Σαν σήμερα 9 Ιουνίου: Το ξεχασμένο πραξικόπημα στην αρχαία Αθήνα που διέκοψε τη δημοκρατία

Σαν σήμερα, στις 9 Ιουνίου του 411 π.Χ., η δημοκρατική Αθήνα έζησε μια από τις πιο δραματικές ώρες της ιστορίας της. Στη μέση του Πελοποννησιακού Πολέμου, που είχε ήδη φθείρει τη δύναμη και το ηθικό της πόλης, μια ομάδα ολιγαρχικών ανέτρεψε το δημοκρατικό πολίτευμα και εγκατέστησε τη λεγόμενη «Αρχή των Τετρακοσίων».

Η πορεία προς αυτό το γεγονός δεν ήταν τυχαία. Μετά την καταστροφική εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία (415–413 π.Χ.), η πόλη βρέθηκε σε βαθιά οικονομική και πολιτική κρίση. Οι πλούσιοι κάτοικοι, που έφεραν το βάρος των δαπανών του πολέμου, ένιωθαν ότι η δημοκρατία είχε αποτύχει να προστατεύσει τα συμφέροντά τους. Η αβεβαιότητα και η δυσαρέσκεια οδήγησαν σε κλίμα τρόμου και συνωμοσιών. Από τις μυστικές συγκεντρώσεις μέχρι τις δολοφονίες δημοκρατικών ηγετών, όπως του Ανδροκλή, η πόλη έγινε πεδίο μάχης για την εξουσία.

Η σφαγή των δημοκρατικών και η επικράτηση της τρομοκρατίας ήταν τα εργαλεία με τα οποία οι ολιγαρχικοί κατάφεραν να φέρουν στην Εκκλησία του Δήμου (που συγκλήθηκε τώρα στον Κολωνό και όχι στην Πνύκα) μέτρα για την κατάλυση των συνταγματικών εγγυήσεων, την κατάργηση των μισθών των αξιωματούχων και την αντικατάσταση της Βουλής των 500 από τη «Βουλή των Τετρακοσίων». Οι 400, όπως αποκαλούνταν, συγκεντρώθηκαν από τους πιο πλούσιους και ισχυρούς πολίτες της Αθήνας, με σκοπό να ελέγξουν την πολιτική και να επιβάλουν ένα νέο, ελίτ καθεστώς.

Ωστόσο, το νέο καθεστώς δεν έλαβε την αποδοχή που περίμενε. Οι διαμάχες μεταξύ των ακραίων και των μετριοπαθών ολιγαρχικών, η έλλειψη υποστήριξης από τους συμμάχους και η αδυναμία να εξασφαλίσουν τη βοήθεια του Πέρση στρατηγού Τισσαφέρνη, οδήγησαν σε εσωτερικές αναταράξεις και αδυναμίες. Σύντομα, οι μετριοπαθείς, με αρχηγό τον Θηραμένη, πήραν το πάνω χέρι και εγκατέστησαν την «αρχή των 5.000» τον Σεπτέμβριο του 411 π.Χ., ένα πολίτευμα που συνδύαζε ολιγαρχικά και δημοκρατικά στοιχεία. Ο Θουκυδίδης, ο μεγάλος ιστορικός της εποχής, εγκωμίασε αυτό το νέο καθεστώς ως πιο ισορροπημένο και αποτελεσματικό.

Η εμπειρία της ολιγαρχίας, ωστόσο, άφησε βαθιά τραύματα. Οι δολοφονίες, η τρομοκρατία και η αμφισβήτηση των θεσμών έδωσαν μια πικρή γεύση από το τι μπορεί να συμβεί όταν η δημοκρατία κλονίζεται από εσωτερικούς εχθρούς. Η δημοκρατία στην Αθήνα αποκαταστάθηκε τον Ιούνιο του 410 π.Χ., μετά τη διπλή νίκη του αθηναϊκού στόλου στην Κύζικο.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

411 π.Χ.: Εκδηλώνεται πραξικόπημα ολιγαρχικών στην Αθήνα, με στόχο την κατάλυση της δημοκρατίας και την εγκαθίδρυση της εξουσίας των Τετρακοσίων. Το καθεστώς διαρκεί λίγους μήνες και αποτυγχάνει να εδραιωθεί, αλλά αφήνει βαθιά πολιτικά τραύματα εν μέσω του Πελοποννησιακού Πολέμου.

1815: Ολοκληρώνονται οι εργασίες του Συνεδρίου της Βιέννης, που επιχειρεί να αποκαταστήσει την ευρωπαϊκή τάξη μετά τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Το συνέδριο θέτει τα θεμέλια της Παλινόρθωσης και της ισορροπίας ισχύος στην ήπειρο.

1821: Οι Οθωμανοί, υπό τους Ομέρ Βρυώνη και Κιοσέ Μεχμέτ, καταστρέφουν τη Λιβαδειά, σκοτώνοντας περίπου 1.000 Έλληνες και αιχμαλωτίζοντας 2.500 γυναικόπαιδα. Πρόκειται για ένα από τα πιο φονικά αντίποινα των πρώτων μηνών της Επανάστασης, που καταγράφεται ως σημαντικό αιματοκύλισμα του Αγώνα.

1822: Υπογράφεται η συνθήκη παράδοσης της Ακρόπολης των Αθηνών από τους Τούρκους, ενώ την επομένη, στις 10 Ιουνίου 1822, η Ακρόπολη παραδόθηκε επίσημα στους Έλληνες επαναστάτες, έπειτα από έντονη και πολύμηνη πολιορκία που είχε ξεκινήσει από τον Νοέμβριο του 1821.

1893: Πραγματοποιείται η πρώτη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου, με βασικό θέμα την ίδρυση του πρώτου ιδιωτικού γυμναστηρίου στην οδό Κηφισίας 45. Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί ορόσημο για την οργανωμένη φυσική αγωγή στην Ελλάδα και συνδέεται με την άνθηση του αθλητικού ιδεώδους στα τέλη του 19ου αιώνα.

1898: Η Μεγάλη Βρετανία «νοικιάζει» το Χονγκ Κονγκ από την Κίνα για 99 χρόνια, βάσει συμφωνίας που αφορά τα λεγόμενα Νέα Εδάφη. Η κίνηση ενισχύει τη βρετανική παρουσία στην Ασία και διαμορφώνει τη γεωπολιτική ταυτότητα της περιοχής για τον επόμενο αιώνα, έως και την επιστροφή του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα το 1997.

1916: Ο Συμμαχικός Στόλος καταπλέει στο Φάληρο και επιδίδει τελεσίγραφο στην κυβέρνηση Ζαΐμη, απαιτώντας τη διάλυση της Βουλής και την αποστράτευση του στρατού – έντονη κλιμάκωση στον Εθνικό Διχασμό.

1920: Ο αντιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος κηρύσσει την έναρξη της προέλασης του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία, με στόχο την επέκταση του ελέγχου πέρα από τη ζώνη της Σμύρνης. Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες φάσεις της Μικρασιατικής Εκστρατείας, που θα οδηγήσει στη βαθύτερη εμπλοκή της Ελλάδας στον μικρασιατικό χώρο.

1923: Με πραξικόπημα, ο βουλγαρικός στρατός ανατρέπει τον πρωθυπουργό Αλεξάντερ Σταμπολίσκι και εγκαθιστά νέο καθεστώς, με τη στήριξη εθνικιστικών κύκλων. Η ανατροπή σηματοδοτεί σημείο καμπής για την πολιτική βία στα Βαλκάνια και το τέλος της αγροτικής μεταρρυθμιστικής πολιτικής στη Βουλγαρία.

1930: Συνωστισμός επικρατεί στην οδό Ερμού για την υποδοχή της Αλίκης Διπλαράκου, της πρώτης Ελληνίδας που κατακτά τον τίτλο της Μις Ευρώπη. Η θριαμβευτική της επιστροφή στην Αθήνα αποτελεί ένδειξη της κοινωνικής απήχησης της ομορφιάς και της μόδας εκείνης της εποχής, αλλά και της ανάγκης για εθνική υπερηφάνεια στον Μεσοπόλεμο.

1934: Ο Donald Duck κάνει το ντεμπούτο του στην ταινία «The Wise Little Hen».

1935: Διεξάγονται εκλογές στην Ελλάδα με αποχή των βενιζελικών. Νικητής ο συνασπισμός Τσαλδάρη – Κονδύλη, που θα οδηγήσει στη συνταγματική εκτροπή της περιόδου.

1965: Δημοσιεύεται η υποτιθέμενη κομμουνιστική δολιοφθορά στον Έβρο, μια σκευωρία που στήνει ο τότε αξιωματικός και μετέπειτα δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος. Η υπόθεση, που βασίζεται σε κατασκευασμένα στοιχεία, λειτουργεί ως πρόβα καταστολής και προπαγάνδας, προμηνύοντας τις μεθόδους που θα εφαρμόσει η Χούντα λίγα χρόνια αργότερα.

1976: Ο Βασίλης Χατζηπαναγής οδηγεί τον Ηρακλή σε θρυλική νίκη επί του Ολυμπιακού στον τελικό Κυπέλλου (6-5 στα πέναλτι). Ο αγώνας έμεινε στην Ιστορία για το θέαμα και τη συγκίνηση.

1996: Ο Λίνους Τόρβαλντς κυκλοφορεί τον Πυρήνα 2.0 του Linux, δίνοντας τεράστια ώθηση στο ανοικτό λογισμικό και τις υποδομές του διαδικτύου.

1999: Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας υπογράφει συνθήκη ειρήνης με το NATO, σηματοδοτώντας το τέλος των νατοϊκών βομβαρδισμών και την αποχώρηση των Σέρβων από το Κόσοβο.

2006: Ξεκινά το Μουντιάλ 2006 στη Γερμανία, με συμμετοχή-ορόσημο για πολλές χώρες και νέες τεχνολογίες στον χώρο του ποδοσφαίρου.

2010: Ανεξαρτητοποιούνται τέσσερις βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, προκαλώντας εσωκομματικούς τριγμούς και οδηγώντας τον Αλέξη Τσίπρα να κάνει λόγο για «αρνητική εξέλιξη». Το γεγονός ανοίγει τον δρόμο για την ίδρυση της ΔΗΜΑΡ, υπό τον Φώτη Κουβέλη, σηματοδοτώντας νέα διάσπαση στον χώρο της ανανεωτικής Αριστεράς.

2022: Η NASA αποκαλύπτει ότι το τηλεσκόπιο James Webb συγκρούστηκε με μικρομετεωροειδή, χωρίς να επηρεαστεί η αποστολή του σε μια σημαντική εξέλιξη στην παρατήρηση του σύμπαντος.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο

Κύριλλος, Τριάδα

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Παγκόσμια Ημέρα Αρχείων
Παγκόσμια Ημέρα Διαπίστευσης