Η καρδιά χτυπάει σαν τρελή. Οι παλάμες ιδρώνουν. Η αναπνοή γίνεται κοφτή. Μπορεί να βρίσκεσαι σε απόλυτη ασφάλεια, αλλά το σώμα σου συμπεριφέρεται σαν να απειλείται η ζωή σου. Αυτή είναι η αδρεναλίνη στα κόκκινα. Δεν είναι απλώς ένα έντονο συναίσθημα, είναι μια αρχέγονη, αυτόματη αντίδραση του σώματος στον κίνδυνο, στο στρες ή ακόμα και στην… απόλαυση.

Πρόκειται για έναν βασικό μηχανισμό του οργανισμού μας. Η αδρεναλίνη παράγεται από τα επινεφρίδια, τους μικρούς αδένες που βρίσκονται πάνω από τα νεφρά. Η λειτουργία της είναι να ενεργοποιεί την αντίδραση «μάχης ή φυγής» απέναντι σε μια απειλή. Για παράδειγμα, μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη παροχή οξυγόνου στους πνεύμονες για να βοηθήσει το άτομο να τρέξει μακριά όταν απειλείται.

Η αδρεναλίνη επιτρέπει μια γρήγορη αντίδραση σε κίνδυνο, αλλά επηρεάζει το σώμα και με άλλους τρόπους: μειώνει προσωρινά την αίσθηση του πόνου, αυξάνει τη δύναμη, και ενισχύει τη συγκέντρωση ώστε το άτομο να μπορεί να σκέφτεται πιο καθαρά για να αντιμετωπίσει την απειλή.

Ωστόσο, αυτή η έκκριση μπορεί να συμβεί ακόμη και χωρίς πραγματικό κίνδυνο. Το σώμα αντιδρά με τον ίδιο τρόπο, είτε υπάρχει απειλή είτε όχι.

Τι συμβαίνει κατά την έκρηξη αδρεναλίνης;

Η έκκριση αδρεναλίνης συμβαίνει μέσα σε λίγα λεπτά και υποχωρεί όταν εξαφανιστεί η απειλή. Όπως αναφέρει το Medical News Today, αυτή η ταχύτητα είναι και η αιτία του όρου «έκρηξη αδρεναλίνης» και προκαλεί τις εξής αλλαγές στο σώμα:

  • Αύξηση καρδιακών παλμών, κάτι που γίνεται αντιληπτό ως «φτερούγισμα» στην καρδιά.
  • Κατεύθυνση του αίματος προς τους μυς, που προκαλεί ξαφνική ενέργεια ή τρέμουλο στα άκρα.
  • Χαλάρωση των αεραγωγών για μεγαλύτερη παροχή οξυγόνου στους μυς, με αποτέλεσμα ρηχή αναπνοή.
  • Επιτάχυνση της σκέψης για σχεδιασμό διαφυγής.

Πιθανές παρενέργειες περιλαμβάνουν εφίδρωση, ζάλη λόγω αλλαγής στην κυκλοφορία του αίματος και αυξομειώσεις στη θερμοκρασία του σώματος.

Πότε μπορεί να συμβεί

Η έκρηξη αδρεναλίνης δεν προκύπτει μόνο μπροστά σε πραγματικό κίνδυνο. Μπορεί να εμφανιστεί και σε στιγμές έντονου στρες, όπως κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης ή μιας συνέντευξης. Ωστόσο, τα επιστημονικά δεδομένα για αυτό το φαινόμενο είναι περιορισμένα.

Επίσης ακραίες δραστηριότητες, όπως η ταχύτητα ή το bungee jumping, μπορούν να προκαλέσουν έκκριση αδρεναλίνης. Μάλιστα, μερικοί άνθρωποι απολαμβάνουν αυτή την αίσθηση και επιλέγουν συνειδητά δραστηριότητες που την προκαλούν.

Αδρεναλίνη τη νύχτα

Κατά τη διάρκεια της ημέρας, το άτομο μπορεί να είναι πολύ απασχολημένο για να σκεφτεί τι το στρεσάρει. Το βράδυ όμως, οι σκέψεις αυτές μπορεί να αναδυθούν και να προκαλέσουν έκρηξη αδρεναλίνης, ιδιαίτερα όταν το άτομο προσπαθεί να κοιμηθεί. Ακόμη και ένα όνειρο μπορεί να ενεργοποιήσει την αντίδραση «μάχης ή φυγής».

Τι την προκαλεί;

Οι κύριες αιτίες μιας έκρηξης αδρεναλίνης είναι:

  • Απειλή
  • Στρες
  • Ενθουσιασμός

Άτομα με άγχος ή χρόνιο στρες ενδέχεται να βιώνουν συχνότερες εκρήξεις.

Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν:

Διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD). Άτομα που έχουν βιώσει τραύμα (πόλεμο, σεξουαλική κακοποίηση κ.λπ.) μπορεί να βιώσουν έκρηξη αδρεναλίνης όταν ανακαλούν το γεγονός. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται υπερεγρήγορση και συνοδεύεται από δυσκολία συγκέντρωσης, υπερένταση, προβλήματα ύπνου και ευερεθιστότητα.

Σπάνιοι όγκοι. Το φαιοχρωμοκύττωμα (στα επινεφρίδια) ή το παραγαγγλίωμα (στο νευρικό σύστημα), μπορούν να προκαλέσουν υπερπαραγωγή αδρεναλίνης και να οδηγήσουν σε ξαφνικές εκρήξεις, παρόμοιες με κρίσεις πανικού.

Πώς μπορεί να ελεγχθεί;

Η εμπειρία της έκρηξης αδρεναλίνης μπορεί να είναι δυσάρεστη και να εμφανιστεί σε ακατάλληλες στιγμές. Υπάρχουν όμως τρόποι να περιοριστεί η ένταση της:

  • Ρύθμιση αναπνοής ή αναπνοή σε χάρτινη σακούλα: Επαναφέρει τα επίπεδα οξυγόνου και μειώνει τη ζάλη.
  • Άσκηση: Η yoga ή άλλες μορφές φυσικής άσκησης μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή και να μειώσουν το στρες.
  • Καθαρός αέρας: Ένας σύντομος περίπατος μπορεί να ηρεμήσει τον οργανισμό.
  • Χρήση λέξης ή εικόνας ηρεμίας: Επανάληψη μιας λέξης ή οπτικοποίηση μιας εικόνας μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της έντασης.

Αυτές οι τεχνικές βοηθούν στη ρύθμιση της αντίδρασης του σώματος και μειώνουν τα άμεσα συμπτώματα.

Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις;

Η συχνή και υπερβολική έκκριση αδρεναλίνης μπορεί να βλάψει την υγεία. Σύμφωνα με ειδικούς, μπορεί να οδηγήσει σε:

  • Ανεξήγητη αύξηση βάρους
  • Ταχυκαρδία
  • Υψηλή αρτηριακή πίεση

Όσοι βιώνουν συχνές εκρήξεις αδρεναλίνης θα πρέπει να απευθυνθούν σε γιατρό, καθώς μπορεί να επηρεάσουν την υγεία τους ή να είναι σύμπτωμα κάποιας υποκείμενης κατάστασης.

Αν οι εκρήξεις οφείλονται σε άγχος ή στρες, ένας γιατρός μπορεί να προτείνει θεραπεία ή αλλαγές στον τρόπο ζωής. Η στήριξη από άλλους, η αντιμετώπιση των πηγών άγχους, ο ποιοτικός ύπνος και η συστηματική άσκηση μπορούν να κάνουν τη διαφορά.