Για δεκαετίες, οι οπαδοί της Celtic και της St. Pauli αποτελούν δύο από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα πολιτικοποιημένων φιλάθλων, που συνδυάζουν την αγάπη για το ποδόσφαιρο με τις αξίες της αλληλεγγύης, του αντιφασισμού και των κοινωνικών αγώνων.
Η σχέση τους βασίστηκε σε κοινούς αγώνες, σε αμοιβαίο σεβασμό. Ωστόσο, όλα άλλαξαν όταν το Παλαιστινιακό ζήτημα στάθηκε αφορμή να ραγίσει αυτός ο δεσμός. Οι οπαδοί της Celtic, με μπροστάρηδες τη «Green Brigade» (ο μεγαλύτερος σύνδεσμος οραγνωμένων οπαδών της Σέλτικ), προχώρησαν σε δημόσιες εκδηλώσεις υπέρ της Παλαιστίνης, προκαλώντας την αντίδραση τόσο των αρχών όσο και του ίδιου του συλλόγου. Αντίθετα, η επίσημη οπαδική βάση της St. Pauli επέλεξε πιο ουδέτερη στάση, γεγονός που οδήγησε σε ανοικτή σύγκρουση με φαν κλαμπ της Celtic και διεθνείς συλλογικότητες.
Ιστορικές ρίζες της φιλίας των οπαδών
Η φιλία μεταξύ των οπαδών της Celtic και της St. Pauli ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και βασίζεται σε κοινές πολιτικές αξίες. Η απαρχή αυτής της ιστορικής αδελφοποίησης εντοπίζεται σε ένα ταξίδι το 1991, όταν οπαδοί της St. Pauli επισκέφθηκαν τη Γλασκώβη και άλλες βρετανικές πόλεις. Στη συνέχεια έγραψαν σε φόρουμ εντυπώσεις από αυτές τις εμπειρίες, γεγονός που κέντρισε το ενδιαφέρον περισσότερων οπαδών της St. Pauli για τη Celtic.
Η αριστερή, αντισυμβατική κουλτούρα της St. Pauli βρήκε κοινό έδαφος με τους φίλους της Celtic, και σύντομα ξεκίνησαν ανταλλαγές επισκέψεων σε αγώνες σε Γερμανία και Σκωτία. Χαρακτηριστικά, από το 2003 και έπειτα διοργανώνεται ετήσιο «Celtic–St. Pauli Party» στην περιοχή του St. Pauli, με ζωντανή μουσική από Σκωτία και Ιρλανδία και τη συμμετοχή εκατοντάδων οπαδών της Celtic. Αυτή η οργανική ανάπτυξη – πριν ο κόσμος των ΜΜΕ και των social media ανακαλύψουν τη «διαφορετικότητα» της St. Pauli – έκανε τη φιλία ιδιαίτερα γνήσια και ανθεκτική με το πέρασμα του χρόνου.
Κοινές πολιτικές αξίες και ταυτότητα συλλόγων
Ως σύλλογος που ιδρύθηκε από την ιρλανδική καθολική διασπορά στη Σκωτία, η Celtic ενσαρκώνει μια παράδοση ταύτισης με αγώνες κοινωνικής δικαιοσύνης και εθνικής απελευθέρωσης. Πολλοί οπαδοί της διατηρούν αριστερές, αντιιμπεριαλιστικές απόψεις, κάτι που αντανακλάται στις κερκίδες. Δεν είναι σπάνιο να βλέπει κανείς σημαίες της Ιρλανδίας, πανό κατά της αποικιοκρατίας ή μηνύματα αλληλεγγύης προς καταπιεσμένους λαούς ανά τον κόσμο στους αγώνες της ομάδας. Για παράδειγμα, ήδη πριν το 2006 (οπότε ιδρύθηκε το οργανωμένο γκρουπ Ultras «Green Brigade»), οι φίλαθλοι ύψωναν παλαιστινιακές σημαίες στο Celtic Park ως ένδειξη στήριξης στον παλαιστινιακό λαό. Η Green Brigade, γνωστή για τις ευαισθησίες της, έχει ταυτιστεί τα τελευταία χρόνια με την αταλάντευτη υποστήριξη στην παλαιστινιακή αντίσταση, γεγονός που την έχει φέρει αρκετές φορές σε σύγκρουση ακόμη και με τη διοίκηση του συλλόγου.
Ο γερμανικός σύλλογος αποτελεί ίσως το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα «αντισυμβατικού» ποδοσφαιρικού σωματείου παγκοσμίως. Από τη δεκαετία του 1980, όταν το προάστιο St. Pauli της εργατικής συνοικίας του λιμανιού του Αμβούργου έγινε επίκεντρο πανκ, αριστερών αυτοδιαχειριζόμενων χώρων και αντιφασιστικών κινημάτων, ο σύλλογος αγκάλιασε ανοιχτά αυτές τις αξίες. Ήδη το 1991, η St. Pauli έγινε η πρώτη γερμανική ομάδα που απαγόρευσε επίσημα ρατσιστικά και νεοναζιστικά συνθήματα στο γήπεδό της. Έκτοτε, η κουλτούρα της ομάδας θεμελιώθηκε στον αντιφασισμό, την ανεκτικότητα και την κοινωνική αλληλεγγύη. Το 2015, σε μια περίοδο μαζικής άφιξης προσφύγων στη Γερμανία, η St. Pauli κρέμασε στο στάδιο Millerntor πανό με το μήνυμα «Refugees Welcome» («Πρόσφυγες καλοδεχούμενοι») ως ένδειξη στήριξης στους ξεριζωμένους.
Γενικότερα, τόσο το επίσημο καταστατικό όσο και η ανεπίσημη κουλτούρα του συλλόγου προωθούν ρητά την ισότητα, αντιτίθενται στον σεξισμό και τον ρατσισμό, και ενθαρρύνουν την ανάμειξη πολιτικής και ποδοσφαίρου υπέρ των αδυνάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι στο Millerntor – και στους δρόμους της συνοικίας St. Pauli – συναντά κανείς πληθώρα αντιφασιστικών, αντισεξιστικών και αντιομοφοβικών συμβόλων και πανό, ενώ το χαρακτηριστικό πειρατικό σύμβολο (Jolly Roger) έγινε ανεπίσημο έμβλημα της ομάδας ως ένδειξη αμφισβήτησης προς το status quo.
Ποδόσφαιρο και ακτιβισμός πέρα από τους αγωνιστικούς χώρους
Αυτές οι κοινές αξίες μετέτρεψαν την ισχυρή φιλία Celtic–St. Pauli σε κάτι περισσότερο από μια συμβατική αδελφοποίηση ποδοσφαιρόφιλων. Ήταν και σε μεγάλο βαθμό παραμένει μια συμμαχία βάσει πολιτικής συνείδησης. Οι οπαδοί και των δύο ομάδων συχνά χρησιμοποιούν τις εξέδρες ως βήμα πολιτικής έκφρασης, υψώνοντας πανό για κοινωνικά ζητήματα πέραν του ποδοσφαίρου. Ενδεικτικά, στο γήπεδο της St. Pauli υπάρχει μόνιμο σύνθημα «Κeen Fußball den Faschisten» («Όχι ποδόσφαιρο στους φασίστες»), ενώ διοργανώνονται δράσεις για τη στήριξη άστεγων, μεταναστών και άλλων ευάλωτων ομάδων. Στη Γλασκώβη, οι οπαδοί της Celtic έχουν διακριθεί για τη συγκέντρωση χρημάτων προς φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες: το 2016, όταν η UEFA επέβαλε πρόστιμο στην ομάδα λόγω εμφάνισης παλαιστινιακών σημαιών, οι φίλαθλοι όχι μόνο δεν πτοήθηκαν αλλά μάζεψαν πάνω από 100.000 λίρες για φιλανθρωπίες στην Παλαιστίνη ως αντίδραση. Και οι δύο βάσεις οπαδών, λοιπόν, θεωρούν το ποδόσφαιρο χώρο όπου «δε γίνεται να κρατηθεί η πολιτική απέξω». Σε αντίθεση με το σύνθημα «No Politica» που προβάλλεται αλλού, τα δύο αυτά κλαμπ έχουν γίνει σύμβολα του ποδοσφαίρου ως φορέα κοινωνικού μηνύματος.
Η σύγκρουση για το Παλαιστινιακό και η ρήξη στη φιλία
Αυτή η ισχυρή σύμπλευση ιδεών δοκιμάστηκε σκληρά από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Συγκεκριμένα, ο πόλεμος στη Γάζα που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2023 ανέδειξε βαθιές διαφωνίες στον τρόπο που οι δύο κοινότητες επέλεξαν να τοποθετηθούν.
Στις 25 Οκτωβρίου 2023, εν μέσω κλιμάκωσης της σύγκρουσης στη Γάζα, το Celtic Park μετατράπηκε σε μια θάλασσα παλαιστινιακών σημαιών. Χιλιάδες φίλοι της Celtic ύψωσαν εκατοντάδες σημαίες της Παλαιστίνης πριν από αγώνα του Champions League, παρά την έκκληση της διοίκησης να μην υπάρξουν πολιτικά σύμβολα λόγω πιθανών κυρώσεων. Η πράξη αυτή προβλήθηκε διεθνώς και έγινε αντιληπτή ως συνέχεια της μακρόχρονης παράδοσης των οπαδών της Celtic να στηρίζουν τον παλαιστινιακό αγώνα.
Η διοίκηση του συλλόγου, φοβούμενη τιμωρίες από την UEFA, είχε ήδη επιχειρήσει να αποθαρρύνει τους οπαδούς, φτάνοντας στο σημείο να αποκλείσει προσωρινά την Green Brigade από τους εκτός έδρας και εν συνεχεία και τους εντός έδρας αγώνες, λόγω «επαναλαμβανόμενων παραβάσεων» των κανονισμών. Η Green Brigade απάντησε δημόσια ότι η τιμωρία στην ουσία οφείλεται στη φιλοπαλαιστινιακή δράση της, κάτι που η ίδια θεωρεί σύμφυτο με την ταυτότητα της Celtic και «τη σωστή πλευρά της ιστορίας». Πράγματι, πολλοί από τους υπόλοιπους φιλάθλους συμμερίστηκαν τη στάση αυτή – το ευρύτερο κοινό της Celtic σε μεγάλο βαθμό στήριξε ή τουλάχιστον κατανόησε την επιλογή να υψωθούν οι σημαίες, δεδομένων των ιστορικών αξιών του συλλόγου
Στείλατε
«From Gaza to Glasgow – Fight Antisemitism! Free Palestine from Hamas!», μια εμφατική δημόσια αιχμή μερίδας των οπαδών της St. Pauli προς τους φίλους της ομάδας από τη Γλασκώβη. Η ενέργεια αυτή σηματοδότησε την κλιμάκωση της έντασης μεταξύ του «ενεργού» οπαδικού πυρήνα που εδρεύει στο Αμβούργο και των υποστηρικτών ειδικά εκτός Γερμανίας, με αντικείμενο τη στάση απέναντι στο Παλαιστινιακό ζήτημα.
Το αποτέλεσμα αυτών των αντεγκλήσεων ήταν να διαρραγεί μια φιλία τριών δεκαετιών. Όπως χαρακτηριστικά σχολίασε άρθρο σε αριστερή αθλητική ιστοσελίδα, οι δύο πλευρές «διατηρούσαν φιλικές σχέσεις επί χρόνια, όμως αυτή η διαφορά στις πολιτικές αντιλήψεις πιθανόν να τερμάτισε τη φιλία τους». Πολλοί φίλοι της Celtic ένιωσαν απογοητευμένοι, βλέποντας οπαδούς της St. Pauli να τους καταλογίζουν έλλειμμα αντιρατσιστικής συνέπειας. Σε μια φορτισμένη συμβολική απάντηση, κάποιοι Σκωτσέζοι φίλαθλοι (στο ευρύτερο περιβάλλον της Celtic) ανάρτησαν πανό με τη φράση «F@ck St. Pauli – Free Hamburg from Hipsters», εκφράζοντας οργισμένα ότι η St. Pauli πρόδωσε τις αρχές της και έχει καταντήσει «ποδοσφαιρικό χιπστερορεύμα» χωρίς ουσία. Αν και ακραία, αυτή η αντίδραση δείχνει πόσο βαθύ ήταν το ρήγμα: η αμοιβαία εκτίμηση μετατράπηκε σε δημόσιο κατηγορώ.
Στο ίδιο το στρατόπεδο της St. Pauli, η σύγκρουση μεταξύ των διεθνών και των τοπικών οπαδών άφησε πληγές. Κάποιες διεθνείς λέσχες (όπως η Athens Club, “FCSP Athens South End Scum”) ανακοίνωσαν ότι αποσύρονται οριστικά από την οργανωμένη υποστήριξη του συλλόγου, δηλώνοντας ότι η στάση της επίσημης ομάδας και των ντόπιων οπαδών απέναντι στο Παλαιστινιακό αντιβαίνει στις αξίες για τις οποίες αγάπησαν την St. Pauli εξαρχής.
Όρια και διλήμματα της οπαδικής αλληλεγγύης
Η περίπτωση της Celtic και της St. Pauli καταδεικνύει ότι ακόμη και οι πιο προοδευτικές οπαδικές συμμαχίες δεν είναι άτρωτες σε κοινωνικοπολιτικές και γεωπολιτικές διαφωνίες. Για δεκαετίες, τα δύο οπαδικά κινήματα έβρισκαν κοινά πεδία δράσης κάτω από συνθήματα ενάντια στον ρατσισμό, τον φασισμό και τις διακρίσεις, βρίσκοντας κοινό τόπο σε ζητήματα όπως η στήριξη προσφύγων ή τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Ωστόσο, όταν ο λόγος πέρασε από τα γενικά στα ειδικά, οι ενιαίες αρχές δοκιμάστηκαν. Το ζήτημα της Παλαιστίνης –φορτισμένο ιστορικά και συναισθηματικά, ιδίως στη Γερμανία εξαιτίας των ιστορικών βαρβαροτύτων που υπέστησαν οι Εβραίοι από τους Ναζί.
Οι οπαδοί της St. Pauli προτίμησαν να κρατήσουν ίσες αποστάσεις, φοβούμενοι μήπως κατηγορηθούν για αντισημιτισμό. Αντίθετα, οι φίλοι της Celtic θεώρησαν ότι η ουδετερότητα ισοδυναμεί με σιωπηρή συνενοχή στην αδικία, δεδομένης της δικής τους ιστορίας ως κοινότητα που προήλθε από καταπιεσμένη μειονότητα.
Το ρήγμα αυτό φανερώνει πως η πολιτική στράτευση στο ποδόσφαιρο απαιτεί σαφείς θέσεις και έχει κόστος. Ακόμη και σε οπαδικά κινήματα βασική αρχή των οποίων είναι το «No Politica», προκύπτουν διλήμματα για το πού μπαίνει η κόκκινη γραμμή.
Αυτές οι δύο οπαδικές κοινότητες έγραψαν ιστορία προβάλλοντας ένα διαφορετικό, πιο πολιτικοποιημένο πρόσωπο του ποδοσφαίρου, και η δοκιμασία που βιώνουν σήμερα αποτελεί μέρος αυτής της ιστορίας. Οι εξελίξεις θα δείξουν αν το ρήγμα είναι οριστικό ή αν, με τον χρόνο, θα βρεθεί κοινό έδαφος για να γεφυρωθεί η διαφορά, στο όνομα των αξιών που αρχικά τους ένωσαν.
