Το στέμμα, το ξίφος και το σκήπτρο του βασιλιά Όθωνα ετοιμάζεται να υποδεχτεί η Βουλή

Έκπληκτα έμειναν το περασμένο καλοκαίρι τα στελέχη των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού που βρέθηκαν στο Τατόι για εργασίες τεκμηρίωσης των πολιτιστικών αγαθών και των κινητών αντικειμένων του πρώην βασιλικού ανακτόρου, όταν αντίκρισαν πως είχαν μείνει ανέπαφα και προσεκτικά φυλαγμένα σε μια από τις αίθουσες τα διακριτικά του πρώτου μονάρχη του ελληνικού κράτους, Όθωνα Α’. Το περίτεχνο στέμμα, το ξίφος και το σκήπτρο, ούτε ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος Γλύξμπουργκ τα είχε πάρει μαζί του στην Αγγλία όταν μετέφερε αρχές της δεκαετίας του 1990 με κοντέινερ τη λεγόμενη «βασιλική περιουσία», αλλά ούτε είχαν κλαπεί από όσους είχαν τρυπώσει κατά καιρούς στα πάλαι ποτέ ανάκτορα.

Τα πολύτιμα για την ιστορία της χώρας βασιλικά διακριτικά έχουν μεταφερθεί για συντήρηση στη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων και αναμένεται εντός των επομένων ημερών να μεταφερθούν στη Βουλή, όπου θα εκτίθενται μόνιμα. Μάλιστα, όπως φαίνεται και από τις σχετικές φωτογραφίες που δημοσιεύει σήμερα το Newsbeast, η θέση που θα τοποθετηθούν είναι ήδη έτοιμη. Πρόκειται για μια ειδική γυάλινη προθήκη ασφαλείας, που βρίσκεται στην πάλαι ποτέ Αίθουσα Τροπαίων και Υπασπιστών (νυν αίθουσα «Ελευθέριος Βενιζέλος»), όπου φιλοξενούνται οι περιοδικές εκθέσεις του Κοινοβουλίου (αυτόν τον καιρό συνεχίζεται η έκθεση «Αντικρίζοντας την Ελευθερία!» με αφορμή τη συμπλήρωση δύο αιώνων από την Επανάσταση του 1821).

Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι το πάνω μέρος της συγκεκριμένης αίθουσας καλύπτει μια υπέροχη ζωφόρος με ιστορικές στιγμές από την έναρξη της Επανάστασης έως τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους και πως η προθήκη όπου θα τοποθετηθούν το στέμμα, το ξίφος και το σκήπτρο βρίσκεται ακριβώς κάτω από το τμήμα της ζωφόρου που αναπαριστά έφιππο τον βασιλιά Όθωνα.

Ο Όθων, πρίγκιπας της Βαυαρίας, του οίκου των Βίττελσμπαχ, βασίλευσε στην Ελλάδα με τον τίτλο Βασιλεύς της Ελλάδος από το 1832 έως το 1862. Το στέμμα και το σκήπτρο κατασκευάστηκαν από το περίφημο παρισινό οίκο χρυσοχοΐας Fossin et Fils, ενώ για το ξίφος συνεργάστηκαν οι Fossin με τον ξιφοποιό Jules (;) Manceaux, του ομώνυμου οίκου οπλοποιών.

Πότε κατασκευάστηκαν

Η κατασκευή τους έγινε ύστερα από παραγγελία του Λουδοβίκου της Βαυαρίας, πατέρα του Όθωνα, το 1835, για να αποδοθούν στον νεαρό βασιλιά κατά στη στέψη του, η οποία θα γινόταν την ίδια χρονιά με την ενηλικίωσή του. Ωστόσο, το πλοίο που τα μετέφερε δεν έφτασε εγκαίρως στην Ελλάδα και η στέψη έγινε χωρίς αυτά. Ο Όθωνας αποχωρώντας το 1862 από την Ελλάδα πήρε μαζί του τα εμβλήματα του θρόνου, καθώς ποτέ δεν αποδέχθηκε την έξωσή του ούτε και παραιτήθηκε από τον θρόνο. Έτσι, τα πρώτα εμβλήματα του ελληνικού κράτους βρίσκονταν από το 1862 στην κατοχή του βασιλικού οίκου της Βαυαρίας.

Τα αντικείμενα, φτιαγμένα από χρυσό και κράματα μετάλλων, χαρακτηρίζονται από την υψηλή τέχνη των κατασκευαστών τους. Είναι μάλλον απλά, δεν φέρουν πολύτιμους λίθους (πλην του lapis lazuli στη λαβή του ξίφους), αλλά οι συμβολισμοί των διακοσμητικών τους στοιχείων είναι σημαντικοί. Αποτελούν την αφετηρία για την παράδοση διαμόρφωσης των κρατικών συμβόλων που θα ακολουθήσουν τους επόμενους δύο αιώνες, παρά την αλλαγή στη δυναστεία και στο πολίτευμα.

Πότε τα είδαμε για τελευταία φορά

Η τελευταία φορά που είχαν παρουσιαστεί τα τρία εμβλήματα μαζί ήταν τον Δεκέμβριο 1959 στην τελετή παράδοσής τους από τον Οίκο των Βίττελσμπαχ στον τότε βασιλιά των Ελλήνων, Παύλο. Μετά από διπλωματικές διαπραγματεύσεις, ο αρχηγός του Οίκου των Βίττελσμπαχ, Αλβέρτος, πρόσφερε τα εμβλήματα του θρόνου ξανά στην Ελλάδα. Η τελετή της παράδοσής τους έγινε στο Ανάκτορο της Αθήνας (νυν Προεδρικό Μέγαρο), τον Δεκέμβριο του 1959, παρουσία του πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Καραμανλή, και μελών του υπουργικού συμβουλίου. Η ημερομηνία επιλέχθηκε για να συμπέσει με την επέτειο της άφιξης του Όθωνα στην Αθήνα και την ανακήρυξη της πόλης ως πρωτεύουσας του νέου ελληνικού βασιλείου. Ο γιος του Αλβέρτου, Μαξιμιλιανός-Εμμανουήλ, παρέδωσε στο βασιλικό ζεύγος τα πρώτα εμβλήματα του ελληνικού θρόνου, σε μια συμβολική ημέρα για το κράτος και την πρωτεύουσά του.

Το στέμμα είχε χρησιμοποιηθεί στην κηδεία του βασιλέως Παύλου, τον Μάρτιο του 1964, και στην κηδεία της τέως βασίλισσας Φρειδερίκης, τον Φεβρουάριο του 1981.

Τα χαρακτηριστικά του στέμματος

Υλικό: Χρυσός και επιχρυσωμένο μέταλλο, σμάλτο, βελούδο. Διαστάσεις: Ύψος 25 εκ., Μέγ. Διάμετρος 29 εκ.

Επιγραφή: Fossin et fils Joailliers du Roi à Paris.

Το στέμμα φέρει στεφάνι διακοσμημένο με φυτική ταινία που παραπέμπει σε δάφνινο στεφάνι. Στο σημείο αυτό υπάρχει επίθετη επιγραφή με την υπογραφή του καλλιτέχνη. Από εκεί ξεκινάνε οκτώ τόξα, διακοσμημένα με αρχαιοπρεπή φύλλα άκανθας και λεοντοκεφαλές, από τα οποία φύονται αντίστοιχα οκτώ τοξωτά στελέχη σε σχήμα κλαδιών φοίνικα. Η όλη σύνθεση ενώνεται στο κέντρο όπου σχηματίζεται η επίστεψη του στέμματος με την υδρόγειο σφαίρα, κάτω από τον σταυρό. Στο εσωτερικό διατηρείται το πορφυρό βελούδο, αλλά παρουσιάζει εκτεταμένες φθορές.

Τα χαρακτηριστικά του σκήπτρου

Υλικό: Χρυσός και επιχρυσωμένο μέταλλο, σμάλτο

Διαστάσεις: Ύψος 78 εκ., Μέγ. Πάχος 7,4 εκ.

Επιγραφή: Fossin et fils Joailliers du Roi à Paris.

Σκήπτρο αποτελούμενο από τρία επιμήκη στελέχη που ενώνονται με κομβία διακοσμημένα. Στην επίστεψη φέρει στέμμα ολόγλυφο που στο εσωτερικό έχει διακόσμηση με σμάλτο. Στο ανώτερο κυβικό κομβίο σύνδεσης εναλλάσσεται διακόσμηση, με το μονόγραμμα του Όθωνα και σμάλτο με λευκό σταυρό. Στην ένωση των κεραιών διακρίνονται τα χρώματα της βαυαρικής σημαίας. Ακολουθεί στέλεχος, χωρίς διακόσμηση και κομβίο με αντίστοιχη διακόσμηση, όπου αντί για το μονόγραμμα του Όθωνα απεικονίζονται ολόσωμοι αντωποί λέοντες. Το κεντρικό στέλεχος είναι ολόκληρο διακοσμημένο με φυτική διακόσμηση άκανθας. Το κατώτερο στέλεχος απολήγει σε σφαίρα με φυτική διακόσμηση. Σε αυτό το σημείο είναι εγχάρακτη η επιγραφή του κατασκευαστή.

Τα χαρακτηριστικά του ξίφους

Υλικό: Χρυσός και επιχρυσωμένο μέταλλο, σμάλτο, lapis lazuli

Διαστάσεις: Ύψος 92 εκ., Πλάτος 12,7 εκ.

Επιγραφή: Manceaux Fabricant d’armes et Fossin et Fils Joailliers du Roi à Paris.

Το ξίφος φέρει περίτεχνα διακοσμημένη λαβή και θήκη, όπου κυριαρχούν τα φυτικά και ζωικά μοτίβα. Η λαβή σχηματίζεται από λαζουλίτη λίθο και απολήγει σε κομβίο, όπου απεικονίζονται ανάγλυφα δύο γυναικείες μορφές. Η διακόσμηση συνεχίζεται και στον σταυρό που σχηματίζουν τα οριζόντια στελέχη του δακτυλοφύλακα. Η θήκη φέρει στο άνω άκρο ανάγλυφο το μονόγραμμα του Όθωνα και ακολουθεί το εθνόσημο της Ελλάδας, σε σμάλτο. Στην πίσω όψη διαμορφώνεται διάχωρο με την επιγραφή του κατασκευαστή. Οι οπές για την ανάρτηση του ξίφους σχηματίζονται από ελισσόμενα φίδια. Η όλη σύνθεση περικλείεται από λεπτή ζώνη με λεοντοκεφαλές. Κοντά στη βάση της θήκης διακρίνεται παράσταση με γυναικεία μορφή, μάλλον Νίκη, που περιβάλλεται από μετάλλιο σε σχήμα φοίνικα, ενώ στο βάθος διακρίνονται πολεμικά τρόπαια. Στη χαμηλότερη διακοσμητική ζώνη και των δύο όψεων, υπάρχει επίθετη διακόσμηση με δελφίνια που ελίσσονται γύρω από τρίαινα.