Με το κύμα καύσωνα να σαρώνει  τη χώρα, οι συνέπειες της ζέστης σώμα είναι σε όλους αντιληπτές. Όμως δεν είναι μόνο το σώμα που υποφέρει και οι κίνδυνοι δεν είναι μόνο η θερμική εξάντληση και η θερμοπληξία.

Η υψηλή θερμοκρασία, σύμφωνα με επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (UCLA) μπορεί να επηρεάσει σοβαρά και την ψυχική μας υγεία, τη διάθεση, τη σκέψη και τη συμπεριφορά μας.

Ποιοι είναι πιο ευάλωτοι

  • Άτομα με χρόνιες παθήσεις, λόγω περιορισμένης κινητικότητας και επιδείνωσης των συμπτωμάτων σε καύσωνες, πράγμα που επηρεάζει τη διάθεση.
  • Άτομα με άνοια, τα οποία κινδυνεύουν περισσότερο με νοσηλεία ή και θάνατο σε περιόδους ακραίας ζέστης.
  • Άτομα με οικονομικές δυσκολίες, που δεν έχουν κλιματισμό ή πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική φροντίδα.
  • Άτομα με ήδη υπάρχουσες ψυχικές διαταραχές, ειδικά όσοι λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά ή αντιψυχωτικά, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος.
  • Έγκυες γυναίκες
  • Άτομα με εξαρτήσεις

Πώς επηρεάζει η ζέστη την ψυχική υγεία

Κατάθλιψη

Η σχέση ανάμεσα στη ζέστη και την κατάθλιψη είναι περίπλοκη, αλλά υπαρκτή. Μελέτες έδειξαν ότι η ψυχική ευεξία χειροτερεύει όσο ανεβαίνει η θερμοκρασία. Παράγοντες που συνδέονται με την επιδείνωση της κατάθλιψης κατά τη ζέστη περιλαμβάνουν:
  • Αύξηση της κατανάλωσης ουσιών, ως αντίδραση στον περιορισμό της κοινωνικής και εργασιακής δραστηριότητας.
  • Αναποτελεσματικότητα φαρμάκων, καθώς η αφυδάτωση ή η ζέστη μπορεί να επηρεάσει τη δράση ή τις παρενέργειες των ψυχιατρικών σκευασμάτων.
  • Κακός ύπνος, αφού η θερμοκρασία επηρεάζει την ποιότητα και ποσότητα ύπνου, απορρυθμίζοντας τις ορμόνες και αυξάνοντας την κορτιζόλη (ορμόνη του στρες).
  • Μείωση της σεροτονίνης, νευροδιαβιβαστής που ρυθμίζει τη διάθεση και φαίνεται να επηρεάζεται αρνητικά από τις υψηλές θερμοκρασίες, ιδιαίτερα σε άτομα με προϋπάρχουσα κατάθλιψη ή τακτική κατανάλωση αλκοόλ.

Αυξημένες αυτοκτονικές τάσεις και νοσηλείες

Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, ακόμα και μια μικρή αύξηση στη μέση μηνιαία θερμοκρασία (λιγότερο από 2 βαθμούς) έχει συνδεθεί με αύξηση 1,5% στις αυτοκτονίες και στις απόπειρες αυτοκτονίας — τόσο σε θερμά όσο και σε ψυχρά κλίματα. Παράλληλα, οι καύσωνες διάρκειας άνω των τριών ημερών οδηγούν σε αύξηση σχεδόν 10% στις εισαγωγές στα νοσοκομεία λόγω ψυχικών επεισοδίων.

Επιθετικότητα και ενδοοικογενειακή βία

Οι ειδικοί παρατηρούν ότι όσο ανεβαίνει η θερμοκρασία, αυξάνεται ο εκνευρισμός, ο θυμός και η επιθετικότητα. Σε αντίθεση, οι δροσερές μέρες προκαλούν περισσότερη ηρεμία. Έρευνα του 2021, σε επτά αμερικανικές πόλεις, έδειξε ότι κάθε αύξηση 5°C στη θερμοκρασία σχετίζεται με έως και 5% αύξηση στα σεξουαλικά αδικήματα την επόμενη εβδομάδα.

Μείωση γνωστικών λειτουργιών

Η ζέστη δυσκολεύει τον ύπνο – ιδίως όταν δεν υπάρχει κλιματισμός – και ο ανεπαρκής ύπνος μειώνει τη λειτουργία των περιοχών του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη λήψη αποφάσεων και την επίλυση προβλημάτων. Φοιτητές που έμεναν σε δωμάτια χωρίς κλιματισμό εμφάνισαν χαμηλότερες επιδόσεις σε τεστ γνωστικών λειτουργιών τις πρωινές ώρες σε σχέση με εκείνους που κοιμόντουσαν με κλιματισμό.

Σημάδια ότι η ζέστη επηρεάζει την ψυχική σου υγεία

  • Αλλαγές στη συμπεριφορά, κυρίως παρορμητικότητα
  • Δυσκολία συγκέντρωσης ή προβλήματα μνήμης
  • Δυσκολίες ύπνου ή αϋπνία
  • Αίσθημα στρες ή υπερφόρτωσης
  • Αλλαγές στη διάθεση (π.χ. περισσότερη θλίψη, εκνευρισμός ή άγχος)
  • Σωματικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλοι, ζάλη ή ναυτία

Τι μπορείτε να κάνετε για να προστατευτείτε

  • Ενυδάτωση: Η αφυδάτωση επιδεινώνει το άγχος και την ευερεθιστότητα, ενώ μπορεί να επηρεάσει τη δράση των φαρμάκων.
  • Άσκηση και υγιεινές διατροφικές επιλογές: Η καλή σωματική υγεία στηρίζει την ψυχική — φάε σωστά, γυμνάσου και κοιμήσου αρκετά.
  • Διαχείριση άγχους: Με τεχνικές όπως ο διαλογισμός, η γιόγκα ή η βαθιά αναπνοή.
  • Κοινωνικοποίηση: Η κοινωνική επαφή ενισχύει την ψυχική υγεία.
  • Αντιμετώπιση της ζέστης: Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο τις ώρες αιχμής. Βρείτε δροσερούς χώρους, φόρεσε ελαφριά ρούχα, χρησιμοποιήστε ανεμιστήρες ή κλιματιστικά και κάντε δροσερά ντους.

Αν λαμβάνετε ήδη φαρμακευτική αγωγή για ψυχικά ζητήματα, συνεχίστε κανονικά όπως σας έχει συνταγογραφηθεί. Αν νιώσετε ότι τα συμπτώματά επιδεινώνονται λόγω της ζέστης, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας ή έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.