Η αγροτρομοκρατία (agro-terrorism) είναι η σκόπιμη χρήση βιολογικών παραγόντων – όπως παθογόνα φυτών, παράσιτα ή τοξίνες – για την υπονόμευση της αγροτικής παραγωγής μιας χώρας. Στόχος είναι να προκληθεί οικονομική καταστροφή, επισιτιστική ανασφάλεια και κοινωνικός πανικός. Η αγροτρομοκρατία θεωρείται ελκυστικό εργαλείο για εχθρικούς δρώντες, καθώς απαιτεί χαμηλό κόστος, είναι δύσκολα ανιχνεύσιμη και μπορεί να έχει ευρύτατες κοινωνικοοικονομικές συνέπειες.
Γιατί η αγροτική παραγωγή είναι ευάλωτη
Ο αγροτικός τομέας είναι από τους πλέον ευάλωτους, αφού φάρμες, μονάδες επεξεργασίας και εφοδιαστικές αλυσίδες είναι διάσπαρτες και λιγότερο προστατευμένες από άλλες κρίσιμες υποδομές. Μια βιολογική επίθεση σε καλλιέργειες ή ζώα μπορεί να παραμείνει αόρατη για εβδομάδες, ενώ ο εντοπισμός των δραστών είναι εξαιρετικά δύσκολος, καθιστώντας την αγροτρομοκρατία ισχυρό μέσο αποσταθεροποίησης.
Fusarium graminearum: Μια δυνητική απειλή αγροτρομοκρατίας
Στο επίκεντρο μιας πρόσφατης υπόθεσης βρίσκεται ο μύκητας Fusarium graminearum, που προκαλεί τη νόσο Fusarium head blight («κεφαλοκαψίματα» ή «φουζαρίωση»), καταστρέφοντας σιτηρά όπως το σιτάρι, το κριθάρι, το καλαμπόκι και το ρύζι. Ο μύκητας όχι μόνο μειώνει τις αποδόσεις, αλλά και παράγει τοξίνες (όπως vomitoxin ή deoxynivalenol) που καθιστούν τους καρπούς ακατάλληλους για κατανάλωση. Η ζημιά στις ΗΠΑ εκτιμάται άνω του 1 δισ. δολαρίων ετησίως, ενώ οι τοξίνες του Fusarium μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως εμετό, διάρροια, ηπατική βλάβη και αναπαραγωγικές διαταραχές.
Κατηγορίες κατά Κινέζων ερευνητών
Δύο Κινέζοι ερευνητές, η Yunqing Jian (33) και ο Zunyong Liu (34), κατηγορούνται από τις αμερικανικές αρχές για λαθραία εισαγωγή του Fusarium graminearum στις ΗΠΑ χωρίς τις απαιτούμενες άδειες. Ο Liu φέρεται να μετέφερε δείγματα του μύκητα κρυμμένα σε σακουλάκια μέσα στο σακίδιό του στο αεροδρόμιο του Ντιτρόιτ, ενώ η Jian εργαζόταν σε εργαστήριο του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Οι αρχές υποστηρίζουν ότι πραγματοποιούσαν μη εξουσιοδοτημένη έρευνα, με τη Jian να έχει λάβει κρατική χρηματοδότηση από την Κίνα. Οι κατηγορίες περιλαμβάνουν συνωμοσία, λαθρεμπόριο, ψευδείς δηλώσεις και απάτη με βίζα.
Γιατί προκαλεί ανησυχία η υπόθεση
Παρότι το Fusarium graminearum υπάρχει ήδη στις ΗΠΑ, η εισαγωγή νέων στελεχών ενέχει σοβαρούς κινδύνους. Αυτά τα στελέχη μπορεί να είναι πιο ανθεκτικά, πιο τοξικά ή καλύτερα προσαρμοσμένα στις νέες κλιματικές συνθήκες, καθιστώντας δύσκολη την αντιμετώπιση πιθανών επιδημιών. Το περιστατικό προκαλεί ανησυχία για την εθνική ασφάλεια, αναδεικνύοντας τη δυνατότητα εκμετάλλευσης της επιστημονικής συνεργασίας για υπονόμευση κρίσιμων υποδομών, όπως η αλυσίδα τροφίμων.
Σύνδεση με τις εντάσεις ΗΠΑ-Κίνας
Η υπόθεση ξεσπά σε μια εύφλεκτη περίοδο στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας, με εμπορικούς πολέμους, αυξημένους δασμούς και περιορισμούς στις φοιτητικές βίζες. Οι ΗΠΑ βλέπουν την υπόθεση ως πιθανή κρατικά υποκινούμενη παρέμβαση, ενώ η Κίνα απορρίπτει τις κατηγορίες και κάνει λόγο για «αβάσιμες επιθέσεις» και πολιτικά υποκινούμενες διακρίσεις.
Το περιστατικό με το Fusarium graminearum λειτουργεί ως καταλύτης για νέες ανησυχίες σχετικά με την αγροτρομοκρατία, εντείνοντας παράλληλα τις ήδη τεταμένες σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας. Αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις για κακόβουλη πρόθεση μαζικής επίθεσης, το συμβάν υπογραμμίζει τη βιολογική ευαλωτότητα του αγροτικού τομέα και την ανάγκη για αυστηρή βιοασφάλεια, ιδίως σε περιόδους γεωπολιτικής έντασης.
