Μία από τις πρώτες κινήσεις του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, απέναντι στην Κίνα μετά την επανεκλογή του ήταν η επιβολή δασμού 10% στις κινεζικές εισαγωγές, τιμωρώντας το Πεκίνο για αυτό που ο ίδιος περιέγραψε ως την αποτυχία του να περιορίσει τις παράνομες εξαγωγές φαιντανύλης και των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή της.
Η φαιντανύλη -ένα ισχυρό και εξαιρετικά εθιστικό συνθετικό οπιοειδές- συνταγογραφείται συχνά από γιατρούς για την ανακούφιση του πόνου μετά από χειρουργικές επεμβάσεις ή για την καταπολέμηση του χρόνιου πόνου. Ωστόσο, το φάρμακο, που είναι φθηνό και εύκολο στην παραγωγή, κυκλοφορεί και στη μαύρη αγορά, και οι παράνομες εκδοχές του έχουν συμβάλει στην αύξηση των θανάτων από υπερβολική δόση στις ΗΠΑ την τελευταία δεκαετία.
Τον Μάρτιο, έναν μήνα μετά την επιβολή του αρχικού δασμού, ο Τραμπ κλιμάκωσε την πίεση, αυξάνοντας τον φόρο στις εισαγωγές από την Κίνα στο 20%. Η Κίνα απάντησε άμεσα, επιβάλλοντας δικούς της δασμούς, μεταξύ 10% και 15%, σε μια σειρά αμερικανικών αγροτικών προϊόντων. Η «διαμάχη» συνεχίστηκε για μήνες, προτού και οι δύο πλευρές δώσουν σήμα για μια προσωρινή παύση στον εμπορικό τους πόλεμο.
Γιατί ο Τραμπ στοχοποίησε την Κίνα;
Το εκτελεστικό διάταγμα του Τραμπ για τη φαιντανύλη, που εκδόθηκε τον Φεβρουάριο, ανέφερε, σύμφωνα με το Bloomberg, ότι το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας «επιδότησε και με άλλους τρόπους ενθάρρυνε κινεζικές χημικές εταιρείες να εξάγουν φαιντανύλη και συναφή πρόδρομα χημικά, τα οποία χρησιμοποιούνται για την παραγωγή συνθετικών οπιοειδών που πωλούνται παράνομα στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Το διάταγμα κατηγορούσε επίσης την κινεζική κυβέρνηση ότι προσφέρει «ασφαλές καταφύγιο» σε διεθνείς εγκληματικές οργανώσεις που ξεπλένουν τα έσοδα από τις πωλήσεις φαιντανύλης.
Σε απάντηση, αξιωματούχος του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε ότι το Πεκίνο έχει προχωρήσει σε αυστηρή καταστολή του εμπορίου φαιντανύλης και πως η Ουάσιγκτον θα έπρεπε «να πει ένα μεγάλο ευχαριστώ» αντί να επιβάλει δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές. Παράλληλα, κάλεσε την κυβέρνηση Τραμπ να διατηρήσει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας για το εμπόριο και εξέφρασε τη βούληση της Κίνας να συνεχίσει τη συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο ρόλος της Κίνας
Σύμφωνα με έκθεση του 2021 της Επιτροπής Οικονομικής και Ασφάλειας ΗΠΑ-Κίνας, η Κίνα, η οποία διαθέτει μια μεγάλη χημική βιομηχανία, παραμένει «η κύρια χώρα προέλευσης για την παράνομη φαιντανύλη που διακινείται στις Ηνωμένες Πολιτείες»
Ωστόσο, ο ρόλος της Κίνας στην αλυσίδα εφοδιασμού του ναρκωτικού φαίνεται πως έχει αλλάξει. Από το 2019, σύμφωνα με την Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών των ΗΠΑ (DEA), οι Κινέζοι διακινητές έχουν σταδιακά σταματήσει την παραγωγή έτοιμης φαιντανύλης και επικεντρώνονται πλέον κυρίως στην εξαγωγή πρόδρομων χημικών ουσιών προς τα μεξικάνικα καρτέλ, τα οποία παράγουν και διανέμουν το τελικό προϊόν.
Τι έχει κάνει η Κίνα για να περιορίσει το εμπόριο φαιντανύλης;
Το 2018, μετά τη συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Σι Τζινπίνγκ στη σύνοδο των G20 στην Αργεντινή, η Κίνα δεσμεύτηκε να ενισχύσει την εποπτεία και να αναθεωρήσει το πλαίσιο που ρυθμίζει την παραγωγή φαιντανύλης. Παράλληλα, η κινεζική ηγεσία επέτρεψε στις αμερικανικές αρχές να έχουν πιο ενεργό ρόλο στις έρευνες για τα κυκλώματα λαθρεμπορίου στο εσωτερικό της χώρας.
Την επόμενη χρονιά, τηρώντας τις δεσμεύσεις αυτές, το Πεκίνο έκλεισε ένα νομικό «παραθυράκι» που για χρόνια δυσκόλευε τις προσπάθειες εντοπισμού και «πάταξης» των εργαστηρίων που είχαν καταστήσει την Κίνα τον μεγαλύτερο εξαγωγέα φαιντανύλης παγκοσμίως. Το 2019, οι κινεζικές αρχές καταδίκασαν τρεις πολίτες τους για λαθρεμπόριο φαιντανύλης προς τις Ηνωμένες Πολιτείες – στον έναν επιβλήθηκε θανατική ποινή με αναστολή, ενώ οι άλλοι δύο καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη.
Η συνεργασία μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας «πάγωσε», όταν οι σχέσεις των δύο χωρών επιδεινώθηκαν, εξαιτίας των εντάσεων γύρω από την Ταϊβάν και της πανδημίας του Covid-19.
Τον Αύγουστο του 2022, η Κίνα ανακοίνωσε επίσημα ότι διακόπτει κάθε συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε ζητήματα δίωξης ναρκωτικών και επιβολής του νόμου. Η συνεργασία αποκαταστάθηκε αργότερα, προς το τέλος της προεδρίας του Τζο Μπάιντεν.
Ωστόσο, ακόμα και αυτή η ανανεωμένη συνεργασία είχε τα όριά της· σύμφωνα με αξιωματούχο της αμερικανικής πρεσβείας που μίλησε νωρίτερα φέτος υπό τον όρο της ανωνυμίας, από το 2019 οι κινεζικές αρχές δεν έχουν ενημερώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες για καμία καταδίκη σχετική με το εμπόριο φαιντανύλης.
Γιατί ο Τραμπ μείωσε τους δασμούς που συνδέονται με τη φαιντανύλη;
Στις 30 Οκτωβρίου, ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι η «καταπληκτική συνάντησή» του με τον Σι Τζινπίνγκ κατέληξε σε μια εμπορική συμφωνία, η οποία προβλέπει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μειώσουν στο μισό τους δασμούς που σχετίζονται με τη φαιντανύλη. Ο Αμερικανός πρόεδρος εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι η Κίνα θα λάβει συγκεκριμένα μέτρα για να περιορίσει τη ροή των χημικών πρόδρομων ουσιών που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή φαιντανύλης.
«Πιστεύω πως θα εργαστεί πολύ σκληρά για να σταματήσει τον θάνατο που εισέρχεται στη χώρα μας», δήλωσε ο Τραμπ.
Μετά την επιβολή των δασμών από τις Ηνωμένες Πολιτείες νωρίτερα φέτος, οι κινεζικές αρχές πρόσθεσαν, σύμφωνα με το Bloomberg, δύο ουσίες που έως τότε δεν περιλαμβάνονταν στους ελεγχόμενους καταλόγους -την 4-piperidone και την 1-boc-4-piperidone- εντάσσοντάς τες στην Κατηγορία 2 των επικίνδυνων χημικών ουσιών. Από τις 20 Ιουλίου, οι συγκεκριμένες ουσίες τελούν πλέον υπό αυστηρότερη εποπτεία και έλεγχο.
