Γνωρίζουμε κατά κανόνα ότι οι άνδρες είναι πιο δυνατοί σωματικά από τις γυναίκες. Αυτό γιατί η σωματική ισχύς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δύναμη. Όμως δύναμη μπορεί να σημαίνει επίσης ανθεκτικότητα, μυϊκή αποκατάσταση, ψυχικό σθένος και προσαρμοστικότητα, τομείς στους οποίους τα γυναικεία σώματα δεν υστερούν – αντίθετα, συχνά υπερέχουν.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Tara Dower έγινε το ταχύτερο άτομο που ολοκλήρωσε ποτέ το Appalachian Trail, τερματίζοντας σε 40 ημέρες, 18 ώρες και 6 λεπτά – 13 ώρες νωρίτερα από τον προηγούμενο κάτοχο του ρεκόρ, που ήταν άνδρας. Την ίδια χρονιά, η 18χρονη Audrey Jimenez κέρδισε τον τίτλο Division 1 στην πάλη λυκείου στην Αριζόνα, νικώντας αγόρια σε ένα ιστορικό επίτευγμα.

Στο επίπονο Barkley Marathons, ένας από τους σκληρότερους αγώνες υπεραπόστασης, η Jasmin Paris έγινε το 2024 η πρώτη γυναίκα που τερματίζει σε λιγότερες από 60 ώρες – αντλώντας παράλληλα μητρικό γάλα κατά τη διάρκεια του αγώνα. Και στην αναρρίχηση, η Barbara «Babsi» Zangerl έγινε το πρώτο άτομο, ανεξαρτήτως φύλου, που κατάφερε να κάνει flash (που σημαίνει να σκαρφαλώνεις μια διαδρομή χωρίς προηγούμενη δοκιμή, χωρίς πτώση και με επιτυχία με την πρώτη προσπάθεια) τον απόκρημνο El Capitan της Yosemite σε λιγότερο από τρεις ημέρες.

Αυτές δεν είναι απλώς αθλητικές επιτυχίες. Είναι παραδείγματα που ανατρέπουν τις αντιλήψεις για το τι σημαίνει «δύναμη» και οι επιστήμονες επιβεβαιώνουν ότι τα γυναικεία σώματα διαθέτουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τους δίνουν προβάδισμα.

Φτιαγμένες για αντοχή

Όταν μιλάμε για δύναμη, συνήθως σκεφτόμαστε εκρήξεις ισχύος και σπριντ — τομείς όπου υπερέχει η ανδρική φυσιολογία. Όμως η αντοχή, η αποκατάσταση και η προσαρμοστικότητα είναι εξίσου κρίσιμες για την απόδοση. Και εκεί, τα γυναικεία σώματα έχουν εξελικτικά πλεονεκτήματα.

Αιώνες πριν από την εποχή των γυμναστηρίων, οι γυναίκες διένυαν καθημερινά 8-10 μίλια μεταφέροντας εργαλεία, τρόφιμα ή ακόμα και παιδιά. Μια εκτίμηση δείχνει ότι οι γυναίκες κυνηγοί-συλλέκτριες διένυαν πάνω από 3.000 μίλια στα πρώτα τέσσερα χρόνια της ζωής ενός παιδιού.

Αυτό το υπόβαθρο μεταφράζεται σήμερα σε εκπληκτική ανθεκτικότητα. Σύμφωνα με τη φυσιολόγο άσκησης Sophia Nimphius, «Τα σώματα των γυναικών αντέχουν περισσότερο στην κόπωση». Οι έρευνες της Sandra Hunter έδειξαν ότι οι γυναίκες κουράζονται πιο αργά από τους άνδρες όταν εκτελούν επαναλαμβανόμενες ασκήσεις – και μπορούν να συνεχίσουν διπλάσιο χρόνο, ακόμη κι αν αρχικά σηκώνουν μικρότερα βάρη.

Η διαφορά αυτή φαίνεται να οφείλεται στο ότι οι γυναίκες «καίνε» πιο αποδοτικά τα λίπη – ένα πιο σταθερό και μακράς διάρκειας καύσιμο. Επιπλέον, διαθέτουν περισσότερες ίνες βραδείας συστολής, οι οποίες είναι πιο αποδοτικές και ανθεκτικές από τις ταχείας συστολής που κυριαρχούν στα ανδρικά σώματα. Όπως λέει η Nimphius: «Οι μύες μας κάνουν περισσότερα με λιγότερα».

Γρηγορότερη ανάκαμψη και αποκατάσταση

Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες όχι μόνο αντέχουν περισσότερο, αλλά και αναρρώνουν ταχύτερα από σκληρές προπονήσεις. Μια μελέτη σε ποντίκια έδειξε ότι τα θηλυκά αποκαθιστούν τις μυϊκές βλάβες σχεδόν με διπλάσια ταχύτητα – κάτι που ίσως εξηγείται από τη δράση των οιστρογόνων, τα οποία μειώνουν τη φλεγμονή.

Ωστόσο, οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς σε συγκεκριμένους τραυματισμούς, όπως ρήξεις χιαστών. Οι επιστήμονες εξετάζουν αν αυτό οφείλεται στη βιολογία, τις ορμόνες ή απλώς στο ότι οι προπονητικές μέθοδοι έχουν σχεδιαστεί με βάση το ανδρικό σώμα. «Τα πρωτόκολλα που εφαρμόζετε δεν είναι φτιαγμένα για το σώμα σας», προειδοποιεί η Sims.

Αξίζει επίσης να αναφερθεί η ψυχική αντοχή: πολλές ειδικοί, όπως η Emily Kraus από το Stanford, τονίζουν ότι η επιμονή και η ικανότητα των γυναικών να ξεπερνούν τα όριά τους είναι όχι μόνο σωματική, αλλά και βαθιά νοητική.

Μήπως να αλλάζαμε το μέτρο της δύναμης;

Αν η δύναμη δεν μετριόταν μόνο σε κιλά στον πάγκο, σε μπρα ντε φερ ή σε σπριντ, αλλά σε αντοχή, αποκατάσταση, μακροζωία και προσαρμοστικότητα, τότε η έννοια της «σωματικής υπεροχής» θα είχε γυναικείο πρόσωπο.

Η επιστήμη του αθλητισμού έχει παραδοσιακά επικεντρωθεί στα ανδρικά σώματα. Μόνο το 6% της σχετικής έρευνας αφορά αποκλειστικά γυναίκες. Τι θα συνέβαινε αν η αθλητική προπόνηση σχεδιαζόταν εξαρχής με βάση τη γυναικεία φυσιολογία; Οι ερευνήτριες του μέλλοντος πιστεύουν ότι θα ζήσουμε μια επανάσταση.

Τα τέσσερα στοιχεία που τα γυναικεία σώματα κάνουν εξαιρετικά:

Αντοχή στον πόνο

Ο πόνος είναι υποκειμενικός, γι’ αυτό και δύσκολα μετριέται, όμως οι περισσότερες έρευνες συμφωνούν με αυτό που λένε και οι γιαγιάδες, ότι δηλαδή οι γυναίκες φαίνεται να διαχειρίζονται τον πόνο καλύτερα.

Οι αθλητές είναι εξοικειωμένοι με τον πόνο και πολλές μελέτες δείχνουν ότι έχουν υψηλότερη ανοχή σε σχέση με άτομα που δεν αθλούνται. Όταν όμως εξετάζουμε τα δεδομένα ανά φύλο, έρευνα δείχνει ότι οι γυναίκες φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη τάση να συνεχίζουν να αγωνίζονται ακόμη και με τραυματισμούς.

Αυτό πιθανότατα οφείλεται τόσο στη βιολογία όσο και στην εμπειρία (εν μέρει λόγω πόνων περιόδου και γέννας), σύμφωνα με τη Sophia Nimphius, αναπληρώτρια αντιπρύτανη αθλητισμού στο Edith Cowan University στο Περθ της Αυστραλίας. Μια μελέτη του 1981 το έθεσε απλά: «Οι αθλήτριες είχαν τη μεγαλύτερη αντοχή και το υψηλότερο κατώφλι πόνου».

Ισχυρότερο ανοσοποιητικό

Μεταξύ των θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, είναι ευρέως αποδεκτό ότι τα θηλυκά διαθέτουν ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα από τα αρσενικά. Αυτό οφείλεται στη δύναμη των οιστρογόνων, αλλά και στο διπλό χρωμόσωμα Χ που φέρουν οι γυναίκες — σε αντίθεση με τους άνδρες — το οποίο προσφέρει μεγαλύτερη ποικιλία στη λειτουργία του ανοσοποιητικού.

Όπως έγραψε η εξελικτική βιολόγος του University of Minnesota, Marlene Zuk, σε άρθρο του 2009: «Δεν υπάρχει αμφιβολία για το ποιο φύλο αρρωσταίνει πιο πολύ — είναι οι άνδρες, σχεδόν πάντα. Όλοι ξέρουν ότι τα γηροκομεία έχουν περισσότερες χήρες παρά χήρους, αλλά η διαφορά αυτή ξεπερνά κατά πολύ την τρίτη ηλικία».

(Υπάρχει βέβαια και το τίμημα: η πλειονότητα των ασθενών με αυτοάνοσα νοσήματα είναι γυναίκες. Είναι το κόστος που πληρώνουν για την επιθετική αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού τους συστήματος).

Ανθεκτικότητα

Τα γυναικεία σώματα φαίνεται να είναι καλύτερα φτιαγμένα για τον «μαραθώνιο» της ζωής — λιγότερη φθορά, περισσότερη ανθεκτικότητα, σύμφωνα με τα έως τώρα διαθέσιμα ερευνητικά δεδομένα. Οι μελέτες για την επίδραση της μακροχρόνιας άσκησης δείχνουν ότι οι γυναίκες ίσως πληρώνουν μικρότερο τίμημα για τη σωματική καταπόνηση.

Για παράδειγμα, το British Heart Foundation μελέτησε την αγγειακή κατάσταση 300 αθλητών κατηγορίας Masters (άνω των 40 ετών), που περιλάμβαναν δρομείς μεγάλων αποστάσεων, ποδηλάτες, κωπηλάτες και κολυμβητές. Στους άνδρες, η αγγειακή γήρανση αυξανόταν — σε ορισμένους δείκτες ακόμη και κατά 10 χρόνια — αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων. Στις γυναίκες αθλήτριες, συνέβαινε το αντίθετο: εμφάνιζαν βιολογικά νεότερα αγγειακά συστήματα, γεγονός που μείωνε τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιολογικών παθήσεων.

Μακροζωία

Ίσως το πιο αληθινό τεστ για κάθε σώμα είναι η μακροζωία. Και με ελάχιστες εξαιρέσεις, ανεξαρτήτως είδους ή κουλτούρας, οι γυναίκες ζουν περισσότερο. Αυτό οφείλεται εν μέρει σε συμπεριφορές — οι άνδρες τείνουν να παίρνουν περισσότερα ρίσκα που μπορεί να τους κοστίσουν τη ζωή — αλλά και στη βιολογία. Οι γυναίκες επιβιώνουν συχνότερα από ασθένειες, ασιτία και τραυματισμούς σε σχέση με τους άνδρες.

Έρευνες έχουν δείξει ότι το Υ χρωμόσωμα, που υπάρχει μόνο στους άνδρες, μπορεί με την πάροδο του χρόνου να υποβαθμιστεί — ένα φαινόμενο γνωστό ως «μωσαϊκή απώλεια του Υ». Αυτή η γενετική φθορά έχει συσχετιστεί με μια σειρά από προβλήματα υγείας στους άνδρες, όπως αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων και καρκίνου.

Όπως σημειώνει και η συγγραφέας Starre Vartan στο βιβλίο της «The Stronger Sex», που κυκλοφορεί τον Ιούλιο, η δύναμη δεν είναι μόνο μυϊκή. Είναι και εξελικτική, βιολογική, ψυχική. Και τα γυναικεία σώματα την ενσαρκώνουν με τρόπους που μόλις τώρα αρχίζουμε να ανακαλύπτουμε.

Πληροφορίες από Washingtonpost.com