Πολιτικό αναβρασμό, πολύ πριν τοποθετηθεί στις προθήκες των βιβλιοπωλείων την ερχόμενη Δευτέρα 24 του μηνός, έχει προκαλέσει το νέο συγγραφικό πόνημα του πρώην πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στον προοδευτικό χώρο. Η κυκλοφορία της «Ιθάκης», όπως θα τιτλοφορείται, δημιουργεί προσδοκίες αλλά και ανησυχίες στην Κεντροαριστερά, αφού οι πρώτες διαρροές αποσπασμάτων δείχνουν ότι ο πάλαι ποτέ επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία δεν περιορίζεται σε μια καταγραφή της διαδρομής του, αλλά περιγράφει ξεκάθαρα το πολιτικό μέλλον που ο ίδιος επιδιώκει να διαμορφώσει με τη δημιουργία ενός καινούργιου πολιτικού φορέα. Και το πιο κρίσιμο ερώτημα, λοιπόν, είναι ποιοι θα έχουν θέση σε αυτό.
Τα πρώτα αποσπάσματα – είτε δημοσιευμένα είτε ανεπίσημα διακινούμενα – έχουν κινητοποιήσει όλες τις πλευρές που στο παρελθόν συνέκλιναν γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ. Πρόσωπα με βαρύ πολιτικό αποτύπωμα, όπως ο Νίκος Παππάς και ο Παύλος Πολάκης, έχουν ήδη αντιδράσει, αφήνοντας να εννοηθεί ότι περιμένουν με επιφυλακτικότητα το πλήρες περιεχόμενο του πονήματος. Την ίδια ώρα, στην Κουμουνδούρου υπάρχει πάντως μια αυτοσυγκράτηση και χαμηλοί τόνοι, αφού η ηγεσία του Σωκράτη Φάμελλου δεν θέλει να κλιμακώσει τις εντάσεις. Ο γραμματέας του κόμματος, Στέργιος Καλπάκης, σημειώνει χαρακτηριστικά ότι η πλειοψηφία του ΣΥΡΙΖΑ δεν επιθυμεί «σύγκρουση με τον Τσίπρα», αλλά αντίθετα θέλει να παραμείνει ανοιχτό το ενδεχόμενο συμπόρευσης, προειδοποιώντας πως μια διαφορετική επιλογή θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες αποχωρήσεις και περαιτέρω συρρίκνωση του κόμματος της ελάσσονος αντιπολίτευσης.
Παρά τις προσπάθειες αυτές, όμως, είναι ξεκάθαρο ότι το βιβλίο λειτουργεί ως κομβικό σημείο για όσους κοιτούν προς την επόμενη μέρα της Κεντροαριστεράς υπό τον κ. Τσίπρα. Η «Ιθάκη» αναμένεται να αποτυπώνει τις προθέσεις του πρώην πρωθυπουργού για έναν νέο πολιτικό φορέα, δίνοντας απαντήσεις στο πόσοι και ποιοι θεωρεί ο ίδιος ότι μπορούν να συμμετάσχουν στο εγχείρημα. Το σενάριο πάντως να βρεθεί ολόκληρος ο ΣΥΡΙΖΑ κάτω από μια κοινή «ομπρέλα» απομακρύνεται, όσο κυκλοφορούν εκτιμήσεις για τα πρόσωπα που ο Τσίπρας φαίνεται να θεωρεί συμβατά με το νέο του πολιτικό όραμα.
Ακόμη πιο περίπλοκη είναι η κατάσταση στη Νέα Αριστερά. Το κόμμα του Αλέξη Χαρίτση εμφανίζεται διαιρεμένο σχετικά με το αν θα πρέπει να αναζητήσει συνεργασίες είτε με τον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, είτε με τον Τσίπρα προσωπικά. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν ο πρώην πρωθυπουργός θα άνοιγε δίαυλο επικοινωνίας με την ομάδα των οκτώ βουλευτών που στηρίζουν την προοπτική συνεργασιών και, εφόσον το έκανε, με ποιους όρους και με ποιους ακριβώς από αυτούς. Οι αναφορές στο βιβλίο, όπως εκτιμούν στελέχη του χώρου, θα αποκαλύψουν ποιοι πρώην υπουργοί μπορούν να βρεθούν ξανά κοντά του και ποιοι όχι. Η απάντηση σε αυτό ίσως αποδειχθεί καθοριστική για το μέλλον της Νέας Αριστεράς που οδεύει προς το πρώτο της συνέδριο αρχές του επόμενου έτους.
Η επίδραση της «Ιθάκης» δεν περιορίζεται, όμως, στα κόμματα που βρέθηκαν πιο κοντά στον Τσίπρα τα προηγούμενα χρόνια. Στο ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, το βιβλίο έχει ήδη πυροδοτήσει μια συζήτηση που εξελίσσεται τόσο στα κομματικά όργανα όσο και στη δημόσια πολιτική αντιπαράθεση. Η τοποθέτηση της Ράνιας Θρασκιά ότι το ΠΑΣΟΚ θα μπορούσε να ανοίξει διάλογο με τον Τσίπρα, με τη διευκρίνιση ότι η πρωτοβουλία των κινήσεων ανήκει πάντα στο ΠΑΣΟΚ και τον Νίκο Ανδρουλάκη, προκάλεσε την αντίδραση της κυβέρνησης. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης θυμήθηκε την περίοδο της οικονομικής κρίσης και διερωτήθηκε πώς αισθάνονται οι ΠΑΣΟΚικοί που τότε, μαζί με τη ΝΔ, κράτησαν τη χώρα στην Ευρώπη, όταν ακούνε ότι ο Τσίπρας μπορεί να αποτελεί μελλοντικό σύμμαχο.
Η Χαριλάου Τρικούπη απάντησε με έντονο τρόπο, κάνοντας λόγο για επικοινωνιακή προσπάθεια του Μεγάρου Μαξίμου να ταυτίσει το ΠΑΣΟΚ με τον Τσίπρα και σχολιάζοντας δηκτικά ότι «με μια Ιθάκη… ξεχνιέσαι». Ωστόσο, οι άνθρωποι του κόμματος γνωρίζουν ότι η συζήτηση αυτή δεν μπορεί να αποφευχθεί. Η βάση του ΠΑΣΟΚ έχει διαμορφώσει σαφή άποψη για τον Τσίπρα και, όπως όλα δείχνουν, το ερώτημα αν η διεύρυνση χωρά ή όχι τον πρώην πρωθυπουργό θα καταλήξει να συζητείται ανοιχτά στον προσυνεδριακό διάλογο. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο, αν στο βιβλίο υπάρχουν αναφορές που αγγίζουν ευθέως τον χώρο της Κεντροαριστεράς και τη στρατηγική του ΠΑΣΟΚ για την επόμενη ημέρα.
Συνολικά, η «Ιθάκη» μοιάζει να λειτουργεί σαν καταλύτης: ένα βιβλίο που δεν έχει καν κυκλοφορήσει, ήδη θέτει σε κίνηση πρωτοφανείς εσωτερικές ζυμώσεις και αναδεικνύει τα βαθιά διλήμματα του προοδευτικού χώρου. Από τη Δευτέρα, όταν θα βρίσκεται πλέον στα βιβλιοπωλεία, θα γίνει σαφές ποιο πολιτικό μέλλον οραματίζεται ο Τσίπρας και, κυρίως, ποιοι θα κληθούν να τον ακολουθήσουν στη νέα του πορεία.
