Το «μεγάλο λάθος» στις διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας αναλύει το Politico σε εκτενές δημοσίευμά του, στο οποίο συνομιλεί με τον βετεράνο διπλωμάτη Ρίτσαρντ Χας, ο οποίος σκιαγραφεί τις πρόσφατες εξελίξεις στον πόλεμο και την προσπάθεια για τον τερματισμό του.
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, σύμφωνα με την οπτική του Χας, μπορεί πρόσφατα να κάλεσε την Ουκρανία και τη Ρωσία να παραλείψουν μια κατάπαυση πυρός και να καταλήξουν απευθείας σε μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία, «όμως οι προϋποθέσεις για μια τέτοια συμφωνία δεν υπάρχουν ακόμη και ενδέχεται να μην υπάρξουν για δεκαετίες», όπως εκτιμά ο πρώην διπλωμάτης, του οποίου η καριέρα περιλαμβάνει διαπραγματεύσεις για συγκρούσεις στην Κύπρο, τη Μέση Ανατολή και τη Νότια Ασία. Ο Χας, επίτιμος πρόεδρος του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, ήταν επικεφαλής επίσης σε πολυμερείς συνομιλίες που έθεσαν τα θεμέλια για τη Συμφωνία του Stormont House το 2014, η οποία προώθησε περαιτέρω σταθερότητα στη Βόρεια Ιρλανδία. Έχει υπηρετήσει υπό τέσσερις προέδρους, συμπεριλαμβανομένων και των δύο Ρεπουμπλικάνων με το όνομα Τζορτζ Μπους.
Κρίσιμο να ζωντανέψει ξανά η ιδέα εκεχειρίας στην Ουκρανία
Παρά όλες τις συζητήσεις για διμερείς και τριμερείς συναντήσεις ή για το ποιες εγγυήσεις ασφαλείας θα μπορούσαν να λειτουργήσουν, ο Χας πιστεύει ότι είναι κρίσιμο να ξαναζωντανέψει η ιδέα μιας εκεχειρίας στην Ουκρανία.
«Νομίζω ότι είναι μεγάλο τακτικό λάθος να αποκλείεις μια εκεχειρία και να πηγαίνεις απευθείας στα ζητήματα τελικού καθεστώτος, γιατί το πιο πιθανό είναι αυτό να παρατείνει τον πόλεμο και να καταστήσει δύσκολη, αν όχι αδύνατη, την επιτυχία», είπε σε συνέντευξή του στο Politico Magazine.
Η κορυφαία προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η διακοπή των μαχών, υποστήριξε, με τις ευρύτερες διαφωνίες που τροφοδοτούν τις συγκρούσεις να επιλύονται αργότερα. Οι Ουκρανοί φαίνεται να το κατανοούν, αλλά το ζήτημα είναι να πειστεί η Ρωσία να συνεργαστεί. Αυτό μπορεί να απαιτήσει από τον Τραμπ να αυξήσει την πίεση στη Μόσχα, λέει ο Χας.
Η προσωπική σχέση Τραμπ-Πούτιν «μπορεί να μην έχει και τόσο μεγάλη σημασία»
Ο Χας μίλησε επίσης για τα κρίσιμα στοιχεία για οποιαδήποτε διαπραγμάτευση που στοχεύει στο τέλος μιας σύγκρουσης, και τόνισε ότι, παρά ό,τι μπορεί να πιστεύει ο Τραμπ, η προσωπική του σχέση με τον Πούτιν μπορεί να μην έχει και τόσο μεγάλη σημασία.
Σύμφωνα με τον Χας, οι προϋποθέσεις για μια διαρκή ειρήνη δεν υπάρχουν ακόμη: οι ηγέτες των πλευρών πρέπει να θέλουν μια ειρήνη ή κατάπαυση πυρός και να έχουν τη δύναμη να την επιβάλουν. «Το χάσμα μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, μεταξύ Πούτιν και Ζελένσκι, είναι τεράστιο», εκτιμά.
Η Ρωσία έχει ισχυρό πλεονέκτημα σε πληθυσμό και στρατιωτική ικανότητα, ενώ η Ουκρανία βασίζεται στην υποστήριξη της Ευρώπης και κυρίως των ΗΠΑ. Ο Χας εκτιμά ότι η καλύτερη τακτική για την Ουκρανία είναι η αποδοχή μιας κατάπαυσης πυρός, η οποία δεν θίγει τα εδαφικά δικαιώματα και επιτρέπει και στις δύο πλευρές να ανασυνταχθούν.
Η εμπειρία από προηγούμενες συγκρούσεις, όπως στην Κύπρο, την Κορέα ή τη Μέση Ανατολή, λέει, δείχνει ότι οι κατάπαυσεις πυρός μπορούν να διαρκέσουν δεκαετίες, ακόμα κι αν τα βασικά προβλήματα παραμένουν. Η ειρήνη διαρκεί πολύ περισσότερο όταν οι χώρες σταματούν πρώτα τη μάχη και δημιουργούν σταδιακά συνθήκες για συνολική συμφωνία, σύμφωνα με τον Χας.
Πώς θα μπορούσε να αλλάξει στάση ο Πούτιν
Ο Χας καταλήγει ότι η ουσιαστική βοήθεια προς την Ουκρανία, σε στρατιωτικό και διπλωματικό επίπεδο, σε συνδυασμό με πίεση στη Ρωσία μέσω κυρώσεων, είναι ο τρόπος να αλλάξει ο Πούτιν τα δεδομένα και να επιτευχθεί κατάπαυση πυρός. Αν σταματούσε ο πόλεμος τώρα, ακόμη και προσωρινά, και μειώνονταν οι κυρώσεις, οι κοινωνίες και των δύο χωρών θα μπορούσαν να έχουν πολύ καλύτερο μέλλον, ακόμα κι αν η οριστική λύση αργήσει δεκαετίες.
«Μια εκεχειρία είναι ο πιο επιθυμητός και ρεαλιστικός στόχος αυτή τη στιγμή. Και μια απλή εκεχειρία, μια καθαρή εκεχειρία, ουσιαστικά μια διακοπή των εχθροπραξιών, με διαχωρισμό των δυνάμεων -θα μπορούσε να επιτευχθεί σε ένα λεπτό. Η διαπραγμάτευση μιας επίσημης ειρήνης μπορεί να πάρει μήνες ή χρόνια, γιατί περιλαμβάνει όλα τα πιο δύσκολα ζητήματα που κάθε πλευρά θέλει να θέσει. Και, εκ φύσεως, το τελικό καθεστώς είναι ακριβώς αυτό, τελικό. Τα συμφέροντα είναι τεράστια», σημειώνει.
«Κάποια στιγμή, ο Πούτιν ίσως είναι έτοιμος να αποδεχτεί μια εκεχειρία, αν, για παράδειγμα, οι κυρώσεις εναντίον του αυξηθούν ή αν υπάρξει σαφής δέσμευση των ΗΠΑ να βοηθήσουν στρατιωτικά την Ουκρανία. Τότε ο Πούτιν ίσως, με κάποια διστακτικότητα, καταλήξει ότι περισσότερος πόλεμος δεν θα του φέρει περισσότερα αποτελέσματα. Δεν αποκλείω ότι ο Πούτιν μπορεί να συμφωνήσει σε μια εκεχειρία, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουμε ασκήσει την πίεση που χρειάζεται για να φτάσει σε αυτό το σημείο», συνεχίζει.
Και συμπεραίνει: «Οι εκεχειρίες δεν είναι τέλειες, αλλά είναι πολύ καλύτερες από τη συνεχιζόμενη πολεμική σύρραξη».
