Στα Αντικύθηρα, ένα μικρό νησί με στρατηγική γεωγραφική θέση για την παρακολούθηση ατμοσφαιρικών φαινομένων, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών προωθεί την ανάπτυξη της ερευνητικής υποδομής PANGEA (ΠΑΓΓΑΙΑ).
Το έργο, που αναμένεται να αποτελέσει το μοναδικό παρατηρητήριο γεωεπιστημών και κλιματικής αλλαγής στη νοτιοανατολική Ευρώπη, εισέρχεται τώρα στην τελική του φάση με την υπογραφή συμβάσεων για την προμήθεια εξοπλισμού.
«Το ΠΑΓΓΑΙΑ δεν είναι απλώς ένα έργο υποδομής. Είναι μια εθνική αποστολή που έχουμε αναλάβει ως φορέας αλλά και επένδυση στην επιστήμη, την καινοτομία και την ανθεκτικότητα απέναντι στις σύγχρονες προκλήσεις», λέει χαρακτηριστικά ο διευθυντής και πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), Σπύρος Βασιλάκος.
Εξηγώντας τη φιλοσοφία πίσω από τη δημιουργία του Παρατηρητηρίου Γεωεπιστημών και Κλιματικής Αλλαγής, ο Σπύρος Βασιλάκος επισημαίνει ότι «βασίζεται στην ανάγκη να απαντήσουμε, με τρόπο επιστημονικά τεκμηριωμένο και τεχνολογικά καινοτόμο, στις σοβαρές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου λόγω της κλιματικής κρίσης».
«Στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών αναγνωρίζουμε ότι η Μεσόγειος είναι ένα κλιματικό “hot spot”, ευάλωτο σε ακραία καιρικά φαινόμενα, παρατεταμένες ξηρασίες, μεταφορά αφρικανικής σκόνης και φυσικές καταστροφές. Ήταν στρατηγική επιλογή της προηγούμενης διοίκησης του ΕΑΑ, η οποία συνεχίζεται και από τη νέα να δημιουργηθεί μια μεγάλη υποδομή, το ΠΑΓΓΑΙΑ, ώστε να αποτελέσει έναν επιστημονικό φάρο στην καρδιά αυτής της περιοχής», παρατηρεί ο πρόεδρος και διευθυντής του ΕΑΑ.
Η επιλογή της τοποθεσίας έγινε γιατί αποτελεί σταυροδρόμι αέριων μαζών που μεταφέρουν διαφορετικούς τύπους αερολυμάτων, επηρεασμένων από την ορυκτή σκόνη της Αφρικής, τον καπνό από περιφερειακές δασικές πυρκαγιές, την ανθρωπογενή ρύπανση από μεγάλες πόλεις και τα υποστρώματα θαλασσινού αλατιού. Η διαδικασία σύστασης του Παρατηρητηρίου ξεκίνησε ήδη από το 2017, με απόφαση του τότε διοικητικού συμβουλίου, και οι πρώτες εγκαταστάσεις κατασκευάστηκαν το 2018. Στο νησί λειτουργούν ήδη μετεωρολογικός σταθμός, σεισμογράφος, lidar για την παρακολούθηση των αερολυμάτων και των νεφών, ηλιακό φωτόμετρο, ηλιακό πολαρίμετρο, επιταχυνσιογράφος και GPS.
Τα έργα που θα οδηγήσουν στην πλήρη ανάπτυξη του Παρατηρητηρίου αφορούν στην προσθήκη επιπλέον υποδομών και ειδικού εξοπλισμού, με ορίζοντα ολοκλήρωσης τα μέσα του 2026. Η συνολική χρηματοδότηση ανέρχεται στα 28 εκατομμύρια ευρώ και προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Ο Σπύρος Βασιλάκος κάνει ειδική μνεία στον προηγούμενο πρόεδρο του ΕΑΑ, Μανώλη Πλειώνη, καθώς επί της θητείας του εξασφαλίστηκε η απαραίτητη χρηματοδότηση και μπήκαν οι θεμέλιοι λίθοι για την υλοποίηση του έργου.
Μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί πέντε διεθνείς διαγωνισμοί για την ανάπτυξη του ΠΑΓΓΑΙΑ, που αφορούν στην προμήθεια εξειδικευμένου επιστημονικού εξοπλισμού, στην κατασκευή των μόνιμων κτιριακών υποδομών στα Αντικύθηρα που ήδη έχει ξεκινήσει, καθώς και στην ενοικίαση προσωρινών χώρων εργασίας και αποθηκών, όπου θα εγκατασταθεί και θα δοκιμαστεί πιλοτικά ο εξοπλισμός πριν μεταφερθεί στην τελική του θέση. Από τις διαδικασίες αυτές έχουν ήδη προκύψει περίπου 40 συμβάσεις με προμηθευτές και αναδόχους, «γεγονός που αντικατοπτρίζει τη διαχειριστική πολυπλοκότητα αλλά και τη δυναμική του έργου», όπως αναφέρει ο Σπύρος Βασιλάκος.
Στόχος είναι να αναπτυχθεί μια εκτεταμένη, πολύμορφη και σύγχρονη ερευνητική υποδομή που θα παρέχει πλήθος δεδομένων κατά τα πρότυπα των αντίστοιχων ευρωπαϊκών δικτύων υποδομών.
Πρακτικά, θα πρόκειται για μια σύγχρονη ερευνητική υποδομή «που θα παράγει υψηλής ποιότητας παρατηρήσεις και δεδομένα, τα οποία είναι απαραίτητα για τη βελτίωση των κλιματικών προβλέψεων, την υποστήριξη της πολιτικής προστασίας και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κοινωνιών μας.
Ταυτόχρονα, το ΠΑΓΓΑΙΑ φιλοδοξεί να καλύψει ένα σημαντικό κενό στην ερευνητική υποδομή της Ελλάδας, καθώς ενσωματώνεται στρατηγικά σε εθνικές και ευρωπαϊκές υποδομές, τοποθετώντας την Ελλάδα στον χάρτη της αιχμής της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας στη συγκεκριμένη θεματολογία», τονίζει ο πρόεδρος και διευθυντής του ΕΑΑ, προσθέτοντας ότι «πέρα από την παραγωγή δεδομένων, στόχος μας είναι το ΠΑΓΓΑΙΑ να λειτουργήσει ως πλατφόρμα καινοτομίας, εκπαίδευσης και διεθνούς συνεργασίας. Τα Αντικύθηρα είναι ένα μικρό αλλά από κάθε άποψη γεωστρατηγικά σημαντικό νησί, το οποίο μετατρέπεται σε “νησί της επιστήμης” – ένα σημείο αναφοράς όπου η επιστήμη συναντά την κοινωνία και προσφέρει λύσεις με βάση τη γνώση. Με αυτή τη φιλοσοφία, επενδύουμε μακροπρόθεσμα όχι μόνο στην επιστήμη, αλλά και στο μέλλον της περιοχής μας, της χώρας μας και των επόμενων γενεών».
Πηγή: ΑΠΕ
