Η Ελλάδα απέκτησε για πρώτη φορά θεσμικά ένα Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, καθώς το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας αναγνωρίστηκε επισήμως ως ο εθνικός φορέας τεκμηρίωσης, έρευνας και εκπαίδευσης για τη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα που επισφραγίζει μια πορεία σχεδόν έξι δεκαετιών πρωτοποριακού έργου στην έρευνα, την περιβαλλοντική εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Η αναγνώριση του Μουσείου ως Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας δεν αποτελεί απλώς μια τιμητική διάκριση, αλλά μια νέα θεσμική ευθύνη. Με κύριο στόχο τη διαχείριση της γνώσης για τις οικολογικές διεργασίες και τη σύνδεση επιστήμης, κοινωνίας και πολιτείας, το Μουσείο Γουλανδρή καλείται να αποτελέσει τον εθνικό κόμβο παρακολούθησης και μελέτης της ελληνικής φύσης.
Ένα μουσείο με ιστορία και συλλογές μοναδικής αξίας
Από την ίδρυσή του το 1964 από τον Άγγελο και τη Νίκη Γουλανδρή, το Μουσείο έχει διαμορφώσει μια ανεκτίμητη παρακαταθήκη για τη μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος της Ελλάδας. Η βοτανική του συλλογή αριθμεί περισσότερα από 100.000 δείγματα από όλη την ελληνική επικράτεια, καλύπτοντας σχεδόν το σύνολο των ειδών φυτών της χώρας, αποξηραμένα και ταξινομημένα στο Ερμπάριο. Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη η ψηφιοποίηση των συλλογών, που θα επιτρέψει την ελεύθερη πρόσβαση σε επιστήμονες και ερευνητές.
Αναπτυξιακός σχεδιασμός και νέα ταυτότητα
Η νέα εποχή για το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας συνοδεύεται από έναν εκτενή αναπτυξιακό σχεδιασμό. Η διοικητική δομή εκσυγχρονίζεται, οι λειτουργίες αναδιοργανώνονται και η εξωστρέφεια ενισχύεται με σύγχρονα μέσα επικοινωνίας.
Από το 2026 θα λειτουργήσουν νέα εκπαιδευτικά προγράμματα με διαδικτυακά μαθήματα για σχολεία απομακρυσμένων περιοχών και μουσειοσκευές που θα ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα. Παράλληλα, υλοποιείται νέα διαδραστική ψηφιακή έκθεση με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, η οποία θα συνδυάζει φυσικά εκθέματα και ψηφιακές εμπειρίες.
Ενίσχυση του επιστημονικού ρόλου
Ο νέος ρόλος του Μουσείου επικεντρώνεται στη διαχείριση της γνώσης και τον συντονισμό των δεδομένων για τη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον. Προβλέπεται ενίσχυση των υποδομών έρευνας και εκπαίδευσης με νέα εργαστήρια και τεχνολογικό εξοπλισμό, καθώς και ανάπτυξη διεθνών συνεργασιών με αντίστοιχα εθνικά μουσεία του εξωτερικού.
Με αυτόν τον τρόπο, το Μουσείο Γουλανδρή καθίσταται θεσμικός συνομιλητής της πολιτείας για ζητήματα βιώσιμης ανάπτυξης και προστασίας της φύσης, προσφέροντας επιστημονική καθοδήγηση και εμπειρογνωμοσύνη.
Εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο
Πρωτοπόρο στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, το Μουσείο δέχεται κάθε χρόνο περισσότερους από 60.000 επισκέπτες, εκ των οποίων οι μισοί είναι μαθητές. Μέσα από προγράμματα όπως «Κλιματική Αλλαγή κι Εμείς» και «Βιοποικιλότητα. Όλα συνδέονται», προσφέρει στους νέους τη δυνατότητα να κατανοήσουν τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση.
Η επιστημονική του δραστηριότητα εκτείνεται σε πλήθος ελληνικών και ευρωπαϊκών ερευνητικών προγραμμάτων, σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, με στόχο την παρακολούθηση της βιοποικιλότητας και την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κανονισμού για την αποκατάσταση της φύσης.
Τα εργαστήρια του Μουσείου λειτουργούν ως ζωντανά κέντρα έρευνας:
- Το Εργαστήριο Οικολογίας Εδάφους μελετά την ποιότητα των εδαφών και τη γεωργία ακριβείας.
- Το Βιοαναλυτικό Εργαστήριο ερευνά τις φαρμακευτικές ιδιότητες ελληνικών φυτών για ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ και η οστεοπόρωση.
- Το Εργαστήριο Ποιότητας Υδάτων, με έδρα το παράρτημα του ΕΚΒΥ στη Θεσσαλονίκη, παρακολουθεί τη χημική κατάσταση σε 74 λίμνες πανελλαδικά.
Η έκθεση «Βιοποικιλότητα. Όλα συνδέονται»
Στο επίκεντρο της νέας εποχής βρίσκεται η ψηφιακή και διαδραστική έκθεση «Βιοποικιλότητα. Όλα συνδέονται», η οποία υλοποιήθηκε με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Μέσα από ολογραμματικές και πανοραμικές προβολές, φυσικά εκθέματα και πολυαισθητηριακές εμπειρίες, αναδεικνύεται το αλληλένδετο της ζωής στον πλανήτη. Η έκθεση προσεγγίζει τη βιοποικιλότητα όχι ως στατικό κατάλογο ειδών, αλλά ως δυναμικό πλέγμα ζωής, όπου όλα τα είδη, τα οικοσυστήματα και οι άνθρωποι συνδέονται μεταξύ τους.
Κοινότητα και εθελοντισμός
Το Μουσείο δημιουργεί τη Nature Team, μια κοινότητα φίλων του που συμμετέχουν σε δράσεις στη φύση μαζί με επιστήμονες, με στόχο την ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης μέσα από την πράξη.
Όπως ανέφερε, μιλώντας σε δημοσιογράφους, η πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή, Φαλή Βογιατζάκη, «το Μουσείο μάς ωθεί σε δράση στη μάχη για τη συντήρηση της ζωής στη Γη. Τα δικά του όπλα είναι η γνώση και η αφύπνιση της ηθικής συνείδησης του ανθρώπου».
