Εν αναμονή της ανακοίνωσης των βάσεων εισαγωγής στα ΑΕΙ, χιλιάδες οικογένειες προετοιμάζονται για το καθιερωμένο –πλην όμως εφέτος εξαιρετικά δυσκολότερο– «σαφάρι» αναζήτησης φοιτητικής κατοικίας. Η διαδικασία, που άλλοτε αποτελούσε ένα αισιόδοξο κεφάλαιο μετάβασης των νέων στην ενήλικη ζωή, εξελίσσεται πλέον σε μια επώδυνη εμπειρία για την πλειοψηφία των ελληνικών νοικοκυριών. Τα στοιχεία από την πανελλαδική έρευνα του Δικτύου E-Real Estates καταγράφουν μια αποθαρρυντική εικόνα: οι οικονομικά προσιτές κατοικίες, με μίσθωμα έως 300 ευρώ, έχουν καταστεί πρακτικά ανύπαρκτες σε βασικούς φοιτητικούς προορισμούς όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη.
Όπως καταδεικνύεται από την έρευνα, η διαθεσιμότητα κατοικιών έως 50 τ.μ. και με ζητούμενο μίσθωμα έως 300 ευρώ είναι σχεδόν μηδενική. Στο κέντρο της Αθήνας, οι κατοικίες αυτής της κατηγορίας αποτελούν μόλις το 1,04% των διαθέσιμων προς μίσθωση ακινήτων – ποσοστό που υποδηλώνει συνεχή πτωτική τάση, καθώς την αντίστοιχη περίοδο το 2022 το ποσοστό άγγιζε το 12,47%. Σε περιοχές όπως τα Δυτικά Προάστια, η διαθεσιμότητα ακινήτων έως 300 ευρώ περιορίζεται στο 3,1%, ενώ σε Νότια και Βόρεια Προάστια αλλά και στον Πειραιά, το ποσοστό αυτό αγγίζει το απόλυτο μηδέν.
Το φαινόμενο δεν περιορίζεται στην Αττική. Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, το 70% των διαθέσιμων κατοικιών έως 50 τ.μ. κοστολογούνται άνω των 400 ευρώ, με μόλις ελάχιστες εξαιρέσεις να κυμαίνονται κάτω από το όριο των 300 ευρώ – και αυτές συνήθως να αφορούν ακίνητα παλαιά, μη ανακαινισμένα και μικρότερης επιφάνειας από 30 τ.μ.
Ένα πρόβλημα με έντονη κοινωνική διάσταση
Η στεγαστική κρίση, που επεκτείνεται πλέον και στη φοιτητική στέγη, δεν αποτελεί μόνο ζήτημα οικονομικό. Συνιστά ένα πρόβλημα κοινωνικής συνοχής, το οποίο πλήττει κυρίως τα χαμηλότερα και μεσαία εισοδηματικά στρώματα. Οι οικογένειες καλούνται να ανταποκριθούν σε ενοίκια που σε πολλές περιπτώσεις αντιστοιχούν σε ποσοστό άνω του 50% του μηνιαίου τους εισοδήματος. Η αδυναμία εύρεσης οικονομικά προσιτής κατοικίας για τους φοιτητές μπορεί να οδηγήσει σε συμβιβασμούς όπως η φοίτηση σε άλλο ίδρυμα από αυτό που επιθυμεί ο υποψήφιος, η συγκατοίκηση σε μη κατάλληλες συνθήκες ή –στη χειρότερη περίπτωση– η πλήρης αναστολή ή εγκατάλειψη των σπουδών.
Ο Θεμιστοκλής Μπάκας, πρόεδρος του E-Real Estates, επισημαίνει ότι η συζήτηση γύρω από τη φοιτητική στέγη δεν μπορεί να περιορίζεται σε στεγνά αριθμητικά δεδομένα. «Αν δεν υπάρξει συντονισμένη παρέμβαση από την Πολιτεία και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, το ζήτημα της φοιτητικής στέγης ενδέχεται να μετατραπεί σε σοβαρό ανασταλτικό παράγοντα για την πρόσβαση των νέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση», τονίζει χαρακτηριστικά.
Ανάλυση περιοχών – Μισθώματα που θυμίζουν τουριστικές περιοχές αιχμής
Κέντρο Αθήνας
Το 92,5% των κατοικιών έως 50 τ.μ. έχουν ζητούμενο μίσθωμα άνω των 400 ευρώ, ενώ σχεδόν 70% ξεπερνούν τα 500 ευρώ – τα 2/10 εξ αυτών φθάνουν ή και ξεπερνούν τα 700 ευρώ. Η συντριπτική πλειονότητα αφορά ακίνητα μερικώς ή ολικώς ανακαινισμένα, γεγονός που οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση των ζητούμενων τιμών.
Δυτικά Προάστια
Οκτώ στα δέκα ακίνητα διατίθενται με τιμές άνω των 400 ευρώ, ενώ οι μισές περιπτώσεις υπερβαίνουν τα 500 ευρώ. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το 2023 ήταν αισθητά χαμηλότερα, γεγονός που υποδηλώνει τη γρήγορη δυναμική αύξησης των ενοικίων ακόμη και σε παραδοσιακά πιο οικονομικές περιοχές.
Νότια Προάστια
Ενδεικτική η εικόνα σε περιοχές όπως η Καλλιθέα, όπου η διαθεσιμότητα κατοικιών κάτω των 300 ευρώ έχει εξαλειφθεί. Το 72,6% των διαθέσιμων κατοικιών κυμαίνεται πάνω από τα 501 ευρώ μηνιαίως, με 3 στις 10 να προσεγγίζουν ή να υπερβαίνουν τα 600 ευρώ.
Βόρεια Προάστια
Εννέα στις δέκα κατοικίες τιμολογούνται άνω των 500 ευρώ, ενώ περισσότερες από τις μισές υπερβαίνουν τα 700 ευρώ, προσεγγίζοντας τιμές που θυμίζουν περιοχές με υψηλή τουριστική ή εμπορική αξία.
Πειραιάς
Η διαθεσιμότητα φοιτητικών κατοικιών έως 300 ευρώ είναι ανύπαρκτη, ενώ 7 στα 10 ακίνητα διατίθενται με ζητούμενο μίσθωμα άνω των 500 ευρώ – σημαντική αύξηση από το μόλις 11,7% που καταγράφηκε το 2022.
Θεσσαλονίκη
Στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας, το 70% των διαθέσιμων κατοικιών στο κέντρο έχουν ζητούμενο μίσθωμα άνω των 400 ευρώ. Τα φθηνά ακίνητα αφορούν κυρίως πολύ μικρές γκαρσονιέρες ή παλιά διαμερίσματα σε περιοχές όπως ο Βαρδάρης.
Αναγκαίες πολιτικές στέγασης και κοινωνικής πρόνοιας
Το φαινόμενο της φοιτητικής στεγαστικής κρίσης αποτελεί αντανάκλαση των ευρύτερων στρεβλώσεων στην ελληνική αγορά ακινήτων, που επιτείνεται από την έλλειψη οργανωμένων πολιτικών κοινωνικής κατοικίας. Η ζήτηση παραμένει υψηλή, οι προσφερόμενοι χώροι περιορίζονται, ενώ η βραχυχρόνια μίσθωση (π.χ. Airbnb) εξακολουθεί να απορροφά μεγάλο μέρος των ακινήτων μικρής επιφάνειας.
