συλλόγων, θέλουμε να μεταδώσουμε ένα σαφές μήνυμα:
Η ισορροπημένη διατροφή και η άσκηση πρέπει να γίνουν μέρος της καθημερινότητάς μας.
Η πρόληψη και η σωστή διαχείριση του προδιαβήτη είναι στα χέρια μας.
