Μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε μετρητά έρχεται πολύ σύντομα στην ελληνική αγορά.
Η εταιρεία κολοσσός στον τομέα πληρωμών, η MasterCard, σχεδιάζει την εισαγωγή ενός συστήματος που θα μας επιτρέπει να λαμβάνουμε μετρητά απευθείας από το ταμείο ενός καταστήματος, την ώρα που πληρώνουμε με κάρτα, χωρίς να χρειάζεται να αναζητήσουμε ΑΤΜ. Το σχέδιο βρίσκεται σε στάδιο προετοιμασίας και προβλέπεται να δοκιμαστεί πιλοτικά στην Ελλάδα μέσα στο 2026.
Η πρωτοβουλία έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία το μέλλον των ΑΤΜ απασχολεί έντονα τράπεζες και καταναλωτές. Από τη μία πλευρά, η συντήρηση και η επέκταση των δικτύων ΑΤΜ κοστίζει, ενώ από την άλλη πολλοί πολίτες, ιδιαίτερα σε μικρότερες πόλεις και περιοχές εκτός μεγάλων αστικών κέντρων, εξακολουθούν να χρειάζονται μετρητά για τις καθημερινές τους συναλλαγές.
Αυτό ακριβώς το κενό θα επιχειρήσει να καλύψει η MasterCard αξιοποιώντας το ήδη εκτεταμένο δίκτυο POS στα εμπορικά καταστήματα. Κάθε POS δηλαδή θα μπορεί να μετατραπεί και σε ΑΤΜ.
Το «κλειδί» για να λειτουργήσει το νέο μοντέλο θα είναι η συνεργασία με τον εμπορικό κόσμο. Τα καταστήματα που θα συμμετάσχουν θα μπορούν να προσφέρουν στους πελάτες τους τη δυνατότητα ανάληψης μικρών ποσών σε μετρητά, την ίδια στιγμή που πραγματοποιείται μια αγορά.
Για παράδειγμα, ένας καταναλωτής θα μπορεί να πληρώσει με κάρτα τα ψώνια του και να ζητήσει επιπλέον ένα ποσό σε μετρητά, το οποίο θα προστεθεί στο συνολικό ποσό της χρέωσης.
Σημαντικό στοιχείο του σχεδιασμού είναι ότι η υπηρεσία προβλέπεται να παρέχεται χωρίς επιπλέον κόστος, τόσο για τον καταναλωτή όσο και για τον έμπορο. Με αυτόν τον τρόπο, η ανάληψη μετρητών από το ταμείο φιλοδοξεί να αποτελέσει μια απλή και καθημερινή λύση, κυρίως για μικρά ποσά, ενώ για μεγαλύτερες ανάγκες ρευστότητας θα εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούνται τα ΑΤΜ.
Παράλληλα, τα καταστήματα εκτιμάται ότι θα επωφεληθούν από την αυξημένη επισκεψιμότητα, αφού περισσότεροι καταναλωτές θα τα επιλέγουν και για την πρόσβαση σε μετρητά.
Το συγκεκριμένο μοντέλο εφαρμόζεται ήδη σε αρκετές χώρες του εξωτερικού, όπως είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Γαλλία, η Κύπρος, η Πολωνία, η Φινλανδία αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι καταναλωτές μπορούν να λάβουν μετρητά μέσω συγκεκριμένων τραπεζικών καρτών, κυρίως χρεωστικών, σε επιλεγμένα καταστήματα, συνήθως σούπερ μάρκετ, με συγκεκριμένα όρια ποσών.
Στην ελληνική περίπτωση, το σύστημα βρίσκεται ακόμη στο στάδιο του σχεδιασμού, με στόχο να εξεταστεί το ενδιαφέρον και η διαθεσιμότητα των επιχειρήσεων. Η πρόθεση είναι να ξεκινήσει πιλοτικά, ώστε να διαπιστωθεί στην πράξη πώς ανταποκρίνονται οι καταναλωτές και ποια προβλήματα ενδέχεται να προκύψουν στην καθημερινή λειτουργία.
Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική ενίσχυσης της χρηστικότητα της κάρτας, σε μια εποχή που ο ανταγωνισμός στις πληρωμές αυξάνεται. Νέα εργαλεία άμεσων πληρωμών, όπως το IRIS, διεκδικούν μερίδιο στις καθημερινές συναλλαγές, τόσο στο Διαδίκτυο όσο και στο φυσικό κατάστημα.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι πληρωμές με κάρτα συνεχίζουν να αυξάνονται, αν και με πιο ήπιους ρυθμούς σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Το 2025 η συνολική αξία των συναλλαγών με κάρτες εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά περίπου 9%, ενώ παρόμοια αύξηση αναμένεται και το επόμενο έτος.
Προφανώς η επιβράδυνση σε σχέση με το παρελθόν θεωρείται αναμενόμενη, καθώς τα προηγούμενα χρόνια η εξάπλωση των ηλεκτρονικών πληρωμών ήταν ραγδαία. Πέρυσι για παράδειγμα, σημαντικό ρόλο στην αύξηση των πληρωμών με κάρτα διαδραμάτισε η καταβολή κρατικών επιδομάτων (που έγινε μέσω καρτών), η υποχρέωση αποδοχής καρτών από περισσότερους επαγγελματίες και οι νέες συνεργασίες στον ιδιωτικό τομέα.
Σήμερα, σχεδόν οι μισές δαπάνες της ιδιωτικής κατανάλωσης πραγματοποιούνται με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, ποσοστό που φέρνει την Ελλάδα κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Η αλλαγή αυτή έχει προφανώς και δημοσιονομικό όφελος, καθώς συμβάλλει στον περιορισμό της φοροδιαφυγής και στην αύξηση των φορολογικών εσόδων. Στην πράξη, αυτό δείχνει ότι ένα ολοένα μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας καταγράφεται κανονικά, καθώς οι πληρωμές με κάρτα και άλλα ηλεκτρονικά μέσα δεν μπορούν εύκολα να αποκρυφτούν.
Όσο λιγότερα μετρητά χρησιμοποιούνται, τόσο μειώνονται τα περιθώρια συναλλαγών με «μαύρο» χρήμα, με αποτέλεσμα το κράτος να εισπράττει περισσότερους φόρους χωρίς να αυξάνει τους συντελεστές, απλώς και μόνο επειδή αποτυπώνεται καλύτερα τί πραγματικά ξοδεύεται στην αγορά.
