Σαν σήμερα 8 Μαΐου: Η μάνα με το νεκρό γιο που ενέπνευσε τον Ρίτσο να γράψει τον «Επιτάφιο»

Στις 8 Μαΐου 1936, η Θεσσαλονίκη βυθίζεται στο αίμα. Περισσότεροι από 7.000 καπνεργάτες διαδηλώνουν ζητώντας καλύτερους μισθούς και ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, μέσα σε μια Ελλάδα που ασφυκτιά από τη φτώχεια, την ανεργία και τις επιπτώσεις του παγκόσμιου κραχ. Η απάντηση του κρατικού μηχανισμού είναι 12 νεκροί και 282 τραυματίες από τα όπλα και τα ξίφη της Χωροφυλακής, σε μια από τις πιο αιματηρές επιθέσεις κατά εργατικής κινητοποίησης στην ελληνική ιστορία.

Ανάμεσα στους νεκρούς, ξεχωρίζει ο Τάσος Τούσης, ένας 25χρονος οδηγός, που πέφτει νεκρός στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου. Η μητέρα του, Κατίνα Τούση, γονατίζει πάνω από το σώμα του, σπαράζει, θρηνεί, και η φωτογραφία εκείνης της στιγμής, που δημοσιεύεται στον «Ριζοσπάστη», γίνεται σύμβολο: της μάνας που κλαίει, της τάξης που εξεγείρεται, του λαού που μετράει απώλειες.

Αυτή η εικόνα συγκλονίζει τον Γιάννη Ρίτσο.

Κλείνεται στη σοφίτα του και μέσα σε δύο μερόνυχτα γράφει τον Επιτάφιο, ένα από τα κορυφαία έργα της νεοελληνικής ποίησης. Το ποίημα-θρήνος γίνεται τραγούδι και ταξιδεύει από στόμα σε στόμα, σμίγοντας την ποίηση με τον αγώνα. Πρώτη έκδοση: 10.000 αντίτυπα εξαφανίζονται αστραπιαία. Η δικτατορία του Μεταξά καίει όσα σώζονται στους Στύλους του Ολυμπίου Διός.

Η κηδεία στις 10 Μαΐου μετατρέπεται σε πρωτοφανή λαϊκή διαμαρτυρία. 150.000 άνθρωποι συνοδεύουν τους νεκρούς στους δρόμους της πόλης, ενώ ο στρατός αρνείται να καταστείλει και σε πολλές περιπτώσεις συναδελφώνεται με τον λαό. Αντίθετα, οι χωροφύλακες μένουν αποκλεισμένοι στα τμήματά τους.

Η απεργία λήγει τέσσερις μέρες αργότερα με την ικανοποίηση των βασικών οικονομικών αιτημάτων των καπνεργατών, αλλά χωρίς καμία τιμωρία για τους ενόχους της σφαγής. Αντίθετα, ακολουθούν συλλήψεις, εξορίες και ένα κλίμα στρατοκρατίας, που προαναγγέλλει την επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου.

Ο Επιτάφιος του Ρίτσου, αργότερα μελοποιημένος από τον Μίκη Θεοδωράκη, γίνεται ύμνος μνήμης και αγώνα. Η φωνή της μάνας στο ποίημα δεν είναι πια μόνο προσωπική. Είναι η ποίηση που γεννιέται από τον δρόμο και βγαίνει στον δρόμο.

«Γιέ μου, στ’ αδέρφια σου τραβώ και σμίγω την οργή μου,
σου πήρα το ντουφέκι σου, κοιμήσου, εσύ, παιδί μου»
(Επιτάφιος, Γιάννης Ρίτσος)

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1794: Ο Αντουάν Λαβουαζιέ, γνωστός ως «πατέρας της σύγχρονης χημείας», αποκεφαλίζεται στο Παρίσι μέσα σε μία μόνο ημέρα, αφού κατηγορείται για προδοσία κατά τη διάρκεια της Βασιλείας του Τρόμου. Η εκτέλεσή του σοκάρει την επιστημονική κοινότητα, με τον δικαστή να λέει: «Η Δημοκρατία δεν χρειάζεται επιστήμονες».

1821: Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος νικά τις δυνάμεις του Ομέρ Βρυώνη στη Μάχη της Γραβιάς, οχυρωμένος στο χάνι, και καθυστερεί την προέλαση των Οθωμανών προς τη Στερεά Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, ξεσπούν επαναστατικά κινήματα στην Εύβοια, ενισχύοντας το μέτωπο της Επανάστασης.

1831: Καταστέλλεται το στρατιωτικό κίνημα του Καρατάσου κατά του Καποδίστρια, μια αποτυχημένη απόπειρα ανατροπής του κυβερνήτη από αξιωματικούς δυσαρεστημένους με την κεντρική διοίκηση. Το επεισόδιο φανερώνει τις πρώτες εσωτερικές αντιθέσεις στο νεοσύστατο κράτος.

1886: Ο φαρμακοποιός Τζον Πέμπερτον πουλά το πρώτο μπουκάλι Coca-Cola στην Ατλάντα, παρουσιάζοντάς το ως γιατρικό με περιεκτικότητα σε κοκαΐνη. Χωρίς να το γνωρίζει, λανσάρει το προϊόν που θα εξελιχθεί σε παγκόσμιο σύμβολο της αμερικανικής κουλτούρας.

1897: Υπογράφεται στην Ταράτσα της Λαμίας το πρωτόκολλο κατάπαυσης του πυρός, σηματοδοτώντας το τέλος του Ελληνοτουρκικού Πολέμου. Η Ελλάδα εξέρχεται ηττημένη, με απώλεια εθνικού κύρους και υπό τον κίνδυνο οικονομικής επιτήρησης από τις μεγάλες δυνάμεις.

1898: Διεξάγονται οι πρώτοι αγώνες του ιταλικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου, της γνωστής σήμερα Serie A.

1902: Το ηφαίστειο Πελέ εκρήγνυται στη Μαρτινίκα, καταστρέφοντας ολοσχερώς την πόλη Σεν Πιερ και σκοτώνοντας πάνω από 30.000 ανθρώπους – μια από τις φονικότερες ηφαιστειακές εκρήξεις της Ιστορίας.

1912: Ιδρύεται η Paramount Pictures.

1936: Στη Θεσσαλονίκη, σε διαδήλωση καπνεργατών, η αστυνομία σκοτώνει 12 και τραυματίζει 282 εργάτες. Η σφαγή του Μάη του ’36 εμπνέει τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον «Επιτάφιο».

1942: Τερματίζεται η ναυμαχία της Θάλασσας των Κοραλλίων, η πρώτη ναυμαχία όπου οι αντίπαλοι στόλοι δεν βλέπονται, με τη βύθιση του USS Lexington – σημείο καμπής στον πόλεμο του Ειρηνικού.

1945: Παραδίνεται άνευ όρων η ναζιστική Γερμανία, σηματοδοτώντας την Ημέρα Νίκης στην Ευρώπη και το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στο ευρωπαϊκό μέτωπο. Ο πόλεμος, που κόστισε εκατομμύρια ζωές, φτάνει στο δραματικό του φινάλε στην ήπειρο.

1978: Ο Ράινχολντ Μέσνερ και ο Πίτερ Χάμπελερ κατακτούν το Έβερεστ χωρίς οξυγόνο, καταρρίπτοντας το όριο ανθρώπινης αντοχής και αλλάζοντας τους κανόνες της ορειβασίας.

1980: Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοινώνει την εξάλειψη της ευλογιάς, της πρώτης ασθένειας που εξαλείφθηκε πλήρως μέσω εμβολιασμών – ορόσημο στη δημόσια υγεία.

1980: Ο Γεώργιος Ράλλης εκλέγεται πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και διαδέχεται τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στην πρωθυπουργία, σε μια κρίσιμη μεταπολιτευτική καμπή.

1989: Η 17 Νοέμβρη αποπειράται να δολοφονήσει τον πρώην υπουργό Γιώργο Πέτσο με παγιδευμένο αυτοκίνητο, σε μια αποτυχημένη επίθεση που σηματοδοτεί τη νέα φάση της τρομοκρατικής δράσης στην Ελλάδα, με στόχο πλέον και πολιτικά πρόσωπα υψηλού προφίλ.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο

Αρσένιος, Αρσενία, Θεολόγος, Θεολογία

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Παγκόσμια Ημέρα για τον Καρκίνο των Ωοθηκών
Παγκόσμια Ημέρα Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου
Παγκόσμια Ημέρα Θαλασσαιμίας (Μεσογειακής Αναιμίας)
Ώρα Μνήμης και Συμφιλίωσης για όσους έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου