New York Times: Ξαφνικά, ο Τραμπ δεν αγοράζει πια αυτό που πουλάει ο Νετανιάχου

Στις 12 Μαΐου, ο Εντάν Αλεξάντερ, αμερικανοϊσραηλινός στρατιώτης και πολίτης με διπλή υπηκοότητα, αφέθηκε ελεύθερος από τη Χαμάς στη Γάζα, έπειτα από άμεσες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Χαμάς, παρακάμπτοντας το Ισραήλ. Οι εικόνες που συνόδευσαν την απελευθέρωσή του έμοιαζαν περισσότερο με αμερικανική επιχείρηση που απλώς συνέβη στο Ισραήλ. Ο αμερικανός διαπραγματευτής Άνταμ Μπέλερ, ο οποίος είχε πραγματοποιήσει άμεσες συνομιλίες με τη Χαμάς τον Μάρτιο, συνόδευσε τη μητέρα του Αλεξάντερ στην πτήση από την Αμερική προς το Ισραήλ. Ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, της έδωσε το τηλέφωνο για να μιλήσει με τον γιο της τη στιγμή της απελευθέρωσης. Τα πρωτοσέλιδα τόνισαν την τηλεφωνική επικοινωνία του Ντόναλντ Τραμπ με τον Αλεξάντερ, στέλνοντας σαφές μήνυμα: ήταν ο Τραμπ, όχι ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, που έβγαλε τον Ισραηλινό στρατιώτη από τη Γάζα.

Όπως αναφέρουν σε ανάλυσή τους οι New York Times, η τρέχουσα κυβέρνηση Τραμπ δεν είναι αυτή που ο Νετανιάχου περίμενε με τόση ανυπομονησία. Σε σχεδόν κάθε στρατηγικό και γεωπολιτικό ζήτημα που ενδιαφέρει το Ισραήλ, από την επιδίωξη νέας συμφωνίας με το Ιράν μέχρι την κατάπαυση πυρός με τους Χούθι, από την αποδοχή του νέου καθεστώτος στη Συρία μέχρι την άμεση διαπραγμάτευση με τη Χαμάς για απελευθέρωση ομήρων, ο Τραμπ όχι μόνο παρακάμπτει το Ισραήλ, αλλά ακολουθεί εντελώς διαφορετική πορεία από αυτήν που θα επέλεγε ο Νετανιάχου. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει περιθωριοποιήσει επανειλημμένα το Ισραήλ, αποκαλύπτοντας έτσι την πολιτική καταστροφής του και τις αποτυχίες του Ισραηλινού ηγέτη, του οποίου η μοναδική επιτυχία είναι η διατήρηση της εξουσίας μέσω διαρκούς πολέμου.

Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει ανοιχτή κρίση μεταξύ Τραμπ και Νετανιάχου, ούτε ότι το Ισραήλ έχει χάσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως τον ισχυρότερο σύμμαχό του ή ότι ο Τραμπ θα αναγκάσει το Ισραήλ να σταματήσει τον πόλεμο στη Γάζα. Στη Γάζα, οι ΗΠΑ έχουν αφήσει σε μεγάλο βαθμό τον Νετανιάχου και τον συνασπισμό του να ενεργούν όπως επιθυμούν. Όταν ο πρωθυπουργός συναντήθηκε με τον Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο τον Φεβρουάριο, μετά από κατάπαυση πυρός που του επιβλήθηκε, έλαβε το «δώρο» του σχεδίου «Gaza Riviera» από τον Τραμπ, που νομιμοποιεί την ιδέα μαζικής εκτόπισης Παλαιστινίων από τη Γάζα. Έκτοτε, η κυβέρνηση Τραμπ έχει προσφέρει περαιτέρω στήριξη και οπλισμό στο Ισραήλ, περιλαμβανομένων των βομβών 2.000 λιβρών που είχε περιορίσει προηγουμένως ο Τζο Μπάιντεν, και φέρεται να εξέτασε την πρόταση μεταφοράς ενός εκατομμυρίου Παλαιστινίων στη Λιβύη.

Ωστόσο, ο Τραμπ μιλά για «τερματισμό αυτού του πολύ βίαιου πολέμου», την ώρα που ο Νετανιάχου δεσμεύεται δημόσια να «ελέγξει όλη τη Γάζα» και να επιτύχει «ολοκληρωτική νίκη». Από τότε που το Ισραήλ έσπασε την κατάπαυση πυρός τον Μάρτιο, περισσότεροι από 3.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί, πολλοί εκ των οποίων άμαχοι. Η πολιτική του Ισραήλ έχει οδηγήσει σε λιμό για τα δύο εκατομμύρια κατοίκους της Γάζας, κάτι που ο Τραμπ αναγνώρισε κατά την αποχώρησή του από τον Περσικό Κόλπο στις 16 Μαΐου, χωρίς όμως να το αποτρέψει. Και το Ισραήλ δεν είναι πιο κοντά στη νίκη. Στις 18 Μαΐου, έπειτα από δύο μήνες πλήρους διακοπής βοήθειας προς τη Γάζα, με την αιτιολογία ότι η Χαμάς επωφελείται από αυτήν, ο Νετανιάχου ενέκρινε απρόθυμα την άμεση είσοδο περιορισμένης βοήθειας, μετά από προειδοποιήσεις των ΗΠΑ και του ισραηλινού στρατού για τον κίνδυνο μαζικού λιμού. Η Βρετανία, η Γαλλία και ο Καναδάς εξέδωσαν κοινή δήλωση απειλώντας με κυρώσεις το Ισραήλ, αν δεν σταματήσει τη στρατιωτική επίθεση και δεν επιτρέψει άμεσα περισσότερη βοήθεια.

Ο Νετανιάχου βρίσκεται ολοένα και πιο απομονωμένος. Δεν μπορεί πλέον να κατηγορεί την κυβέρνηση Μπάιντεν για την αποτυχία του να νικήσει τη Χαμάς, ούτε τον υπουργό Άμυνας, τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ ή τα μέλη της διαπραγματευτικής ομάδας, όλους τους οποίους έχει πρόσφατα αντικαταστήσει, καθώς ούτε τον ηγέτη της Χαμάς Μοχάμαντ Σινουάρ, τον οποίο το Ισραήλ φέρεται να στοχοποίησε στις 13 Μαΐου.

Υπάρχει κρίση και στις τάξεις των εφέδρων, που βιώνουν συνδυασμό κόπωσης και έλλειψης κινήτρου για μια επιχείρηση που δεν πιστεύουν ότι θα πετύχει τους στόχους της, ενώ οι υπερορθόδοξοι εταίροι του συνασπισμού απαιτούν νόμο για την εξαίρεσή τους από τη στρατιωτική θητεία. Η πλειοψηφία της ισραηλινής κοινής γνώμης και πολλοί πρώην επικεφαλής των υπηρεσιών ασφαλείας στηρίζουν συμφωνία για τους ομήρους, προκειμένου να τερματιστεί ο πόλεμος. Έχουν πλέον στραφεί απευθείας προς τον Τραμπ, ελπίζοντας ότι θα ασκήσει πίεση στον Νετανιάχου, όπως έκανε με την απελευθέρωση του Αλεξάντερ.

Ο Λευκός Οίκος φαίνεται να έχει αντιληφθεί πλήρως ποιος είναι ο Νετανιάχου: ένας αδύναμος Ισραηλινός ηγέτης, χωρίς κάτι ουσιαστικό να προσφέρει στον Τραμπ, ο οποίος δείχνει να ενδιαφέρεται περισσότερο για το εμπόριο, τις επιχειρήσεις και το Νόμπελ Ειρήνης, παρά για τη συνέχιση της χρηματοδότησης ενός ατέρμονου πολέμου.

Πρόκειται για δραστική αλλαγή. Όταν ο Τραμπ κέρδισε τις εκλογές, ο Νετανιάχου πίστεψε ότι απέκτησε έναν ισχυρό σύμμαχο στον Λευκό Οίκο. Ήταν ο ίδιος πρόεδρος που είχε αναγνωρίσει την προσάρτηση των Υψιπέδων του Γκολάν από το Ισραήλ και είχε μεταφέρει την αμερικανική πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ στην πρώτη του θητεία. Και είναι ο ίδιος πρόεδρος που, μετά την επιστροφή του στην εξουσία, προστάτεψε τον Νετανιάχου από το ένταλμα σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, επιβάλλοντας κυρώσεις στο δικαστήριο και ηγούμενος εκστρατείας καταστολής της ελευθερίας λόγου και υπέρ-παλαιστινιακής δράσης στις ΗΠΑ.

Πλέον, ο πρόεδρος έχει αφήσει τον Νετανιάχου πιο απομονωμένο, ταπεινωμένο και αναποτελεσματικό από ποτέ.

Μόλις λίγους μήνες πριν, το Ισραήλ φαινόταν να επιτυγχάνει ιστορικές νίκες στον μακρόχρονο αγώνα του για ηγεμονία στη Μέση Ανατολή: είχε καταστρέψει τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, άφησε το Ιράν ευάλωτο και συνέβαλε στην πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Σήμερα, το Ισραήλ μοιάζει με κέλυφος του εαυτού του. Διαθέτει έναν στρατό με τεράστιες δυνατότητες καταστροφής και παρακολούθησης και έναν ηγέτη που έχει τελειοποιήσει την τέχνη της πολιτικής επιβίωσης μέσω καταστολής της αντίθεσης και χειραγώγησης της πληροφορίας. Ο συνασπισμός του Νετανιάχου με τους ακροδεξιούς εποίκους και τους υπερορθόδοξους κρατιέται ενωμένος, γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή. Το αν ο Τραμπ θα αναγκάσει τελικά τον Νετανιάχου να σταματήσει τον πόλεμο στη Γάζα παραμένει αβέβαιο, αλλά η ικανότητα του Ισραήλ να καθορίζει τη συζήτηση ή τους όρους της περιφερειακής δυναμικής έχει περιοριστεί δραστικά από την αδιέξοδη στρατηγική του.

Αυτό που προτείνει πλέον ο Νετανιάχου, μια μηδενικού αθροίσματος νίκη επί της Χαμάς χωρίς καμία εγγύηση επιστροφής των υπολοίπων ομήρων, δεν έχει πια… αγοραστές. Ο ίδιος φαίνεται παγιδευμένος. Όμως είναι και δεινός επιζών. Το ερώτημα είναι πώς θα καταφέρει να ξεφύγει αυτή τη φορά και πόσες ακόμη ζωές θα κοστίσει.