Άγνωστος ακόμη στους Βενεζουελάνους στις αρχές του Ιανουαρίου, ο 35χρονος αντιπολιτευόμενος Χουάν Γκουαϊδό αναλαμβάνει πρόεδρος του κοινοβουλίου της Βενεζουέλας και προς τα τέλη του μήνα αυτοανακηρύσσεται πρόεδρος της χώρας στη θέση του Νικολάς Μαδούρο, δεχόμενος υποστήριξη από ένα μέρος της διεθνούς κοινότητας, το οποίο ολοένα και μεγαλώνει. Ποια είναι η στρατηγική του;
Η στιγμή του θριάμβου του ήταν όταν αποφάσισε στις 23 Ιανουαρίου να αυτοανακηρυχθεί μεταβατικός πρόεδρος της Βενεζουέλας, κάτι το οποίο ήταν, σύμφωνα με τον ίδιο, απολύτως λογικό δεδομένων των περιστάσεων, καθώς η αντιπολίτευση στη χώρα του όπως και ένας αριθμός χωρών δεν αναγνώριζε τη δεύτερη θητεία του Μαδούρο, ο οποίος ανέλαβε ξανά προεδρικά καθήκοντα στις 10 Ιανουαρίου.
Ακολουθούν τα τέσσερα σημεία-κλειδιά της μεθόδου του, όπως τα αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο:
Προσφυγή στην Ουάσινγκτον
Οι ΗΠΑ αναγνώρισαν πρώτες τον Χουάν Γκουαϊδό ως πρόεδρο και άλλαξαν τις ισορροπίες, σύμφωνα με ειδικούς.
Ο πολιτικός επιστήμονας Χεσούς Καστίγιο-Μογιέντα κρίνει αποφασιστικής σημασίας «τη στάση της αμερικανικής κυβέρνησης μαζί με τους συμμάχους της». Αυτή επέτρεψε το θέμα της Βενεζουέλας να βρεθεί στην ατζέντα μιας συνόδου του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η Ουάσινγκτον έδρασε επίσης σε οικονομικό επίπεδο, επιβάλλοντας κυρώσεις στον πετρελαϊκό όμιλο PDVSA, ο οποίος αποτελεί πηγή του 96% των εσόδων της Βενεζουέλας. Οι ΗΠΑ πάγωσαν τα περιουσιακά στοιχεία του ομίλου στο εξωτερικό και του απαγόρευσαν οποιοδήποτε εμπόριο με αμερικανικές οντότητες.
«Οι ΗΠΑ ακολουθούν τη θεωρία τους της απόλυτης κατάρρευσης, που χρησιμοποιείται ως μηχανισμός για να προκληθεί η αποσταθεροποίηση του Μαδούρο», υπογραμμίζει παράλληλα ο οικονομολόγος Λουίς Βισέντε Λεόν.
«Αν το επιτύχουν αυτό θα ανατιναχθεί ο τσαβισμός, αλλά αν αποτύχουν, όπως στην Κούβα, τη Συρία ή το Ιράν, ο λαός θα υποστεί τις περισσότερες συνέπειες», πρόσθεσε.
Η πρώην πετρελαϊκή δύναμη έχει ήδη ναυαγήσει τελείως οικονομικά: η χώρα, όπως και ο πετρελαϊκός όμιλος PDVSA, αντιμετωπίζουν στάση πληρωμών και η παραγωγή αργού βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα εδώ και 30 χρόνια, στα 1,3 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως.
Οι ΗΠΑ έδωσαν στον Χουάν Γκουαϊδό τον έλεγχο των τραπεζικών λογαριασμών της Βενεζουέλας σε αμερικανικό έδαφος, κάνοντας ένα «αποφασιστικής σημασίας βήμα», σύμφωνα επίσης με τον αναλυτή Λουίς Σαλαμάνκα, καθώς εφεξής αυτός είναι που θα λαμβάνει τα χρήματα από το πετρέλαιο της Βενεζουέλας που πωλείται στην Ουάσινγκτον.
Η οικονομική αυτή ασφυξία αναμένεται να ενισχύσει τη δυσαρέσκεια του πληθυσμού, ο οποίος ήδη αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις τροφίμων και φαρμάκων όπως και υπερπληθωρισμό (10.000.000% φέτος, σύμφωνα με το ΔΝΤ).
Διεθνής Απομόνωση
Το χαρτί αυτό παίχτηκε σε τρία στάδια: στο πρώτο οι ΗΠΑ, η ΕΕ και η Ομάδα της Λίμας (Καναδάς και 13 λατινοαμερικάνικες χώρες) απέρριψαν το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του Μαΐου του 2018, τις οποίες μποϊκοτάρισε η αντιπολίτευση διότι φοβόταν νοθεία.
Για τον αναλυτή Φέλιξ Σεΐχας, ο «συντονισμός των διεθνών δυνάμεων» είχε κρίσιμη σημασία. «Η διεθνής υποστήριξη στον Γκουαϊδό αποθαρρύνει την κυβέρνηση και την κάνει να χάνει τον έλεγχο», υπερθεματίζει ο Καστίγιο-Μογιέντα.
Σε δεύτερο στάδιο: Η Ουάσινγκτον, η Ομάδα της Λίμας (με εξαίρεση το Μεξικό) και η ΕΕ δεν αναγνώρισαν την δεύτερη θητεία του Μαδούρο.
Το τρίτο στάδιο ήρθε με την αναγνώριση του Γκουαϊδό ως προέδρου από τις ΗΠΑ και αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής και στη συνέχεια με το τελεσίγραφο έξι ευρωπαϊκών χωρών (Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία, Ολλανδία, Πορτογαλία). Αυτές έδωσαν διορία έως την Κυριακή στον Μαδούρο να προκηρύξει εκλογές, ειδάλλως θα αναγνώριζαν τον Γκουαϊδό. Σήμερα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναγνώρισε τον αντιπολιτευόμενο Γκουαϊδό ως νόμιμο μεταβατικό πρόεδρο και κάλεσε τις χώρες της ΕΕ να κάνουν το ίδιο.
«Μια διεθνής υποστήριξη τέτοιου μεγέθους σε έναν πολιτικό υπεύθυνο είναι πρωτοφανής. Έχει θεμελιώδη σημασία στη στρατηγική (του Γκουαϊδό) να απομονωθεί ο Μαδούρο», υπογραμμίζει ο Λουίς Σαλαμάνκα.
Ένα νέο πρόσωπο
Αυτό είναι το δυνατό του σημείο: ο βουλευτής αυτός του κόμματος Λαϊκή Βούληση, του οποίου ηγείται ο Λεοπόλντο Λόπες, που βρίσκεται σε κατ’οίκον περιορισμό, είναι ένα νέο πρόσωπο, το οποίο αναλαμβάνει την προεδρία του κοινοβουλίου από τις 5 Ιανουαρίου.
«Η εικόνα του αναδίδει έναν αέρα ανανέωσης και αυτό προσελκύει την εμπιστοσύνη», κρίνει ο αναλυτής Φέλιξ Σεΐχας.
Για τον Χεσούς Καστίγιο-Μογιέντα, «η αυτοανακήρυξή του είχε ως αποτέλεσμα να αναγεννηθεί η ελπίδα σε μια μερίδα του πληθυσμού που είχε αποθαρρυνθεί, απελπιστεί».
Το αποτέλεσμα αυτό, το οποίο ο ίδιος χαρακτηρίζει «συναισθηματικό», είναι ωστόσο αποφασιστικής σημασίας αν αναλογιστεί κανείς την απογοήτευση και τον φόβο που άφησαν πίσω τους οι τέσσερις μήνες διαδηλώσεων του 2017 με τους 125 νεκρούς.
Σύμφωνα με το κέντρο ερευνών Eurasia, η διεθνής υποστήριξη στον Γκουαϊδό του χάρισε μεγάλη εμβέλεια ως «κύριο πρόσωπο της αντιπολίτευσης» και έδωσε παράλληλα «ώθηση στους αντιπάλους του Μαδούρο», οι οποίοι έδειξαν ότι μπορούν ακόμη να πραγματοποιούν μαζικές κινητοποιήσεις στους δρόμους.
Ενότητα της αντιπολίτευσης
Η αντιπολίτευση βαλλόταν για καιρό από τις διαιρέσεις μεταξύ μετριοπαθών και ριζοσπαστών: Ο Χουάν Γκουαϊδό είχε το χάρισμα να ενώσει τα δύο ρεύματα.
«Μια πιο ενωμένη αντιπολίτευση με μια ισχυρή διεθνή υποστήριξη εκπροσωπεί μια σημαντική μεταβλητή, η οποία εξελίχθηκε τα τελευταία χρόνια», υπογραμμίζει το κέντρο ερευνών Eurasia.
«Για πρώτη φορά από τις βουλευτικές του 2015 παρατηρούμε μια αντιπολίτευση με πολιτική συνοχή, ενωμένη, με μια στρατηγική που υπερβαίνει τις εσωτερικές διαφορές», χαιρετίζει, καταλήγοντας ο Καστίγιο-Μογιέντα.
