Σαν σήμερα 14 Δεκεμβρίου: Η μάχη για την πρωτιά στο Νότιο Πόλο – Ο θρίαμβος του Άμουνδσεν και η τραγωδία του Σκοτ

Στην καρδιά της πιο παγωμένης άκρης της Γης, δύο άντρες έθεσαν έναν κοινό στόχο. Μόνο ένας όμως θα γινόταν ο πρώτος που θα πατούσε το πόδι του στον Νότιο Πόλο, έναν τόπο σκληρό, παγωμένο και αδυσώπητο. Για τον δεύτερο, η μοίρα θα αποδεικνυόταν αμείλικτη.

Βρισκόμαστε στην περίοδο που έμεινε γνωστή ως Ηρωική εποχή της εξερεύνησης της Ανταρκτικής, όταν οι πολικές αποστολές δεν ήταν απλώς επιστημονικά εγχειρήματα, αλλά δοκιμασίες ζωής και θανάτου. Σε αυτό το σκηνικό διαμορφώθηκε ο αγώνας για την πρωτιά ανάμεσα στον Νορβηγό Ρόαλντ Άμουνδσεν και τον Βρετανό Ρόμπερτ Φάλκον Σκοτ. Δύο πορείες που ξεκίνησαν με τον ίδιο στόχο, αλλά πήραν πολύ διαφορετική τροπή.

Ο Άμουνδσεν έμοιαζε γεννημένος για τους πάγους: πειθαρχημένος, συστηματικός, με μεγάλη εμπειρία στη ναυσιπλοΐα και μελετητής του μαγνητικού πεδίου της Γης. Το σημαντικότερο, όμως, ήταν ότι είχε ζήσει με τους Ινουίτ και είχε μάθει από πρώτο χέρι πώς επιβιώνεις πραγματικά σε πολικές συνθήκες. Γούνινες ενδυμασίες, λιτή και ενεργειακή διατροφή, σκυλιά έλκηθρου: τίποτα από αυτά δεν ήταν τυχαίο. Όταν ο Βόρειος Πόλος κατακτήθηκε από άλλους, στράφηκε μυστικά στον Νότιο.

Εκεί τον περίμενε ο Σκοτ, επικεφαλής μιας μεγαλεπήβολης αποστολής με επιστήμονες, γεωλόγους και πλήρη στήριξη του Λονδίνου. Η κατάκτηση του Πόλου δεν ήταν μόνο επιστημονική υπόθεση, αλλά ζήτημα εθνικού κύρους για τη Βρετανική Αυτοκρατορία. Όμως οι επιλογές του Σκοτ αποδείχθηκαν μοιραίες: μηχανοκίνητα έλκηθρα που χάλασαν σχεδόν αμέσως, πόνι που δεν άντεξαν ούτε λίγες εβδομάδες στο ψύχος και βαριά υφάσματα που πάγωναν πάνω στο σώμα.

Εκεί φάνηκε το χάσμα ανάμεσα στις δύο φιλοσοφίες.

Η ομάδα του Άμουνδσεν φορούσε γούνες—ελαφριές, ζεστές, ανθεκτικές—και κινούνταν με σκι. Τρεφόταν με κρέας για την αποφυγή σκορβούτου και βασιζόταν αποκλειστικά σε σκυλιά έλκηθρου. Περίπου εκατό Γροιλανδικοί σκύλοι, ζώα σκληραγωγημένα για πολικές αποστολές, αποτέλεσαν το μυστικό όπλο των Νορβηγών.

Ο Σκοτ, αντίθετα, θεωρούσε τα σκυλιά αναξιόπιστα και πίστεψε ότι η τεχνολογία θα του έδινε το πλεονέκτημα. Δεν του το έδωσε.

Στις 14 Δεκεμβρίου 1911, ο Ρόαλντ Άμουνδσεν και η ομάδα του γίνονται οι πρώτοι άνθρωποι που φτάνουν στον γεωγραφικό Νότιο Πόλο. Στήνουν μια μικρή σκηνή, υψώνουν τη νορβηγική σημαία και αφήνουν ένα γράμμα για τον βασιλιά Χάακον και ένα σημείωμα προς τον Σκοτ, σε περίπτωση που δεν επέστρεφαν ποτέ. Η καταγραφή της θέσης γίνεται με εμμονική ακρίβεια, ώστε να μη μείνει αμφισβήτηση — όπως είχε συμβεί στον Βόρειο Πόλο.

Έναν μήνα αργότερα, στις 18 Ιανουαρίου 1912, η ομάδα του Σκοτ φτάνει δεύτερη. Εξαντλημένοι, απογοητευμένοι και παγωμένοι από τον χειμώνα που έπεσε στους –40 βαθμούς, βρίσκουν τη νορβηγική σημαία και τη σκηνή. Στο ημερολόγιό του ο Σκοτ γράφει ότι οι χειρότεροι φόβοι του έγιναν πραγματικότητα.

Η επιστροφή θα ήταν ακόμα πιο σκληρή. Ο Λώρενς Οουτς, αδύναμος να συνεχίσει, βγαίνει από τη σκηνή λέγοντας «μπορεί να αργήσω λίγο» και χάνεται στη χιονοθύελλα. Οι τρεις τελευταίοι άνδρες —ανάμεσά τους και ο Σκοτ— εγκλωβίζονται μόλις 18 χιλιόμετρα πριν από την αποθήκη ανεφοδιασμού που θα τους έσωζε.

Μήνες αργότερα, η αποστολή Terra Nova βρίσκει τη σκηνή θαμμένη στο χιόνι, μαζί με τα σώματα, τα ημερολόγια και τις τελευταίες σημειώσεις τους.

Δύο άντρες, δύο πορείες, δύο αποτελέσματα που θα έγραφαν ιστορία: Ο Άμουνδσεν πέτυχε έναν άψογο θρίαμβο. Ο Σκοτ έγραψε μια από τις πιο γνωστές τραγωδίες της εξερεύνησης.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

557: Ισχυρός σεισμός πλήττει την Κωνσταντινούπολη, προκαλεί σοβαρές ζημιές στα τείχη, στις εκκλησίες και στα δημόσια κτίρια και γίνεται μία από τις μεγάλες φυσικές καταστροφές της Βυζαντινής πρωτεύουσας.

1287: Τρομερή καταιγίδα σαρώνει τις ακτές της Ολλανδίας, προκαλώντας την υποχώρηση θαλάσσιων φραγμάτων και τη δημιουργία γιγάντιων πλημμυρών. Τεράστιες εκτάσεις γης βυθίζονται κάτω από τα νερά, ολόκληροι οικισμοί καταστρέφονται και περίπου 50.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους, σε μία από τις φονικότερες πλημμύρες του ευρωπαϊκού Μεσαίωνα.

1502: Με συνθήκη που υπογράφεται μεταξύ Βενετίας και Τουρκίας, ολόκληρη η Πελοπόννησος περιέρχεται στους Τούρκους. Οι Βενετοί διατηρούν το Ναύπλιο και τη Μονεμβασία.

1542: Η βρεφική πριγκίπισσα Μαρία Στιούαρτ ανακηρύσσεται βασίλισσα της Σκωτίας σε ηλικία μόλις λίγων ημερών, μετά τον θάνατο του πατέρα της Ιακώβου Ε΄. Η παιδική της βασιλεία και οι μελλοντικές της διεκδικήσεις στον θρόνο της Αγγλίας θα ανοίξουν τον δρόμο για έναν μακρύ κύκλο δυναστικών συγκρούσεων ανάμεσα σε Σκωτία και Αγγλία, με αποκορύφωμα την αντιπαράθεσή της με την Ελισάβετ Α΄ και την εκτέλεσή της.

1782: Οι αδελφοί Μονγκολφιέ κάνουν στη Γαλλία τις πρώτες δοκιμαστικές πτήσεις με αερόστατο.

1812: Η γαλλική εκστρατεία στη Ρωσία φτάνει στο τέλος της, καθώς τα υπολείμματα της «Μεγάλης Στρατιάς» του Ναπολέοντα εκδιώκονται από το ρωσικό έδαφος, γεγονός που σηματοδοτεί την αρχή της πτώσης της ναπολεόντειας ισχύος στην Ευρώπη.

1822: Η Ιερά Συμμαχία καταδικάζει επίσημα την Ελληνική Επανάσταση, χαρακτηρίζοντας τη διακήρυξή της «αυθάδη και αδέξια» και αντιμετωπίζοντάς την ως επικίνδυνο επαναστατικό προηγούμενο μέσα στην απολυταρχική τάξη που επιχειρεί να επιβάλει στην Ευρώπη μετά το Συνέδριο της Βιέννης. Η στάση αυτή αποκαλύπτει το χάσμα ανάμεσα στις εθνικοαπελευθερωτικές προσδοκίες των Ελλήνων και στην πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων, που αρχικά βλέπουν τον Αγώνα περισσότερο ως απειλή παρά ως νόμιμο αίτημα αυτοδιάθεσης.

1825: Ξεσπά στην Αγία Πετρούπολη η εξέγερση των Δεκεμβριστών, ομάδας Ρώσων αξιωματικών και ευγενών που, επηρεασμένοι από τις φιλελεύθερες ιδέες της Ευρώπης, ζητούν συνταγματική μοναρχία, κατάργηση της δουλοπαροικίας και πολιτικές μεταρρυθμίσεις. Η εξέγερση καταπνίγεται γρήγορα από τον Νικόλαο Α΄, οι ηγέτες εκτελούνται ή εξορίζονται στη Σιβηρία, όμως το κίνημά τους θα γίνει σύμβολο της ρωσικής επαναστατικής παράδοσης και θα εμπνεύσει τις μετέπειτα γενιές διανοουμένων και επαναστατών.

1861: Πεθαίνει στο Λονδίνο ο πρίγκιπας Αλβέρτος, σύζυγος της βασίλισσας Βικτωρίας, γεγονός που βυθίζει τη βρετανική αυλή και την κοινωνία σε πένθος και επηρεάζει έντονα την ψυχολογία της ίδιας της βασίλισσας.

1900: Ο φυσικός Μαξ Πλανκ παρουσιάζει τη θεωρητική θεμελίωση του νόμου για την ακτινοβολία μέλανος σώματος, εισάγοντας την έννοια του κβάντου και ανοίγοντας τον δρόμο για τη γέννηση της κβαντικής μηχανικής.

1911: Η ομάδα του Ρόαλντ Αμούνδσεν, με τους Όλαφ Μγιάαλαντ, Χέλμερ Χάνσεν, Σβέρε Χάσελ και Όσκαρ Βίστινγκ, γίνεται η πρώτη που φτάνει στον Νότιο Πόλο, ύστερα από εξαντλητική πορεία εβδομάδων πάνω στον παγετώνα. Στήνουν τη νορβηγική σημαία στην παγωμένη έρημο της Ανταρκτικής, αφήνουν σκηνή και σημαιάκια ως αποδείξεις και επιστρέφουν στη βάση τους, κερδίζοντας την «κούρσα» προς τον Πόλο απέναντι στην αποστολή του Ρόμπερτ Σκοτ, που θα φτάσει αργότερα και θα χαθεί στην επιστροφή. Η επιτυχία του Αμούνδσεν μένει ως ένα από τα μεγαλύτερα κατορθώματα στην ιστορία της πολικής εξερεύνησης.

1914: Ιδρύεται στην Αθήνα η Ένωση Συντακτών με πρόεδρο τον Ιωάννη Κονδυλάκη, που αργότερα θα μετονομαστεί σε ΕΣΗΕΑ και θα αποτελέσει το βασικό συνδικαλιστικό όργανο των δημοσιογράφων στην Ελλάδα.

1939: Η Σοβιετική Ένωση αποβάλλεται από την Κοινωνία των Εθνών, ως καταδίκη για την εισβολή της στη Φινλανδία στον Σοβιετοφινλανδικό πόλεμο, σε μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις τόσο σκληρής διεθνούς κύρωσης πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

1940: Απομονώνεται για πρώτη φορά το στοιχείο πλουτώνιο (και ειδικά το ισότοπο πλουτώνιο-238) στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια, γεγονός που ανοίγει τον δρόμο για την ανάπτυξη των πυρηνικών όπλων αλλά και της πυρηνικής ενέργειας.

1947: Η Ρεάλ Μαδρίτης εγκαινιάζει το νέο της γήπεδο, χωρητικότητας 95.000 θεατών, το οποίο παίρνει το όνομα «Σαντιάγο Μπερναμπέου», προς τιμήν του προέδρου και παλιού ποδοσφαιριστή της ομάδας, και γίνεται ένα από τα πιο εμβληματικά γήπεδα στον κόσμο.

1972: Στο πλαίσιο της αποστολής «Απόλλων 17», ο αστροναύτης Τζιν Σέρναν γίνεται ο τελευταίος άνθρωπος που περπατά στη Σελήνη, ολοκληρώνοντας την τρίτη και τελευταία έξοδο στην επιφάνειά της και κλείνοντας, μέχρι σήμερα, την εποχή των επανδρωμένων σεληνιακών αποστολών.

1976: Η ένοπλη οργάνωση «17 Νοέμβρη» δολοφονεί στο Φάληρο τον απότακτο αστυνομικό και βασανιστή της χούντας Ευάγγελο Μάλλιο, τον οποίο στοχοποιεί για τα βασανιστήρια της επταετίας, σε μία από τις πιο συμβολικές ενέργειες της οργάνωσης στη μεταπολίτευση.

1979: Κυκλοφορεί ο δίσκος «London Calling» των Clash, ένα από τα πιο εμβληματικά άλμπουμ του punk rock, που συνδυάζει πολιτικό σχολιασμό και μουσική καινοτομία και θα επηρεάσει βαθιά τη ροκ μουσική των επόμενων δεκαετιών.

1994: Αρχίζει στην Κίνα η κατασκευή του Φράγματος των Τριών Φαραγγιών στον ποταμό Γιανγκτσέ, ενός από τα μεγαλύτερα υδροηλεκτρικά έργα στον κόσμο, με τεράστιες επιπτώσεις στην ενέργεια αλλά και στο περιβάλλον και στους κατοίκους της περιοχής.

1995: Υπογράφεται στο Παρίσι η Συμφωνία του Ντέιτον, που τερματίζει επίσημα τον πόλεμο στη Βοσνία–Ερζεγοβίνη, σταθεροποιεί τα σύνορα της πρώην Γιουγκοσλαβίας και γίνεται ο βασικός θεσμικός πυλώνας του μεταπολεμικού καθεστώτος στα Δυτικά Βαλκάνια.

2006: Ο Μπαν Κι-μουν ορκίζεται ως ο όγδοος γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, αναλαμβάνοντας την ηγεσία του οργανισμού σε μια περίοδο διεθνών κρίσεων και συζητήσεων για τη μεταρρύθμισή του.

2008: Ο Ιρακινός δημοσιογράφος Μουντάζαρ αλ Ζαϊντί πετά τα παπούτσια του στον πρόεδρο Τζορτζ Μπους κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στη Βαγδάτη, σε μια πράξη διαμαρτυρίας που γίνεται παγκόσμιο σύμβολο αντίδρασης στον πόλεμο στο Ιράκ.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο

Θύρσος, Λεύκιος, Λευκία, Λευκή, Ρεβέκκα

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Ημέρα της Μαϊμούς
Παγκόσμια Ημέρα Παγοδρομιών