Για κάποιους, η ώρα είναι απόλυτη. Στις 6 σημαίνει… 6 ακριβώς. Για άλλους, είναι απλώς μια ένδειξη, κάτι ευέλικτο που χωράει αλλαγές, απρόοπτα και καθυστερήσεις. Αυτή η φαινομενικά απλή διαφορά στην αντίληψη του χρόνου μπορεί να γίνει αφορμή για μικροπαρεξηγήσεις ή και επίμονες συγκρούσεις στις προσωπικές σχέσεις και στην καθημερινή ρουτίνα.

Από τα «μονοχρονικά» μυαλά που ζουν με βάση το ρολόι ως «κανόνα», μέχρι τους «πολυχρονικούς» που αφήνουν τον ρυθμό να καθορίζεται από τις σχέσεις και τις εμπειρίες, ο τρόπος που μετράμε και χρησιμοποιούμε τον χρόνο λέει πολλά για εμάς — και καθορίζει το πώς συνυπάρχουμε με τους άλλους.

Μια διαφορά αντίληψης για τον χρόνο

Όπως σημειώνουν ειδικοί στη New York Times, οι τσακωμοί στις προσωπικές σχέσεις για την τήρηση της ώρας, είτε πρόκειται για κάποιο ραντεβού, είτε για την ολοκλήρωση μιας εργασίας εντός ενός συγκεκριμένου χρονικού ορίου, είναι συνηθισμένοι, ωστόσο συχνά δεν αφορούν πραγματικά την ώρα, αλλά τον τρόπο που σχετιζόμαστε με αυτήν.

Ο ανθρωπολόγος Edward T. Hall, τη δεκαετία του 1950, εισήγαγε τους όρους «μονοχρονικός» και «πολυχρονικός» για να περιγράψει τις πολιτισμικές διαφορές στη διαχείριση του χρόνου.

Στις «μονοχρονικές» κοινωνίες, όπως για παράδειγμα στις ΗΠΑ ή τη Βόρεια Ευρώπη, οι άνθρωποι δίνουν έμφαση στις προθεσμίες και εκτελούν εργασίες διαδοχικά, ολοκληρώνοντας μία πριν περάσουν στην επόμενη. Αντίθετα, στις «πολυχρονικές» κοινωνίες, όπως η Λατινική Αμερική, η Αφρική και η Μέση Ανατολή, οι άνθρωποι είναι πιο άνετοι στο να αλλάζουν δραστηριότητα στη μέση μιας εργασίας και λιγότερο αυστηροί με τα χρονοδιαγράμματα.

Αν και η θεωρία ξεκίνησε με βάση την παρατήρηση κοινωνιών, έχει αποδειχθεί ότι ισχύει και για τα ατομικά στυλ χρήσης του χρόνου.

Μονοχρονικοί και πολυχρονικοί στην πράξη

Μονοχρονικοί άνθρωποι βλέπουν τον χρόνο ως μια σειρά από κουτάκια που πρέπει να τσεκάρουν. Οι διακοπές θεωρούνται ενοχλητικές, καθώς προτεραιότητα έχουν οι υποχρεώσεις και όχι οι σχέσεις. Οι πολυχρονικοί άνθρωποι, αντίθετα, δίνουν έμφαση στις εμπειρίες και στις ανθρώπινες σχέσεις, ακόμη κι αν αυτό διαταράσσει το πρόγραμμα.

Για παράδειγμα ένα πολυχρονικός άνθρωπος μπορεί να αφήσει μια εργασία για αργότερα, ώστε να πάει βόλτα με έναν φίλο για να μη χάσει την εμπειρία και την κοινωνική επαφή. Όταν προκύπτουν τέτοιες ευκαιρίες, που θεωρούνται από το άτομο σημαντικές, αναπροσαρμόζονται οι προτεραιότητες.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα

► Μονοχρονικοί:

  • Βαθιά συγκέντρωση σε μία εργασία, αποτελεσματική ολοκλήρωση.
  • Απώλεια αυθορμητισμού, ευκαιριών και εμπειριών.

► Πολυχρονικοί:

  • Ευελιξία, ανθεκτικότητα στην αταξία της ζωής, λιγότερο άγχος όταν αλλάζουν τα σχέδια.
  • Τάση για διάσπαση προσοχής και μετάθεση εργασιών σε άλλη στιγμή.

Κατανόηση, προσαρμογή, αποδοχή

Οι ειδικοί τονίζουν στη New York Times ότι τα στυλ αυτά είναι σε μεγάλο βαθμό προτιμήσεις και όχι αμετάβλητα χαρακτηριστικά. Μπορούμε να υιοθετήσουμε το άλλο στυλ όταν χρειάζεται, ακόμη κι αν μας φαίνεται λιγότερο φυσικό.

  • Αν ο στόχος είναι η δημιουργία σχέσεων και η εμπειρία, υιοθέτησε πολυχρονική στάση.
  • Αν ο στόχος είναι η ολοκλήρωση εργασίας, γίνε μονοχρονικός για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, αποκλείοντας παρεμβάσεις που μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή.

Το πιο σημαντικό είναι να θυμόμαστε ότι δεν βλέπουν όλοι τον χρόνο με τον ίδιο τρόπο – και αυτό δεν είναι απαραίτητα πρόβλημα, αλλά μια ευκαιρία για να αντιληφθεί η κάθε πλευρά έναν διαφορετικό τρόπο προσέγγισης της καθημερινότητας.