Ολόκληρες ζωές έχουν καταστραφεί στο Λεσότο εξαιτίας του Ντόναλντ Τραμπ – του Προέδρου των ΗΠΑ που είχε δηλώσει πως πρόκειται για μια χώρα «που κανείς δεν έχει ακούσει». Όμως οι Μπασούτο, όπως λέγονται οι κάτοικοι του Λεσότο, σίγουρα έχουν ακούσει για τον Τραμπ – και πλέον το όνομά του προκαλεί φόβο, ανησυχία και πανικό.

Το Λεσότο – που άλλοτε ήταν γνωστό ως «πρωτεύουσα του τζιν της Αφρικής» – έχει κηρύξει κατάσταση εθνικής καταστροφής εξαιτίας της ανεργίας των νέων και των μαζικών απολύσεων, συνέπειες των αμερικανικών δασμών και των περικοπών στην αμερικανική βοήθεια.

Μια πυκνή ομίχλη καλύπτει την πρωτεύουσα του Λεσότο, τη Μασέρου. Ο χειμώνας στη νότια Αφρική είναι φέτος πιο παγωμένος από ποτέ – μεταφορικά και κυριολεκτικά. Χιλιάδες εργάτες στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας έχουν απολυθεί, καθώς η απειλή νέων δασμών από τις ΗΠΑ έχει φέρει τη βιομηχανία στα όριά της. Εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες έχουν χάσει την πρόσβαση σε βασική υγειονομική περίθαλψη μετά την αποχώρηση της USAID, της αμερικανικής υπηρεσίας διεθνούς ανάπτυξης. Άνεργες γυναίκες στέκονται καθημερινά έξω από τις κλειδωμένες πύλες των εργοστασίων, ζητώντας απεγνωσμένα δουλειά. Μητέρες οροθετικές με HIV διανύουν μεγάλες αποστάσεις για να προμηθευτούν φάρμακα που σώζουν ζωές, κρατώντας τα μωρά τους σφιχτά τυλιγμένα σε κουβέρτες.

«Ο κόσμος τον φοβάται πολύ. Όταν λέει πως θα κάνει κάτι, το κάνει», λέει για τον Ντόναλντ Τραμπ η 32χρονη Maplape Makhele, εργάτρια σε εργοστάσιο ρούχων και μητέρα δύο παιδιών. «Έχω δει τι έκανε στη Νότια Αφρική και στην Κίνα. Δεν θέλει να συνεργάζεται με άλλες χώρες».

Η Μαπλάπε δουλεύει σε εργοστάσιο τζιν της Afri-Expo Textiles, την ώρα που το Λεσότο κρατούσε ακόμα τον τίτλο της «πρωτεύουσας του τζιν της Αφρικής». Σήμερα, όμως, φοβάται για τη δουλειά της – είναι η μοναδική που φέρνει εισόδημα στην οικογένεια. Πάνω από 200 συνάδελφοί της έχουν ήδη απολυθεί. Ο προϊστάμενός της, Teboho Kobeli, διευθυντής της Afri-Expo, δηλώνει: «Είμαστε σχεδόν στο 50% της δυναμικότητάς μας. Έχουμε ήδη απολύσει περίπου 500 άτομα σε τρία εργοστάσια». Όπως εξηγεί, «παλιότερα εκτελούσαμε παραγγελίες από τις ΗΠΑ, αλλά τώρα αναγκαζόμαστε να προσαρμοστούμε. Οι απολύσεις είναι πολλές και προβλέπω ακόμα περισσότερες τον επόμενο μήνα».

Η κατάσταση στο Λεσότο έχει φτάσει σε σημείο ώστε η κυβέρνηση να κηρύξει κατάσταση εθνικής καταστροφής, που θα διαρκέσει έως τον Ιούνιο του 2027, λόγω της νεανικής ανεργίας και των απολύσεων που σχετίζονται με δασμούς και περικοπές στη βοήθεια από τις ΗΠΑ. Ο Τραμπ αναμένεται να ανακοινώσει τους νέους δασμούς σε χώρες όπως το Λεσότο και η Νότια Αφρική την 1η Αυγούστου. Οι κάτοικοι του Λεσότο ελπίζουν οι δασμοί να μην ξεπεράσουν το 10%, αλλά προετοιμάζονται και για χειρότερα σενάρια – ακόμα και έως 50%.

Οι δασμοί αυτοί απειλούν να εξαλείψουν τα οφέλη από τη συμφωνία AGOA (Africa Growth and Opportunity Act), που προσέφερε προνομιακή πρόσβαση χωρίς δασμούς στην αμερικανική αγορά για 25 χρόνια. Όπως λέει ο υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας του Λεσότο, Mokhethi Shelile, «αυτό είναι ο πολυμερής εμπορικός κόσμος – να συνεργάζεσαι, να αξιοποιείς τα πλεονεκτήματα του άλλου. Δεν περιμέναμε ποτέ μια τόσο ανεπτυγμένη χώρα, πρωτοπόρος του πολυμερούς εμπορίου, να κάνει πίσω στις αρχές που την ανέδειξαν». Ο ίδιος επισημαίνει: «Έχουμε τελειώσει τις συζητήσεις με τις ΗΠΑ. Περιμένουμε την τελική απάντηση – μας είπαν ότι έρχεται σύντομα, αλλά κανείς δεν ξέρει πότε».

Ο υπουργός μίλησε κατά τη διάρκεια εκδήλωσης εγκαινίων επέκτασης ενός εργοστασίου στη Maputsoe, κοντά στα σύνορα με τη Νότια Αφρική – τη βασική εξαγωγική αγορά του Λεσότο. Έξω από την πύλη, άνεργες εργάτριες ελπίζουν να τραβήξουν την προσοχή του για μια θέση εργασίας.

Μέσα στο εργοστάσιο, γυναίκες ράβουν μανιωδώς ρούχα για τη Νότια Αφρική, αλλά οι οικονομολόγοι θεωρούν ότι ακόμα και η περιφερειακή αγορά δεν θα σώσει τη χώρα. «Η Νότια Αφρική δεν είναι βιώσιμη επιλογή, με τα δικά της προβλήματα», λέει ο πρώην υπουργός Μεταλλείων και οικονομολόγος Lebohang Thotanyana. «Η χώρα έχει ήδη χτυπηθεί από δασμούς και αναμένεται να χάσει μισό εκατομμύριο θέσεις εργασίας εξαιτίας του “φαινομένου Τραμπ”. Πολλές από αυτές τις θέσεις – σε αγροκτήματα εσπεριδοειδών και στην αυτοκινητοβιομηχανία – καλύπτονταν από εργάτες από το Λεσότο. Άρα και αυτοί θα επηρεαστούν άμεσα».

Στην πρωτεύουσα Μασέρου, τα σωματεία προσπαθούν να εξηγήσουν στους απολυμένους το πλαίσιο των εξελίξεων. Όπως λέει ο γενικός γραμματέας του συνδικάτου Economic Freedom Trade Union, Ts’epang Nyaka-Nyaka: «Είναι πολύ δύσκολο γι’ αυτούς. Ο κόσμος θέλει δουλειά, όχι πολιτική». Ο ίδιος ανησυχεί για τη δουλειά της συζύγου του, που εργάζεται σε εργοστάσιο που εξάγει σε αμερικανικά brands όπως η Levis. Το σωματείο, που αριθμούσε 2.000 μέλη, συρρικνώνεται καθημερινά καθώς συνεχίζονται οι απολύσεις.

«Αυτό που ζητάνε είναι δουλειά – όχι πολιτικές αποφάσεις», επαναλαμβάνει.