Ο Ντόναλντ Τραμπ διακήρυξε ότι σημειώθηκε «μεγάλη πρόοδος» προς τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, μετά την ανακοίνωση σχεδίων για επικείμενη συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν.
Αλλά, μήπως ο Ρώσος πρόεδρος «τον παρασύρει» ξανά;
Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το CNN, η έντονη απογοήτευση του Τραμπ με τον Πούτιν, ο οποίος έχει αμαυρώσει τις ελπίδες του να γίνει ειρηνοποιός άξιος του Νόμπελ Ειρήνης, εξαφανίστηκε μετά τη συνάντηση του απεσταλμένου του, Στιβ Γουίτκοφ, με τον Ρώσο ηγέτη, διάρκειας τριών ωρών την Τετάρτη.
Ο Τραμπ προέβλεψε ότι μια σύνοδος κορυφής σε σύντομο χρονικό διάστημα θα μπορούσε να σταματήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, λέγοντας ότι υπάρχει «πολύ μεγάλη πιθανότητα ότι θα μπορούσαμε να φτάσουμε… στο τέλος αυτού του δρόμου».
Η αισιοδοξία του ήταν περισσότερο σύμφωνη με τον χαρακτήρα του, σε σχέση με τη στάση που είχε τις τελευταίες εβδομάδες, όταν κατέκρινε τους «αηδιαστικούς» αεροπορικούς βομβαρδισμούς του Πούτιν στο Κίεβο και χαρακτήρισε τον ηγέτη, τον οποίο πάντα προσπαθούσε να εντυπωσιάσει, ως «απόλυτα τρελό».
Ο ίδιος ανέφερε την Τετάρτη ότι δεν υπήρξε «σημαντική πρόοδος» στη Μόσχα. Ωστόσο, παρέμενε απίστευτα αισιόδοξος, παρά τις πρόσφατες επιθέσεις με drones και πυραύλους από τη Ρωσία, από τις πιο έντονες μέχρι σήμερα, και την πλήρη απουσία ενδείξεων, έπειτα από τρία χρόνια πολέμου, ότι ο Πούτιν σκοπεύει να τον σταματήσει.
Ο Τραμπ έχει επανειλημμένως ισχυριστεί ότι η μεγάλη πρόοδος είναι επικείμενη από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Ιανουάριο, όταν υποσχέθηκε, αλλά απέτυχε να τερματίσει τον πόλεμο μέσα σε 24 ώρες.
Ωστόσο, οι λόγοι του Πούτιν για να συνεχίσει τον πόλεμο είναι πολύ πιο ισχυροί από οποιοδήποτε κίνητρο μπορεί να του δώσει ο Τραμπ για να τον σταματήσει.
«Νομίζω ότι στην Ουάσινγκτον μερικές φορές υποτιμάμε το πόσο έχει επενδύσει το Κρεμλίνο σε αυτόν τον πόλεμο», δήλωσε ο Ντέιβιντ Σάλβο, ειδικός στη Ρωσία και διευθύνων σύμβουλος του οργανισμού Alliance for Securing Democracy στο German Marshall Fund. «Η νομιμότητα και η μοίρα ολόκληρου του καθεστώτος Πούτιν βασίζεται όχι μόνο στην ολοκλήρωση αυτού του πολέμου με ρωσικούς όρους, αλλά και στη συνέχισή του για το προβλέψιμο μέλλον με ολόκληρη την οικονομία να είναι στηριγμένη στον πόλεμο».
Ο Σάλβο, πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, πρόσθεσε: «Δεν βλέπω τίποτα που να μπορεί να αλλάξει τη στάση του Κρεμλίνου».
Υπάρχει ελπίδα αυτή τη φορά;
Παρ’ όλα αυτά, η επιτυχής ειρηνευτική προσπάθεια συχνά απαιτεί από τους προέδρους να αναλάβουν ρίσκα. Και αν ο Τραμπ καταφέρει να ξεκινήσει μια πραγματική ειρηνευτική διαδικασία, θα μπορούσε να σώσει χιλιάδες ζωές σε έναν πόλεμο που έχει καταστρέψει τον ουκρανικό λαό. Θα αποτελούσε επίσης σημαντικό ορόσημο για τις ΗΠΑ και για τον ίδιο.
Μια σύνοδος κορυφής με τον Πούτιν θα ήταν μια μεγαλειώδης στιγμή κρατικής διπλωματίας και θα έδινε στον Τραμπ την ευκαιρία για μια πολυπόθητη κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Ρώσο ηγέτη, καθώς και τη δυνατότητα να δοκιμάσει την πεποίθησή του ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει τις διαπραγματευτικές του ικανότητες για να τερματίσει τον πόλεμο.
Ο Τραμπ προτείνει επίσης μια τριμερή συνάντηση που θα φέρει στο ίδιο τραπέζι τον Πούτιν και τον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, την πιο σημαντική διπλωματική επαφή από την παράνομη ρωσική εισβολή πριν από τρία χρόνια.
Η Ρωσία δεν έχει επιβεβαιώσει δημόσια καμία από τις δύο συνόδους κορυφής. Η Μόσχα συνήθως προετοιμάζεται για τέτοιες συναντήσεις με επίπονες συνομιλίες χαμηλότερου επιπέδου, τις οποίες συχνά χρησιμοποιεί ως τακτική καθυστέρησης, οπότε ενδέχεται να αντιδράσει στο επείγον της κατάστασης.
Ωστόσο, το αυξημένο διακύβευμα μιας προεδρικής συνάντησης μπορεί να πιέσει τον Πούτιν να προσφέρει τουλάχιστον κάτι που ο Τραμπ θα μπορέσει να παρουσιάσει ως νίκη. Αυτό ίσως περιλαμβάνει μια συμφωνία για παύση των αεροπορικών επιθέσεων κατά αμάχων, ακόμα κι αν μια πλήρης κατάπαυση του πυρός και ειρηνευτική συμφωνία θα χρειάζονταν πολλούς μήνες για να επιτευχθούν. Πάντως, οι ρωσικές υποσχέσεις για κατάπαυση του πυρός συχνά δεν αξίζουν ούτε το χαρτί στο οποίο γράφονται.
Μια σημαντική πρόοδος θα δικαίωνε επίσης τη νέα στρατηγική του Τραμπ, ο οποίος πλέον προσπαθεί να εξαναγκάσει τον Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τιμωρίες αντί για κολακείες. Ίσως, δεν είναι τυχαίο ότι παρατηρήθηκε φαινομενική κινητικότητα στον πόλεμο την ίδια μέρα που ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα επιβάλει βαρείς δασμούς στην Ινδία, μία από τις μεγαλύτερες χώρες που αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο και ουσιαστικά χρηματοδοτούν τον πόλεμο. Σε δύο ημέρες, ο Τραμπ αντιμετωπίζει την προθεσμία που έθεσε ο ίδιος για να επιβάλει νέες κυρώσεις στη Ρωσία λόγω της άρνησής της να αποδεχτεί τις απαιτήσεις του για κατάπαυση πυρός.
Στην Ουκρανία υπήρξε ένα σπάνιο σημείο αισιοδοξίας την Τετάρτη. «Η Ρωσία φαίνεται πλέον να είναι περισσότερο διατεθειμένη για κατάπαυση του πυρός, η πίεση λειτουργεί», δήλωσε ο Ζελένσκι στο βραδινό πολεμικό του διάγγελμα.
Λόγοι για να μην εμπιστευτεί κανείς τον Πούτιν
Ο Πούτιν ίσως συνεχίζει το ίδιο παλιό παιχνίδι.
Στους πρώτους επτά μήνες της δεύτερης θητείας του Τραμπ, ο Ρώσος ηγέτης αγνόησε τις ειρηνευτικές του προσπάθειες και γελοιοποίησε τους ισχυρισμούς του ότι επιθυμεί ειλικρινά την ειρήνη. Ακόμα και ο Τραμπ, με ιστορικό υποταγής απέναντι στον Πούτιν, φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει ότι τον ξεγέλασαν.
Ωστόσο, ο Πούτιν μπορεί να προσπαθεί να τον παρασύρει ξανά, μετά τη συνάντηση με τον Γουίτκοφ, ο οποίος έχει αποχωρήσει από προηγούμενες συναντήσεις στο Κρεμλίνο ενισχύοντας τις ρωσικές θέσεις και του οποίου το ιστορικό σε ειρηνευτικές αποστολές στη Μέση Ανατολή και στην Ουκρανία είναι αναιμικό.
Ο πρόεδρος παραδέχτηκε ότι δεν ξέρει ποιο είναι το σχέδιο του Πούτιν. «Δεν μπορώ να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση ακόμη», δήλωσε στους δημοσιογράφους την Τετάρτη. «Θα σας πω σε μερικές εβδομάδες, ίσως και νωρίτερα».
Ο Τραμπ ίσως προσπαθήσει να παρουσιάσει οποιαδήποτε σύνοδο κορυφής με τον Πούτιν ως επιτυχία από μόνη της. Αλλά έτσι θα χάριζε στον Πούτιν ένα έπαθλο χωρίς να εξασφαλίσει κάποιο αντάλλαγμα. Ο πρώην συνταγματάρχης της KGB μπορεί να ποντάρει στην αγάπη του Τραμπ για θεατρικά στιγμιότυπα που συχνά δεν αποδίδουν αποτελέσματα. Οι σύνοδοι κορυφής της πρώτης του θητείας με τον δικτάτορα Κιμ Γιονγκ Ουν, για παράδειγμα, απέτυχαν να σταματήσουν το πυρηνικό πρόγραμμα της Βόρειας Κορέας.
Ο Πούτιν έχει επανειλημμένως δηλώσει ότι είναι πρόθυμος να συναντήσει τον Τραμπ όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή και μια τέτοια συνάντηση, που θα ξυπνούσε μνήμες από τις ιστορικές συνόδους ΗΠΑ-ΕΣΣΔ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, θα σήμαινε την επανεμφάνιση ενός απομονωμένου ηγέτη στο κορυφαίο διπλωματικό σκηνικό του κόσμου. Κάθε τέτοια συνάντηση θα ξυπνούσε επίσης μνήμες από τη σύνοδο στο Ελσίνκι κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, όπου ο Πούτιν είχε εντυπωσιακή επιτυχία στον χειρισμό του Αμερικανού ομολόγου του.
«Πιστεύω ότι ο Πούτιν θα τη δει ως ευκαιρία», δήλωσε ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, Τζον Μπόλτον, στην Κέιτλαν Κόλινς του CNN στην εκπομπή «The Source» την Τετάρτη.
«Πιστεύω ότι ξέρει πως είτε εσκεμμένα είτε ακούσια έχει σπρώξει τον Τραμπ πολύ μακριά και θα έχει κάποιες ιδέες για το πώς να τον φέρει πίσω προς την κατεύθυνσή του», πρόσθεσε ο Μπόλτον.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι τι θα προσφέρουν οι Ρώσοι ως αποτέλεσμα της συνόδου. Οι ΗΠΑ έχουν προσπαθήσει στο παρελθόν να επιτύχουν συμφωνία για παύση των αεροπορικών επιθέσεων και από τις δύο πλευρές. Αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει στους Ουκρανούς να βγουν από τα καταφύγια. Αλλά οι πιθανότητες για ευρύτερη κατάπαυση του πυρός φαίνονται απομακρυσμένες. Οι μεγάλες εξελίξεις φαίνεται πως θα έρθουν από τη ρωσική θερινή επίθεση. Γιατί λοιπόν να σταματήσει τώρα ο πόλεμος; Ο Πούτιν μπορεί να βλέπει αυτή τη νέα επαφή με τον Τραμπ ως ευκαιρία να κερδίσει χρόνο για να καταλάβει στρατηγικής σημασίας περιοχές στην ανατολική Ουκρανία.
Μια άλλη πιθανή προσέγγιση θα ήταν η Ρωσία να δελεάσει τον Τραμπ με υποσχέσεις, ώστε να αποσπάσει την προσοχή του από την Ουκρανία, ίσως μια δέσμευση για διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία ελέγχου πυρηνικών όπλων που θα ενίσχυε την υστεροφημία του ή κάποια σημαντική οικονομική συνεργασία που θα ενεργοποιούσε το συναλλακτικό του ένστικτο.
Η Ουκρανία επίσης πρέπει να ακουστεί και θα είναι επιφυλακτική στο ενδεχόμενο ο Τραμπ να επιστρέψει σε ένα φιλορωσικό ειρηνευτικό σχέδιο, το οποίο θα ικανοποιούσε τις απαιτήσεις της Μόσχας να διατηρήσει όλα τα εδάφη που έχει καταλάβει στην Ουκρανία, καθώς και να αποκλειστεί οριστικά η ένταξη του Κιέβου στο ΝΑΤΟ. Η Μόσχα προσπαθεί εδώ και καιρό να εκμεταλλευτεί τον σκεπτικισμό του Τραμπ για τον πόλεμο, ενθαρρύνοντας ρήγματα μεταξύ των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων συμμάχων του Κιέβου. Έτσι, είχε σημασία ότι Ευρωπαίοι ηγέτες συμμετείχαν σε τηλεφωνική συνομιλία με τον Τραμπ και τον Ζελένσκι την Τετάρτη.
Το ψυχροπολεμικό ρητό του προέδρου Ρόναλντ Ρίγκαν για τις σχέσεις με τη Μόσχα, «Εμπιστεύσου αλλά επαλήθευσε», μοιάζει αφελές μπροστά στο ιστορικό απάτης του Πούτιν στον πόλεμο. Ο Ζελένσκι την Τετάρτη έδωσε μια πιο ρεαλιστική προειδοποίηση: «Το κλειδί είναι να διασφαλίσουμε ότι δεν θα εξαπατήσουν κανέναν στις λεπτομέρειες, ούτε εμάς, ούτε τις Ηνωμένες Πολιτείες».
