Ξεχάστε όσα γνωρίζετε: Το έτος πλέον δεν έχει 4 εποχές – Ποιες είναι οι 2 καινούργιες και πότε εμφανίζονται

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι πλέον οι εποχές της «ομίχλης» και των «σκουπιδιών» αποτελούν μέρος του ετήσιου κλιματικού ρυθμού της Γης, διαταράσσοντας τα οικοσυστήματα και επαναπροσδιορίζοντας το ημερολόγιο. Οι νέες αυτές εποχές εμφανίζονται κάθε χρόνο, ως αποτέλεσμα αποκλειστικά της ανθρώπινης δραστηριότητας, με σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, τη θαλάσσια ζωή και τα παγκόσμια οικοσυστήματα.

Η εποχή της ομίχλης εμφανίζεται κάθε χρόνο σε τμήματα της Νοτιοανατολικής Ασίας, όταν πυκνός καπνός σκεπάζει ολόκληρες περιοχές, προκαλώντας επικίνδυνη ποιότητα αέρα και εκτεταμένα προβλήματα υγείας. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ομίχλης προέρχεται από εσκεμμένες πυρκαγιές, μαζικούς καθαρισμούς γης με καύση για την προετοιμασία καλλιεργήσιμων εκτάσεων, κυρίως στην Ινδονησία και τη Μαλαισία. Παρόμοιο φαινόμενο παρατηρείται στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η εποχή των πυρκαγιών στην Καλιφόρνια, που κάποτε περιοριζόταν στους πιο ζεστούς μήνες, πλέον ξεκινά από την άνοιξη και επεκτείνεται μέχρι και τον Δεκέμβριο.

Σύμφωνα με την Daily Mail, στο Μπαλί της Ινδονησίας παρατηρείται μια διαφορετική εποχικότητα από τον Δεκέμβριο έως τον Μάρτιο κάθε έτους. Καθώς αλλάζουν οι μουσώνες, τα ωκεάνια ρεύματα μεταφέρουν τεράστιες ποσότητες πλαστικών απορριμμάτων στην ακτή, καλύπτοντας τις παραλίες με βουνά σκουπιδιών. Η λεγόμενη «εποχή των σκουπιδιών» έχει πλέον τόσο σταθερό μοτίβο, που οι ντόπιοι μπορούν να την προβλέψουν με ακρίβεια μήνα. Παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται στις Φιλιππίνες, την Ταϊλάνδη, αλλά και στις ανατολικές ακτές των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου το Ρεύμα του Κόλπου και άλλα θαλάσσια ρεύματα μεταφέρουν επιπλέοντα απορρίμματα στη Φλόριντα και την Καρολίνα, κυρίως κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Για την καλύτερη κατανόηση και περιγραφή αυτών των μεταβαλλόμενων κλιματικών ρυθμών, ερευνητική ομάδα ανέλυσε δεκαετίες δορυφορικών εικόνων, μετεωρολογικών δεδομένων και τοπικών αναφορών. Μάλιστα, εισήγαγε μια νέα ορολογία για την περιγραφή των εποχικών μεταβολών: εξαφανισμένες εποχές, αρρυθμικές εποχές και συγκοπτόμενες εποχές. Η εποχή της ομίχλης στη Νοτιοανατολική Ασία ξεκινά συνήθως τον Ιούνιο και διαρκεί έως τον Σεπτέμβριο, με τον καπνό να διασχίζει σύνορα και να καλύπτει πόλεις στη Σιγκαπούρη, την Ταϊλάνδη και άλλες περιοχές κάτω από ένα τοξικό σύννεφο για εβδομάδες. Σύμφωνα με ερευνητές του London School of Economics and Political Science, «η εκτεταμένη καύση των τροπικών τυρφώνων στη Μαλαισία και την Ινδονησία αποτελεί πλέον ετήσιο φαινόμενο στην ισημερινή Νοτιοανατολική Ασία, επηρεάζοντας την υγεία και τα μέσα διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων».

Αντίστοιχα, στη βόρεια Ινδία εμφανίζεται κάθε χειμώνα παρόμοιο φαινόμενο, καθώς η περίοδος των μουσώνων ολοκληρώνεται και ξεκινά η καύση καλλιεργειών, ενισχυμένη τοπικά από τις καύσεις κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ Ντιβάλι. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πλέον συνηθίσει σε θολούς ουρανούς κάθε καλοκαίρι, όπως συνέβη πρόσφατα όταν τμήματα της βορειοανατολικής χώρας καλύφθηκαν από καπνό, προκαλώντας προειδοποιήσεις για την ποιότητα του αέρα σε Νέα Υόρκη και Νιου Τζέρσεϊ. Το 2023, καπνός από τις πρωτοφανείς πυρκαγιές στον Καναδά κάλυψε τα Μεσοδυτικά και την Ανατολική Ακτή, βάφοντας τον ουρανό της Νέας Υόρκης πορτοκαλί. Τέτοια φαινόμενα γίνονται ολοένα και πιο συχνά, καθώς η περίοδος των πυρκαγιών στη Βόρεια Αμερική γίνεται μεγαλύτερη, θερμότερη και πιο καταστροφική.

«Πέρα από τις νέες ατμοσφαιρικές εποχές του Ανθρωπόκαινου, εμφανίζονται επίσης εποχές θαλάσσιας ρύπανσης, όπως παρατηρήθηκε στις παραλίες του Μπαλί», σημειώνεται στη μελέτη. «Εκεί, πλαστικά απορρίμματα που είτε ξεβράζονται από την ξηρά λόγω ισχυρών βροχοπτώσεων είτε απορρίπτονται απευθείας στους ωκεανούς, μεταφέρονται από τους ισχυρούς μουσώνιους ανέμους στις νότιες παραλίες του νησιού, από τον Δεκέμβριο έως τον Μάρτιο». Η νέα αυτή εποχή ανάγκασε τις τοπικές αρχές να απασχολούν κάθε χρόνο εκατοντάδες εποχικούς εργαζομένους και εθελοντές για την αποκομιδή των απορριμμάτων. Μόνο τον περασμένο Μάρτιο, το Μπαλί ανέφερε πάνω από 3.000 τόνους απορριμμάτων που ξεβράστηκαν στις ακτές του κατά τη διάρκεια της περιόδου των μουσώνων. Παρόμοια ρύπανση παρατηρείται και στις ακτές της Νέας Αγγλίας, με κορύφωση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω της αυξημένης βροχόπτωσης που μεταφέρει μεγαλύτερες ποσότητες πλαστικών στις παράκτιες περιοχές.

Η μελέτη αναφέρει ότι ορισμένες παραδοσιακές εποχές έχουν εξαφανιστεί εντελώς. Στα ορεινά συστήματα όπως οι Άνδεις και τα Βραχώδη Όρη, η προβλέψιμη χειμερινή περίοδος για χειμερινά σπορ έχει καταρρεύσει λόγω έλλειψης χιονιού. Στη βορειοανατολική Αγγλία, θαλασσοπούλια όπως οι kittiwakes έχουν πάψει να επιστρέφουν για αναπαραγωγή στην καθιερωμένη τους περίοδο, διακόπτοντας έναν φυσικό κύκλο στον οποίο βασίζονταν οι τοπικές κοινωνίες επί γενεές. Άλλες εποχές, όπως η άνοιξη και το καλοκαίρι, έχουν μετακινηθεί εκτός συγχρονισμού, οι λεγόμενες «αρρυθμικές» εποχές, όταν η άνοιξη έρχεται πολύ νωρίς ή το καλοκαίρι διαρκεί περισσότερο από το φυσιολογικό, με αποτέλεσμα οι φυσικοί κύκλοι να χάνουν τη συνοχή τους. Για παράδειγμα, οι κύκλοι αναπαραγωγής και χειμερίας νάρκης σε όλη την Ευρώπη ξεκινούν πλέον εβδομάδες νωρίτερα απ’ ό,τι στο παρελθόν, ενώ οι περίοδοι πυρκαγιών και τυφώνων στη Βόρεια Αμερική και τον Ειρηνικό έχουν παραταθεί, προκαλώντας σοβαρές ανατροπές στον σχεδιασμό και την ετοιμότητα.

Τέλος, υπάρχουν και οι «συγκοπτόμενες» εποχές, οι οποίες δεν εξαφανίστηκαν ή μετακινήθηκαν, αλλά εντάθηκαν. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το καλοκαίρι στην Ευρώπη. Από το 2003, όταν ο καύσωνας στη Γαλλία προκάλεσε χιλιάδες θανάτους, οι επιστήμονες παρατηρούν ότι τα καλοκαίρια στην ήπειρο δεν είναι μόνο πιο ζεστά, αλλά και πιο επικίνδυνα. Οι εποχές αυτές ακολουθούν τον παραδοσιακό ρυθμό τους, αλλά με έναν πιο σκληρό και απρόβλεπτο «παλμό». Το αποτέλεσμα είναι ότι η εποχή δεν εξαφανίζεται, αλλά γίνεται επικίνδυνα ενισχυμένη, με το φαινόμενο να αποκτά πλέον διαφορετική και πιο απειλητική ένταση.